Edqar Deqa

Edqár-Jermen-İler de Qа və ya Edqar Deqa (fr. Edgar Degas; 19 iyul 1834[1][2][…], Paris[4] – 27 sentyabr 1917[2][3][…], Paris[4]) — fransız rəssamı, impressionizmin banilərindən biri.

Edqar Deqa
fr. Edgar Degas
Doğum tarixi 19 iyul 1834(1834-07-19)[1][2][…]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 27 sentyabr 1917(1917-09-27)[2][3][…] (83 yaşında)
Vəfat yeri
Vəfat səbəbi Anevrizma[d], insult
Dəfn yeri
Fəaliyyəti rəssam, heykəltaraş, şair, rəssam-qravürçü[d], fotoqraf, boyakar[d], litoqraf
Janrlar portret[6], janr rəssamlığı[6]
Stil impressionizm[6]
İmza
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Edqar Deqa Parisdə, incəsənətə marağı olan zəngin bankir ailəsində doğulub. Erkən yaşlarından rəsm çəkməyə başlayıb. 1853-cü ildə atasının istəyi ilə hüquqşünas olmaq üçün universitetə qəbul olunur. 1854-cü ildə, Deqa, öz dövrünü tanınmış rəssamı, rəssam Enqrin keçmiş şagirdi Lui Lamotun emalatxanasına şagird kimi qəbul olunur. O zaman 75 yaşında olan Enqrlə tanış olur. Deqanın yaradıcılığına Kubre və Ejen Delakruanın böyük təsiri olmuşdur. Lakin Enqr, ömrünün sonuna kimi Deqanın kumiri oldu.

Deqa 1856-cı ildə İtaliyanın Neapol şəhərinə getdi və orada 3 il qaldı. O, İtaliya intibah dövrünün böyük rəssamları ilə tanış oldu. Onun diqqətini keçmiş italyan rəssamları Mantenya, Bellini, Qirlandayo və Cottonun rəngarəng rəsmləri çəkir. Bu dövrdə onun kumirləri, Mantenye və Paolo Veroneze olur. O, Mikelancelo və Rafael kimi rəssamları öyrənir, onların rəsmlərini kopyalalayırdı.

1859-cu ildə Deqa Parisə geri döndü. 1861-ci ildə Normandiyaya səyahət etdi və ilk dəfə olaraq öz əsərlərində başlıca yer tutan atların rəsmini çəkməyə başladı.

60-cı illərdə, İtaliyada gördüyü rəsmlərdən təsirlənərək, tarixi sujet xətti olan, tünd koloritli əsərlər çəkir. Deqa, Eduard Mane ilə tanış olur və portret janrına müraciət edir. Tarixi mövzular rəssamı qane etmir. O, özünəməxsus sujet xəttləri axtarmağa başlayır və bunu müasir Parisin yaşayışında tapır. Müasirliyə meyl etməsi, onu impressionistlərə yaxınlaşdırır. Novator axtarışında olan Deqa, ilk təəsüratı artıq Eduard Manenin emalatxanasında almışdı.

1870-ci ildə Fransa–Prussiya müharibəsi başladıqdan sonra rəssam, könüllü olaraq orduya yazıldı. Müharibədən sonra Edqar Nyu-Orleana (Luiziana), qardaşı ilə yaşamağa getdi. 1873-cü ildə Parisə geri döndü. 1874-cü ildə atası vəfat etdi. Daha sonra, qardaşının borclarının olduğunu öyrəndi. Edqar, evini və ona irsən keçən incəsənət kolleksiyasını satmalı oldu və tək qazanc yeri çəkdiyi rəsmlər oldu. Növbəti 10 ildə çoxlu diqqətəlayiq rəsmlər yaratdı. Qazandığı pullarla Mane, Pol Sezann, Pissarro, Pol Qogen, Vinsent van Qoq kimi sevdiyi rəssamların rəsmlərini aldı.

Rəssam heç vaxt evli olmamışdır.

Edqar Deqa 1917-ci ildə Parisdə vəfat etmişdir.

