Aleksandr Matrosov
Aleksandr Matveyeviç Matrosov və ya Şakircan Yunus oğlu Məhəmmədcanov (başq. Шәкирйән Юныс улы Мөхәмәтйәнов) Yekaterinoslavda (hazırda Dnepr) anadan olmuş. İkinci Dünya Müharibəsi dövründə Sovet İttifaqının əsgəri idi və 1943-cü ildə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adını [2]. Bədəni ilə alman pulemyotunu blokladığı və müharibədə göstərdiyi şücaətə görə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adı verilmişdir.
| Aleksandr Matrosov | |
|---|---|
| rus. Александр Матвеевич Матросов | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum adı | Александр Матвеевич Матросов |
| Doğum tarixi | 5 fevral 1924[1] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 27 fevral 1943 (19 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Vəfat səbəbi | güllə yarası[d] |
| Dəfn yeri | |
| Vətəndaşlığı | |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Mənsubiyyəti | Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı |
| Qoşun növü | Qızıl Ordu |
| Döyüşlər | |
| Təltifləri |
  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Rəsmi versiyaya əsasən, Aleksandr Matveyeviç Matrosov, 1924-cü il fevralın 5-də Ukrayna SSR-in Yekaterinoslav vilayətinin Yekaterinoslav şəhərində, hazırkı Dnepropetrovsk bölgəsinin inzibati mərkəzi Dnepr şəhərində anadan olub.[3] Başqa bir versiyaya görə, Matrosovun əsl adı Şakiryan Yunusoviç Muxamedyanovdur və doğulduğu yer Başqırd MSSR-in Tamyan-Katayski kantonudur (hazırda Başqırdıstanın Uçalı rayonu).[4][5] Bu versiyaya görə, o evsiz qalarkən (atasının yeni nigahından sonra evdən qaçdıqdan sonra), bir uşaq evində Matrosov adı ilə qeydiyyatdan keçmişdir. Eyni zamanda Matrosov özünü məhz Matrosov adlandırmışdı. Digər versiyaya görə Aleksandr Matrosov Samara vilayətinin Stavropol diyarının Yüksək Kolok kəndində anadan olub (hazırda Ulyanovsk vilayətinin Novomalyklinski rayonunda). 1935-ci ildə anası üç övladı ilə tək qaldığından, onu aclıqdan qurtarmaq üçün Melekesski yetimxanasına verdi. Buradan o, Mainski rayonunun İvanovski uşaq evinə köçürülmüşdür.[6] Ukraynanın daxili işlər orqanlarından olan rəsmi cavab göstərir ki, 1924-cü ildə Matrosov Aleksandr Matveyeviç Dnipropetrovsk qeydiyyat şöbələrindən heç birində qeydiyyata alınmamışdır.[7]
Müharibədən əvvəl
[redaktə | mənbəni redaktə et]Aleksandr Matveyeviç Matrosov RSFSR Cinayət Məcəlləsinin 162-ci maddəsi ilə məhkum edilib. 7 fevral 1938-ci ildə, yeniyetmə, Ulyanovsk rayonunun Mainski rayonu İvanovka kəndinin rejim koloniyasına aparılıb.
1939-cu ildə, Ivanovanın uşaq evi məktəbini bitirdikdən sonra, Matrosov, Kuybişevin 9 nömrəli zavoduna (avtomobil təmiri zavodu) işləmək üçün göndərilmişdi, lakin tezliklə oradan qaçmışdı.[8]
8 oktyabr 1940-cı ildə, Saratov şəhərinin Frunzenski rayonunun 3-cü məntəqəsinin xalq məhkəməsi Matrosovu RSFSR-nin 192-ci maddəsinin 2-ci hissəsi ilə 2 il müddətinə azadlıqdan məhrum etdi. O, 24 saat ərzində Saratovdan ayrılması barədə verilmiş qərara baxmayaraq şəhərdə qalmağa davam etdiyinə görə təqsirli bilindi.
Matrosov 1941-ci il aprelin 21-də SSRİ-nin NKVD-nin nəzdində Ufanın Uşaq İşçiləri Koloniyasına göndərildi.
