Artabasd (imperator)
Artabasd (yun. Ἀρτάβασδος) (bilinmir – bilinmir) — Bizans imperatoru.[1][2][3]
| Artabasd | |
|---|---|
| yun. Ἀρταύασδος erm. Արտավազդ | |
 | |
| Əvvəlki | V Konstantin |
| Sonrakı | V Konstantin |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | bilinmir |
| Vəfat tarixi | bilinmir |
| Fəaliyyəti | monarx |
| Həyat yoldaşı | Anna |
| Uşaqları |
Nikefor Niketa |
| Ailəsi | Mamikonyanlar |
| Dini | şərqi ortodoks xristianlıq, xristianlıq |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Ailəsi və doğum tarixiylə bağlı məlumat yoxdur. Erməni əsilli bir əsgər olaraq orduya daxil olmuşdur. 713-cü ildə II Anastasi tərəfindən Anadolu birliklərindən birinə təyin edilmişdir. Bu ərəfədə özü kimi ordu generalı olan Leonun qızıyla evlənərək onun imperator III Feodosiyə qarşı üsyanında iştirak etmişdir. Qayınatasının imperatoru devirərək taxta çıxmasının ardından sarayda nüfuz sahibi oldu.
Ancaq qayınatası III Leonun ölümündən sonra (18 iyun 741) taxta çıxan qaynı V Konstantin həm yaşca, həm də təcrübə etibarilə ondan kiçik idi. Üstəlik atası kimi ikonomaxiya cərəyanını dəstəkləyən V Konstantin paytaxt əhalisi və kilsə tərəfindən sevilmirdi. Bundan istifadə edən Artabasd imperatorun ərəblər üzərinə çıxdığı səfər əsnasında əmrindəki birliklərlə arxadan hücum edərək onu məğlub etdi. Ardından paytaxta daxil olaraq Konstantinopol patriarxının da təsdiqiylə özünü imperator elan etdi.
İlk iş olaraq kilsənin dəstəyini qazanmaq məqsədilə bütün ikonomaxiya tərəfdarlarını vəzifədən uzaqlaşdırdı və sürgün etdi. Bu səbəblə Roma papası tərəfindən də imperator olaraq tanındı. Onun Konstantinopoldakı qısa səltənəti ərzində şəhərin bütün kilsə və monastırları gümüş və qızıl ikonalarla yenidən bəzədildi. III Leonun qızı olan xanımı Anna üçün təmtəraqlı bir tacqoyma mərasimi keçirən Artabasd bu mərasimlə böyük oğlu Nikeforu ortaq imperator elan etdi. Kiçik oğlu Niketanı isə vaxtilə vəzifə yeri olan əyalətin idarəsinə təyin etdi.
Məğlubiyyətin ardından Anadoluya çəkilən V Konstantin isə əyalət birliklərini ətrafında topladı və Sardisdə (indiki Manisa yaxınlığında) 743-cü ilin may ayında qələbə qazandı. Ardından bacısı oğlu Niketanı da məğlub edən V Konstantin paytaxt Konstantinopola yürüdü və 2 oktyabrda şəhərə daxil olaraq hakimiyyəti yenidən ələ aldı. Ələ keçirilən Artabasd və 2 oğlunun əhalinin qarşısında gözlərinə mil çəkildi və bir çox dəstəkçiləri edam olundu. Paytaxtda baş verən bütün bu hadisələrə göz yuman və hətta dəstəkləyən patriarx isə vəzifəsində saxlanılsa da, xalqın önündə qamçılandı və təhqiramiz şəkildə cəzalandırıldı. Kor edilən Artabasd və oğulları qalan ömrünü Xilaskar Hora kilsəsində (indiki Kariyə məscidi) keçirdi. Ölüm tarixi bilinmir.
Ailəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Xanımı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Övladları
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Nikefor — 742-ci ildə ortaq imperator elan edildi. Atasıyla birlikdə kor edilib kilsəyə həbs edildi.
- Niketa — vaxtilə atasının vəzifə yeri olan əyalətin idarəsinə təyin edildi. Atasıyla birlikdə kor edilib kilsəyə həbs edildi.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Norwich, John J. (1991). Byzantium: The Apogee. Alfred A. Knopf, Inc. ISBN 0-394-53779-3
- ↑ Alexander, Paul Julius (1985). The Byzantine Apocalyptic Tradition. University of California Press. p. 66 (note 21). ISBN 9780520049987
- ↑ Cooper, Eric; Decker, Michael J. (2012). Life and Society in Byzantine Cappadocia. Springer. p. 42. ISBN 9781137029645