Yaradıcılığı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Onun rəsmlərinin əsas ifadə vasitəsi insan fiquru idi. Deqa, teatr, balet və yarışlarda əlində not dəftəri ilə çoxlu vaxt keçirərək insan hərəkətini diqqətlə müşahidə edirdi.

"Mavi rəqqasələr" əsəri, Deqa yaradıcılığının bütün zənginliyini və texnikasını ortaya qoyur.

O, əsərlərinin çoxunda rəqqasları təsvir etmişdir. Onun əsərləri prixoloji mürəkkəbliyi və insan izolyasiyasını göstərməsi ilə diqqət cəlb edir.

Rəssam, impressionistlər kimi, öz palitrasını təmiz, rəngarəng tonlarla zənginləşdirir. Amma impressionistlərin əsas mövzusu olan mənzərə janrına müraciət etmir.

Rəsmlərində tez-tez pastel karandaşlarından da istifadə edirdi.

1874-cü ildə Edqar Deqa və bir qrup başqa rəssamlar öz incəsənət sərgilərini təşkil etməyə başladılar. Onların sərgiləri "İmpressionist Sərgilər" adlanırdı.

1880-ci illərin sonunda, Edqar dostlarının fotolarını çəkməyə başladı. Rəqqasların fotoları və çılpaq fotolar onun sonrakı rəsmləri üçün istifadə olundu.

Deqa, impressionistlərdən bir çox cəhətdən fərqlənməsinə və onlar tərəfindən tənqid olunmasına baxmayaraq, "Müstəqil rəssamlar qrupu"nun aktiv üzvü idi.

Həyatının sonlarında göz xəstəliyinə baxmayaraq, Deqa daha çox pastel karandaşla rəsmlər çəkməyə davam edirdi.

Qalereya

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Absent, 1876, Orse Muzeyi, Paris
    Absent, 1876, Orse Muzeyi, Paris
  • Belleli ailəsinin portreti, 1858–1867, Orse Muzeyi, Paris
    Belleli ailəsinin portreti, 1858–1867, Orse Muzeyi, Paris
  • Startdan əvvəl, 1862-1880, Orse Muzeyi, Paris
    Startdan əvvəl, 1862-1880, Orse Muzeyi, Paris
  • Balet məktəbi
    Balet məktəbi
  • Miss Lala Fernando sirkində
    Miss Lala Fernando sirkində
  • Paltaryuyanlar ağlar ilə
    Paltaryuyanlar ağlar ilə
  • Hamamdan sonra, Qadın boynunu qurudur, 1898, Orse Muzeyi, Paris
    Hamamdan sonra, Qadın boynunu qurudur, 1898, Orse Muzeyi, Paris
  • İspan Rəqsi, 1885, Aklend İncəsənət Muzeyi, Çapel Hil, Şimali Karolina
    İspan Rəqsi, 1885, Aklend İncəsənət Muzeyi, Çapel Hil, Şimali Karolina
  • Gənc spartalılar, 1861
    Gənc spartalılar, 1861
  • Opera orkestrı (1867-1868-ci illər), Orse Muzeyi, Paris
    Opera orkestrı (1867-1868-ci illər), Orse Muzeyi, Paris
  • Rəqs dərsi (1873-1875), Orse Muzeyi, Paris
    Rəqs dərsi (1873-1875), Orse Muzeyi, Paris
  • Dincələn iki rəqqas (Mavi rəqqaslar) (1905-1910), Orse Muzeyi, Paris
    Dincələn iki rəqqas (Mavi rəqqaslar) (1905-1910), Orse Muzeyi, Paris
  • Mavi rəqqaslar (1897), A.S Puşkin adına dövlət təsviri incəsənət muzeyi, Mosvka
    Mavi rəqqaslar (1897), A.S Puşkin adına dövlət təsviri incəsənət muzeyi, Mosvka

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
  2. ↑ 1 2 3 4 Edgar Degas (nid.).
  3. ↑ 1 2 Kendall R. J. Edgar Degas // Encyclopædia Britannica (ing.).
  4. ↑ 1 2 3 4 RKDartists (nid.).
  5. ↑ Find a Grave (ing.). 1996.
  6. ↑ 1 2 3 Union List of Artist Names (ing.).