Aqattu adası

Aqattu adası (ing. Agattu Island, aleut. Angatux̂[1]) — Aleut adaları arxipelaqına daxil olan Near adaları qrupunun böyük adası. İnzibati cəhətdən bütün Aleut adaları kimi o da ABŞ-nin Alyaska ştatının bir hissəsidir.

Aqattu adası
ing. Agattu Island
Ümumi məlumatlar
Sahəsi 221,593 km²
Uzunluğu
  • 29 km
Eni 14 km
Hündür nöqtəsi 632 m
Əhalisi 0 nəfər (2000-ci il)
Yerləşməsi
52°06′07″ şm. e. 173°34′02″ q. u.HGYO
Ölkə  ABŞ
Ştat
Akvatoriya
Aqattu adası xəritədə
Aqattu adası
Aqattu adası
Aqattu adası xəritədə
Aqattu adası
Aqattu adası
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Coğrafiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Adadan Kamçatkaya (Afrika burnu) ən qısa məsafə 773 km, Alyaskanın materik hissəsinə qədər olan məsafə 1525 km-dir. Attu təxminən 31 km uzunluğa və 18 km enə malikdir. Sahəsi 221,593 km²-dir. Aqattu vulkan mənşəlidir. Maksimum hündürlüyü dəniz səviyyəsindən 632 m-dir. Adada otlar, mamırlar və şibyələr bitir. Aqattada ümumi əhalisi təxminən 66.000 nəfər olan 7 böyük dəniz quşu koloniyası vardır. Qırmızı üzlü qarabataq və Fratercula cirrhata quşlarının dünya populyasiyasının təxminən 1%-i adada yuva qurur. Burada aşkarlanan digər quş növlərinə Berinqun çüllütü, Dəyirmiburun üzərçə, Amerika vüroku və adi şimal sərçəsi daxildir[2]. Aqattada bütün tülkülər məhv edildikdən sonra orta Kanada qazının (Kiçik kanada qazının yarımnövü) populyasiyası adada bərpa olunur[3]. Tülkülərin məhv edilməsi Ağ kәklik populyasiyasının bərpasını da mümkün edir. 2006-cı ildə adada ən azı 25 cüt ağ kəklik yuva qurub bala vermişdir[4].

Tarix

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Arxeoloji qazıntıların məlumatları təxminən eramızdan əvvəl 760-cı ildən adada Aleut əhalisinin olduğunu sübut etməyə imkan verir. Mütəxəssislər hesablamışlar ki, ruslarla təmasda olan Aqattunun əhalisi 500–1000 nəfərə çatırdı[5]. Ada rus naviqatoru Aleksey Çirikov tərəfindən 21 sentyabr 1741-ci ildə kəşf edilmişdir. Adada yaşayan aleutların ruslarla ilk təması 1751-ci ildə baş verir, bundan sonra yerli əhalinin sayı xeyli azalır. 1760-cı illərdə Near adaların bütün əhalisi Attu adasındakı bir kənddə yaşayırdı.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Bergsland, K. Aleut Dictionary. Fairbanks: Alaska Native Language Center. 1994.
  2. ↑ "Audubon: Birds & Science". 2007-09-27 tarixində arxivləşdirilib.
  3. ↑ "Ptarmigan pioneers island-hop in Aleutians, Alaska Science Forum". 2006-09-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-07-17.
  4. ↑ "Biological clock turned back in western Aleutians". 2006-12-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-07-10.
  5. ↑ D.G. Corbett, D. Causey, M. Clemente, P.L. Koch, A. Doroff, C. Lefavre, D. West (2008) "Aleut Hunters, Sea Otters, and Sea Cows", Human Impacts on Ancient Marine Ecosystems, University of California Press