Azadlıq meydanı (Tallin)

Azadlıq meydanı və ya Vabaduse meydanı (est. Vabaduse väljak)^[1] — Tallinin mərkəzində yerləşən şəhər meydanı.

Azadlıq meydanı
est. Vabaduse väljak
Azadlıq meydanı, solda - Müstəqillik müharibəsində Qələbə abidəsi, sağda - Müqəddəs Yəhya kilsəsi
Ümumi məlumatlar
Ölkə	Estoniya
Şəhər	Tallin

Meydanda Haryu, Rozikrantsi, Tatari, Estoniya bulvarı, Payarnus şosesi və Kaarli bulvarının küçələri birləşir.

Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

XIX əsrin ortalarında yıxılan Harju qapılarının qarşısındakı İsveç qalasının yerində yaranmışdır. 1867-ci ildə meydanda Müqəddəs Yəhya kilsəsi ucaldıldı.

XX əsrin əvvəllərində meydanın qeyd olunan adları: Sen bazarı (est. Heina turg, alm. Heumarkt‎), Petrovskaya meydanı (est. Peetri plats, alm. Peters-Platz, Peterplatz‎) adları var idi.^[1]

1910-cu ildə meydanda Sen bazarı (alm. Heumarkt‎) ləğv edildi, meydan daşla döşəndi. Şəhərin rus qoşunları tərəfindən tutulmasının 200 illiyi münasibətilə meydanda I Pyotrun abidəsi ucaldıldı. 1922-ci il mayın 1-də^[2] sökülən abidənin altındakı postament də dağıdıldı. Pyotr abidəsinin tuncdan olan ayaqları Estoniya senti^[3] üçün əridildi, tunc əllərdən isə 1918-1920-ci illərdə Müstəqillik müharibəsində iştirak etmiş eston məktəblilərinin abidəsi ucaldıldı. Qalan büst isə Kadriorqa (prezidentin hazırkı iqamətgahının yanında) köçürüldü, onun sonrakı taleyi haqqında isə məlumat yoxdur.

1930-cu illərdə meydanda funksionalist üslubda tikilmiş binalar - İncəsənət Evi (1933, memarlar Anton Soans, Edqar-Yohan Kuusik), inzibati bina (1932, memar Robert Natus), Scandic Palace hoteli (1936, Elmar Lohk ) inşa edildi.

29 aprel 1941-ci ildən 15 may 1989-cu ilə qədər meydan Qələbə meydanı (est. Võiduväljak, Võidu väljak) adlandırıldı.^[1]

2009-cu ildə meydanda Qurtuluş müharibəsində Qələbə abidəsi ucaldılıb.

Tikili[redaktə | mənbəni redaktə et]

• Ev 1 — Müqəddəs Yəhya kilsəsi (Yanovskaya kilsəsi)^[4].
• Ev 3 — Palace hotel (1936, memar Elmar Lohk);
• Ev 4 — Georg Ots adına Tallin Musiqi Kolleci;
• Ev 5 — Estoniya Rus Teatrı;
• Ev 6 — Tallin İncəsənət Evi qalereyası^[5] (1933, memarlar Edqar-Yohan Kusik, Anton Soans);
• Ev 7 — Tallinn şəhər hökuməti (meriya) (1932, memar Robert Natus, lampalar - Yan Kort);
• Ev 8 — Tallin İncəsənət Evi^[6];
• Ev 9 — əyləncə golf mərkəzi və yeraltı dayanacaq;
• Ev 10 — EEKS-MAJA sığorta şirkətinin keçmiş binası (1936, memar Elmar Lohk), keçmişdə Vladimir Sapojninin çıxış etdiyi birinci mərtəbədə məşhur "Moskva" kafesi yerləşirdi.

Qalereya[redaktə | mənbəni redaktə et]

• Azadlıq meydanı
• 
  I Pyotr abidəsinin açılışı, 1910-cu il
• 
  I Pyotr abidəsi
• 
  Yaanovskaya kilsəsi
• 
  1943-cü ilin fevral-martı, Bundesarxivdən foto
• 
  Bayram üçün bəzədilmiş "Gloria Palace" kinoteatrının və "Astoriya" restoranının fasadı, 1944-cü ilin noyabrı
• 
  Ev 5, Estoniya Rus Teatrı, mədəniyyət abidəsi
• 
  Ev 6
• 
  Ev 8 (İncəsənət evi), mədəniyyət abidəsi
• 
  Ev 10, mədəniyyət abidəsi
• 
  Yenidənqurma zamanı meydanda qazıntılar, 2008
• 
  XXVI Mahnı Festivalı iştirakçılarının toplantısı
  4 iyul 2014-cü il
• 
  Tallin günü, 15 may 2014-cü il
• 
  Ukrayna və Estoniyanın bayraqları, aprel 2022

Meydan kinoda[redaktə | mənbəni redaktə et]

Müqəddəs Yəhya kilsəsi Şerlok Holms və Doktor Uotsonun (Aqra xəzinələri) sərgüzəştləri teleserialında Müqəddəs Monika kilsəsi adı altında çəkilib.^[7]

1986-cı ilin may ayında meydanda "Yüz ildən sonra mayda" (est. «Saja aasta pärast mais») filminin epizodlarının çəkilişi üçün qısa müddətə 1910-cu ildən 1922-ci ilə qədər orada yerləşən I Pyotr abidəsinin maketi quraşdırıldı.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]