Basdırma

Basdırma — ətin müxtəlif ədviyyat və duzla qurudulması ilə hazırlanan yemək. Basdırma qədim türk yeməyidir. Basdırmanın ilk hazırlanışının Orta Asiya hunlarına məxsus olduğu bilinir.

Basdırma
Aid olduğu milli mətbəxlər
Türk mətbəxi
Mənşəyi
Digər mətbəxlərdə
Digər mətbəxlərdə Basdırma kabab

Tarixi və etimologiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Basdırma türk dilində güclü basaraq sıxma deməkdir.[1] Orta Asiyada yaşayan türklər atın ətini ayaqlarıyla sıxaraq basdırma hazırlayırdılar. Bu basdırmanın ilk hazırlanışı hesab olunur. Basdırma ən çox Türkiyənin Kayseri şəhərində hazırlanılır.[2]

Qurudulmuş ətin texnologiyasının, ətin Ermənistandan Çinə və Hindistana ixracı üçün inkişaf edildiyinə inanılır.[3]Bizans dövründə basdırma apokt adlanırdı.[4] Apokt sözünün mənası duzlu ət deməkdir. Levantda ermənilər ən bacarıqlı basdırma düzəldiciləri kimi tanınır.[3][5]

Hazırlanışı və istifadəsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Basdırma üç yumurta ilə birliktə

Basdırma ilk öncə duzlanır. Daha sonra suyla yuyularaq 15 gün ərzində qurumağa qoyulur. Daha sonra qan və duz ətdən çıxarılır və ona müxtəlif baharatlar vurulur. Hazırlanışında əsasən dəvə, quzu, keçi və camış ətindən istifadə edilir.[6] Ermənilər əsasən Suriya və Livana çox miqdarda basdırma göndərmişdilər. Bu əsasən bişməmiş nazik dilimlər halında olurdu.

Basdırma bir qəlyanaltı olaraq Türkiyədə 22 növdə mövcüddur. Ən məşhuru Kayseri basdırmasıdır.[7] Daha az rast gəlinən Balkan basdırması sadəcə duzlanır və qurudulur.[8]

Yunanıstanda Kayseri basdırması Kapadokiya yunanları tərəfindən tanıdıldı. Yunanlar basdırmanı sosiska kimi bişirirlər.

İraqda basdırma səhər yeməyi üçün istifadə olunur, qızardılmış yumurta ilə bişirilir. Adətən qəssablar tərəfindən hazırlanır.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Ramesh C. Ray, Montet Didie. Microorganisms and Fermentation of Traditional Foods. CRC Press. August 21, 2014. səh. 264. ISBN 9781482223088.[ölü keçid]
  2. ↑ Georg Weber, Alfred Baldamus (1923): Lehr- und Handbuch der Weltgeschichte, II. cild. (Almanca).
  3. ↑ 1 2 David Underwood, Irina Petrosian: Armenian food. Fact, fiction & folklore Arxivləşdirilib 2017-02-22 at the Wayback Machine. Second edition. Yerkir, Bloomington/IN 2006, p. 112-114f. ISBN 9781411698659. Access date 25 May 2016.
  4. ↑ Andrew Dalby, Tastes of Byzantium. The Cuisine of a Legendary Empire. Tauris, London and New York 2010, p. 63, 71.
  5. ↑ Bruce Kraig: Turkish American food Arxivləşdirilib 2017-02-22 at the Wayback Machine. In: Andrew F. Smith (ed.): The Oxford encyclopedia of food and drink in America. Second edition. Oxford University Press, Oxford 2013, p. 502. Access date 25 May 2016. “When the Ottomans settled in Istanbul they also adopted a number of Byzantine dishes, one of which was a form of cured beef called paston and which the Turks called pastirma […] It became and remains a specialty of Kayseri in Cappadocia in west central Turkey.”
  6. ↑ Maria Kaneva-Johnson: The Melting Pot. Balkan Food and Cookery. Prospect Books, 1995. ISBN 0-907325-57-2. p. 62
  7. ↑ Sami Zubaida, Richard Tapper, Claudia Roden: A Taste of Thyme. Culinary cultures of the Middle East. Tauris, London and New York 1994, p. 35 & 39.
  8. ↑ Wright, Clifford A. Best Stews in the World: 300 Satisfying One-Dish Dinners, from Chilis and Gumbos to Curries and Cassoulet. Harvard Common Press. 2012-01-17. ISBN 978-1-55832-787-0.