1941-ci ilin aprel ayının sonunda koloniyada bir qrup gənc (təxminən 50 nəfər, matroslar da daxil olmaqla) qaçmağa hazırlaşdı, nəticədə yalnız təşkilatçı məhkum edildi.[9]
Matrosov, 5 mart 1942-ci il tarixinə qədər çilingər tələbəsi kimi işləmişdir. İkinci Dünya müharibəsi başlandıqdan sonra, koloniyanın fabriki müdafiə məhsullarının istehsalına başladı.
O, 15 mart 1942-ci ildə koloniyanın mərkəzi məclis komissiyasının sədri seçilmişdir.5 May 1967-ci ildə SSRİ Ali Məhkəməsinin Məhkəmə kollegiyası 8 oktyabr 1940-cı il tarixli hökmü ləğv etdi.
Müharibə dövrü
[redaktə | mənbəni redaktə et]Böyük Vətən müharibəsinin başlamasından sonra Matrosov dəfələrlə onu cəbhəyə göndərmək üçün yazılı müraciət etdi. 1942-ci ilin sentyabrında Ufa şəhərinin Kirov RVK tərəfindən İşçi və Kəndlilərin Qızıl Ordusuna çağırıldı və sentyabrın 30-dan Krasnokholmskiy Atıcı Məktəbində 5-ci rotanın kursantı oldu. 27 fevral 1943-cü ildə Kalinin vilayətinin Loknyansky rayonunun Çernuşki kəndi yaxınlığında döyüşdə qəhrəmanlıqla öldü (2 oktyabr 1957-ci il - Pskov vilayəti). O kənddə dəfn edildi və 1948-ci ildə onun külü Velikie Luki şəhərində yenidən Velikoluka bölgəsinə qaytarıldı.
SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 19 iyun 1943-cü il tarixli qərarı ilə Qırmızı Ordu əsgəri Aleksandr Matrosov ölümündən sonra "Alman faşist işğalçılarına qarşı mübarizədə döyüş əmrlərini nümunəvi həyata keçirməsi və göstərilmiş cəsarət və qəhrəmanlığa görə "Sovet İttifaqı Qəhrəmanı" adı almışdır.[10]
İstindalar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Aleksandr Matveyevich Matrosov // TracesOfWar.
- ↑ Указ Президиума Верховного Совета СССР «О присвоении звания Героя Советского Союза начальствующему и рядовому составу Красной Армии» от 19 июня 1943 года Arxivləşdirilib 2021-12-04 at the Wayback Machine // Ведомости Верховного Совета Союза Советских Социалистических Республик : газета. — 1943. — 23 июня (№ 23 (229)). — С. 3
- ↑ Герои Советского Союза: Краткий биографический словарь / Пред. ред. коллегии И. Н. Шкадов. — М.: Воениздат, 1988. — Т. 2 /Любов — Ящук/. — 863 с. — 100 000 экз. — ISBN 5-203-00536-2.
- ↑ "Verteidigung der Heimat ist Pflicht eines Moslems". 2012-02-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-14.
- ↑ Насыров Р. Х.Матросов, Александр Матвеевич // Башкирская энциклопедия Arxivləşdirilib 2019-05-14 at the Wayback Machine гл.ред. М.А.Ильгамов. — Уфа:ГАУН «Башкирская энциклопедия», 2015—2019. — ISBN 978-5-88185-306-8.
- ↑ Александр Толчков: «Мать сдала его в детдом, чтобы он не умер с голода» Arxivləşdirilib 2021-05-07 at the Wayback Machine Известия (4 февраля 2004). Архивировано 28 февраля 2012 года.
- ↑ "70 лет подвигу Матросова: как переписали советскую историю". 2017-09-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-14.
- ↑ "Нильс Иогансен. Спасти рядового Матросова. 07 февраля 2014 года". 2017-09-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-14.
- ↑ "Герой Советского Союза Матросов Александр Матвеевич". 2008-02-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-14.
- ↑ Наградной лист в электронном банке документов Arxivləşdirilib 2012-02-12 at the Wayback Machine«Подвиг народа». Arxivləşdirilib 2022-06-08 at the Wayback Machine
Ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Насыров Р. Х. Откуда ты родом, Матросов? [Лит. запись Я. Бурангулова]. — Уфа: Китап, 1994. — 170,[2] с. ил.
Имя с первой полосы. — М., 1985. — С. 540—548.
- Легостаев И. Т. Бросок в бессмертие. — 2-е изд., перераб. — М., 1983.
- Молодые герои Великой Отечественной войны. — М., 1970. — С. 141—153.