Erməni hipotezi

Erməni hipotezi — proto-hind-avropa xalqının birinci vətəninin "Şərqi Anadolu, Şimali Mesopotamiya və Qafqazın cənub hissələri" olduğunu və proto-Hind-Avropa dilinin (PHA) təxminən eramızdan əvvəl V-IV minillikdə bu regionlarda danışıldığını göstərən bir hipotez.[1] Bu hipotez 1985-ci ildə gürcü Tamaz Qamkrelidze və rus filoloqu Vyaçeslav İvanov tərəfindən irəli sürülmüşdür. Termindəki "erməni" adı bir toponimə, yəni Ermənistan yaylasına aiddir.[2]

Kurqan fərziyyəsi proto-hind-avropalıların mənşəyini və vətənlərini izah etmək üçün ümumi qəbul edilmiş fərziyyə olsa da, yeni DNT tədqiqatları bu xalqların mənşəyini Qafqaz regionuna bağlayan fərziyyələrə marağı artırmışdır.[3][4][5][6][7][8] Fərziyyəyə görə, proto-Anadolu dilləri eramızdan əvvəl 4000-ci ildə PHA-nı tərk edərək Anadoluya köç etmiş və sonrakı mərhələlərdə yunan-erməni-hind-iranlılar, kelt-italik-toharlar və balt-slav-germanlar adlı üç fərqli Hind-Avropa dillərinin Avrasiyada yayılmasına şərait yaratmışdırlar.[9]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Gamkrelidze, Ivanov, 1995. səh. 791
  2. ↑ The first horse herders and the impact of early Bronze Age steppe expansions into Asia, 2018 Arxivləşdirilib 2021-03-23 at the Wayback Machine, Science 29 Jun 2018, Vol. 360, Issue 6396, eaar7711, DOI: 10.1126/science.aar7711
  3. ↑ Haak, 2015
  4. ↑ Reich, 2018. səh. 177
  5. ↑ Damgaard, 2018
  6. ↑ Wang, 2018
  7. ↑ Grolle, 2018. səh. 108
  8. ↑ "A Short History of Humanity A New History of Old Europe, By Johannes Krause, Thomas Trappe · 2021". 2023-07-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-11-16.
  9. ↑ Kroonen, Barjamovic və Peyrot, 2018. səh. 9

Əlavə ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Bomhard, Allan, "The Origins of Proto-Indo-European: The Caucasian Substrate Hypothesis", Journal of Indo-European Studies, 47 (1–2), 2019
  • Damgaard, Peter de Barros, The First Horse herders and the Impact of Early Bronze Age Steppe expansions into Asia, 2018
  • Diakonoff, I. M., The Prehistory of the Armenian People, 1984
  • Drews, Robert, The Coming of the Greeks, Princeton University Press, 1988
  • Гамкрелидзе, Т. В.; Иванов, Вяч. Вс., Индоевропейский язык и индоевропейцы. Реконструкция и историко-типологический анализ праязыка и протокультуры (rus), Тбилиси: Издательство Тбилисского университета, 1984
  • Gamkrelidze, Tamaz V.; Ivanov, V. V., "The Early History of Indo-European Languages", Scientific American, 262 (3), 1990: 110–117, Bibcode:1990SciAm.262c.110G, doi:10.1038/scientificamerican0390-110
  • Gamkrelidze, Thomas V.; Ivanov, Vjačeslav V., Indo-European and the Indo-Europeans: A Reconstruction and Historical Analysis of a Proto-Language and Proto-Culture, Moutin de Gruyter, 1995, ISBN 9783110815030
  • Gamkrelidze, Tamas. "In Defense of Ejectives for Proto-Indo-European" (PDF). Bulletin of the Georgian National Academy of Sciences. 4 (1). 2010.
  • Grolle, Johann, "Invasion aus der Steppe", Der Spiegel, 12 May 2018
  • Haak, Wolfgang, Massive migration from the steppe is a source for Indo-European languages in Europe, 2015, arXiv:1502.02783, bioRxiv 10.1101/013433 (#bad_biorxiv), doi:10.1101/013433
  • Haak, W.; Lazaridis, I.; Patterson, N.; Rohland, N.; Mallick, S.; Llamas, B.; Brandt, G.; Nordenfelt, S.; Harney, E.; Stewardson, K.; Fu, Q.; Mittnik, A.; Bánffy, E.; Economou, C.; Francken, M.; Friederich, S.; Pena, R. G.; Hallgren, F.; Khartanovich, V.; Khokhlov, A.; Kunst, M.; Kuznetsov, P.; Meller, H.; Mochalov, O.; Moiseyev, V.; Nicklisch, N.; Pichler, S. L.; Risch, R.; Rojo Guerra, M. A.; və b. "Massive migration from the steppe was a source for Indo-European languages in Europe. Supplementary Information". Nature. 522 (7555). 2015a: 207–211. Bibcode:2015Natur.522..207H. doi:10.1038/nature14317. PMC 5048219. PMID 25731166.
  • Martiros Kavoukjian, Armenia, Subartu, and Sumer : the Indo-European homeland and ancient Mesopotamia, trans. N. Ouzounian, Montreal (1987), ISBN 0-921885-00-8
  • Kozintsev, Alexander, "Proto-Indo-Europeans: The Prologue", Journal of Indo-European Studies, 47 (3–4), 2019
  • Kroonen, Guus; Barjamovic, Gojko; Peyrot, Michael, Linguistic supplement to Damgaard et al. 2018: Early Indo-European languages, Anatolian, Tocharian and Indo-Iranian, 2018
  • Mallory, J.P.; Adams, D.Q., Encyclopedia of Indo-European Culture, Taylor & Francis, 1997
  • Mallory, J.P., "Twenty-first century clouds over Indo-European homelands" (PDF), Journal of Language Relationship, 9, 2013: 145–154, doi:10.31826/jlr-2013-090113
  • Nichols, Johanna, The Epicenter of the Indo-European Linguistic Spread // Blench, Roger; Spriggs, Matthew (redaktorlar ), Archaeology and Language I: Theoretical and Methodological Orientations, Routledge, 1997
  • Nichols, Johanna, The Eurasian Spread Zone and the Indo-European Dispersal // Blench, Roger; Spriggs, Matthew (redaktorlar ), Archaeology and Language II: Correlating archaeological and Linguistic Hypotheses, Routledge, 1999
  • Reich, David, Who We Are and How We Got Here: Ancient DNA and the New Science of the Human Past, Knopf Doubleday Publishing Group, 2018
  • Vybornov, Aleksandr, "Initial stages of two Neolithisation models in the Lower Volga basin", Documenta Praehistorica, 43, 2016: 161–166, doi:10.4312/dp.43.7
  • Wang, Chuan-Chao, The genetic prehistory of the Greater Caucasus, 2018

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]