Braqun silsiləsi

Braqun silsiləsi (çeç. БоргӀанан дукъ[2], qum. Борагъан тав[2]) — Terek silsiləsinin şərq hissəsidir. Tolstoy-Yurt kəndindən şərqdə başlayır və Terek çayı boyunca 24 km uzanır. Bəzən ayrıca geoloji obyekt olaraq qəbul edilir. Silsilənin torpaqları şabalıdı, tünd şabalıd və qara torpaqdır. Silsilənin eni 3,5 ilə 6 km arasında dəyişir. Braqun silsiləsi Miosen və Pliosen dövrlərinin gil və qumdaşlarından ibarətdir.

Braqun silsiləsi
ce/БоргӀанан дукъ
Ümumi məlumatlar
Dağ sistemi Terek silsiləsi
Mütləq hündürlüyü 388[1]
Yerləşməsi
43°00′17″ şm. e. 45°00′36″ ş. u.
Ölkə Rusiya Rusiya
Region
Rayon
[[Fayl:|280px|Braqun silsiləsi xəritədə]]
Braqun silsiləsi
Braqun silsiləsi

Zirvələri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Silsilənin ən yüksək nöqtəsi 388 m hündürlükdədir, Terek üzərindəki dəmir yolu körpüsünün yaxınlığında yerləşir və adı yoxdur. Dərbənxi kəndinin cənubunda Daud-Bərz zirvəsi (319 m) yerləşir. Qarax dağı (336 m) Braqun silsiləsinin qərb hissəsində yerləşir. Çkxeri-Bərz dağı (təxminən 200 m) Darbənxi kəndinin yaxınlığında yerləşir. Dağın başında zirvəyə adını verən qumdaşı və şist çıxıntıları var: Çeçen dilindən tərcümədə adı "hündür daş" deməkdir. Dağın bitki örtüyündə bu bölgə üçün adi olan kserofitlərdən başqa, halofitlər də vardır.[1]

Geotermal bulaqlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Dağ silsiləsi müxtəlif temperatur və kimyəvi tərkibli geotermal bulaqlarla zəngindir. Bulaqlar şimal yamacının şərq hissəsində uzununa tektonik qırılma ilə bağlıdır.[3][4] Dərbənxi kəndi ərazisində xüsusilə çoxlu bulaq var. Kəndin adı məhz bu bulaqlardan alınmışdır, tərcümədə adının mənası "şəfalı su" deməkdir. Bulaqların ən güclüsü 96 ° C temperatura, 1,3 q/l minerallaşmaya malikdir və sulfat-xlorid, hidrokarbonat-natrium tipinə aiddir.[1]

Bitki örtüyü[redaktə | mənbəni redaktə et]

Coğrafi mövqeyinə və çətin relyefinə görə silsilənin bitki örtüyünün zənginliyi və müxtəlifliyi ilə seçilir. 200 m-dən çox hündürlükdə bitki örtüyü meşə, aşağı hissələrdə isə çöldür. Şimal yamaclarında meşə bitkiləri, cənub yamaclarında çöl bitkiləri üstünlük təşkil edir. Şimal və şərqə nisbətən silsilənin qərb və cənub hissələrinə daha çox yağış düşür.

Meşə və çöl bitki örtüyünün qovşağında tikanlı qaratikan kolu yayılmışdır. Kollar bütün silsilədə boy atır, lakin silsilənin şərq hissəsində xüsusilə geniş yayılmışdır. Braqun silsiləsində pallas joster, işlədici murdarça, müxtəlif növ itburnu, yemişan, qızılağacabənzər mürdəşər də bitir.

Meşələrdə ən çox yayılmış olanlar adi göyrüş, mantar qarağacı, kiçik qarağac, yemişandır. Bundan əlavə, yay palıdı, adi vələs, adi fıstıq, Qafqaz armudu, şərq alması, adi heyva, müxtəlif növ ağcaqayın, adi fındıq, adi zoğal ağacları var.

Kənarlarda həmçinin adi zirinc, adi başınağacı, Lantana başınağacı, qara gəndəlaş, Alman əzgili, Avropa gərməşovu, yunan güyəməsi, mayaotu, albalı, gavalı və adi göyəm bitir. Şimal yamaclarında meşə üzümləri və şərq ağəsməsi bitir.[1]

Çoxillik bitki növlərindən Sibir zümrüdçiçəyi, incə yarpaqlı qar damlası, novruzçiçəyi var.[1]

Bu dağ silsiləsində həmçinin qırtıckimilər fəsiləsinin şəkərqamışı cinsinə aid Saccharum ravennae bitkisi də bitir. Silsilənin qərb hissəsinin çöl bölgələrində alçaq badam da bitir. Dik otlu yamaclarda kəklikotu və Tatar kətranı bitir.[1]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ 1 2 3 4 5 6 Терекбаев
  2. ↑ 1 2 Сулейманов А. Топонимия Чечни. Грозный: ГУП «Книжное издательство», 2006.
  3. ↑ "Особо охраняемые природные территории". mpr-chr.ru. 2017-01-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-02-05.
  4. ↑ "Брагунские минеральные источники". geomem.ru. 2017-02-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-01-05.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]