Fotoqrafiya ilə evlilik

Yapon miqrant və onun fotogəlinini identifikasiya etmək üçün ABŞ Əmək Nazirliyi tərəfindən hazırlanmış sənəd (1915).

Fotogəlin (写真花嫁, şaşin hanayome?, ing. picture bride) və ya bəzən poçtla gələn gəlin (ing. mail-order bride) – XX əsrin əvvəllərində ABŞ-yə miqrasiya etmiş yapon kişilərin özlərinə Yaponiyadan gəlin tapmaq üçün istifadə etdikləri praktika. Yaponiyaya qayıtmaq istəməyən kişi miqrantlar ölkələrindəki əlaqələndirici şəxslərin vasitəsilə özlərinə uyğun gəlin tapırdılar.[1] Bu zaman cütlük bir-birini ancaq fotoşəkillərdən tanıyırdı və fotogəlin ancaq ABŞ-yə gələndə əri ilə tanış ola bilirdi.[1]

Fotogəlinlər ABŞ-də yapon icmasının formalaşmasında vacib rol oynamışdırlar: ABŞ-də yapon kişilərlə qadınların sayında bərabərliyi təmin etmiş və ABŞ yaponları arasında ailə həyatını stabilləşdirmişdir.[1] Onların uşaqları ABŞ vətəndaşı olmuş və yapon icmasının ABŞ cəmiyyətinə assimilasiyası üçün vasitəçi olmuşdurlar.[2]

Arxa plan

[redaktə | mənbəni redaktə et]

ABŞ-yə miqrasiya etmiş birinci nəsil yaponların çox böyük qismi kişilər olmuşdur.[1] 1905-ci ildən sonra ABŞ-də məskunlaşmağa qərar verən kişi miqrantlar evlənmək üçün fotogəlin praktikasından istifadə etməyə başlamışdırlar.[1] Fotogəlin praktikasının mənşəyi Yaponiyadakı evlilik konsepsiyası ilə əlaqədardır.[1] Belə ki, tarixən Yaponiyada evlilik üçün sevgi yox, ailə əlaqələri böyük əhəmiyyət kəsb etmişdir.[1] Evliliklər ailənin sağlamlığını, vəziyyətini, nəslini, təhsilini qiymətləndirən əlaqələndirici şəxslər vasitəsilə təşkil olunurdu.[1] Əgər şərtlər qane edirdirsə, ailə başçıları görüşür və evliliyi müzakirə edirdilər.[1] Gəlin və bəy evliliyə qədər bir-biriləri ilə, demək olar ki, görüşmürdülər.[1]

ABŞ-də məskunlaşan kişilər üçün Yaponiyaya gedib gəlin tapmaq əlavə xərclər tələb edirdi.[1] Bundan əlavə, Yaponiyaya qayıtmaq riskli idi, çünki məcburi hərbi xidmətə cəlb oluna bilərdilər.[1] Ona görə də foto vasitəsilə Yaponiyadan gəlin tapmaq standart praktikaya çevrilmişdir.[1] Bu cür evliliyin Yaponiyada leqal sayılması üçün mərasimdə gəlinlə bəy ailəsinin üzvlərinin iştirakı kifayət edirdi, buna görə də evlilik mərasimləri bəysiz keçirdi.[2]

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1905–1924-cü illərdə ABŞ-də gəlmiş yapon fotogəlinlərin sayı barədə dəqiq statistika mövcud deyil.[2] Lakin təxminlərə görə bu dövrdə ABŞ-yə miqrasiya etmiş evli yapon qadınların yarısından çoxu fotogəlin olmuşdur.[2] ABŞ Siyahıyaalma Bürosunun məlumatına görə ABŞ-dəki evli yapon qadınların sayı 1900-cü ildə 410, 1910-cu ildə 5.581, 1920-ci ildə 22.193, 1930-cu ildə isə 23.930 olmuşdur.[2]

Fotogəlinlərin çoxu ABŞ-yə çatanda ərlərinin şəkildəkindən daha fərqli kişi olduğunu görmüşdür.[2] Digərləri isə ərlərinin iqtisadi vəziyyətlərini şişirtdiklərini başa düşmüş, ferma və ya mağazada işləməyə məcbur olmuşdurlar.[2]

Yaponiya hökuməti əvvəlcə fotogəlinlərin ABŞ-yə miqrasiyasını dəstəkləmişdir.[2] Meyci hökuməti ABŞ-yə miqrasiya etmiş çinlilər arasında yayılmış qumar, içki, fahişəlik hallarının yaponlar arasında yaşanmasını və Yaponiyanın reputasiyasının korlanmasını istəmirdi.[2] Lakin 1907–08-ci illərdə imzalanmış Centlmenlər razılaşmasından sonra Yaponiya hökuməti ABŞ-yə miqrasiya edən şəxslərin sayını məhdudlaşdırmış və ancaq iqtisadi vəziyyəti yaxşı olan kişilərin fotogəlin praktikasından istifadəsinə icazə vermişdir.[2] Əvvəlcə bu imtiyaz peşəkar işlərdə işləyən kişilərə verilsə də, 1915-ci ildən etibarən azı 800 dollar pulu olan kişilər də bu hüquqdan yararlanmağa başlamışdır.[2]

Fotogəlinlər üçün də məhdudiyyətlər qoyulmuş və gəlinin bəydən maksimum 13 yaş kiçik ola bilməsi barədə qərar qəbul edilmişdir.[2] ABŞ-yə miqrasiya edən qadınlar ciddi fiziki baxışdan keçirilirdi ki, xəstəliyə görə ABŞ-nin miqrasiya rəsmiləri tərəfindən ölkədən çıxarılmasın.[2] 1921-ci ildə qəbul edilən Leydilər razılaşmasından sonra Yaponiya hökuməti fotogəlinlərin ABŞ-yə miqrasiyasına icazə verməmişdir.[2]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Asian American: History and Culture - An Encyclopedia. səh. 451
  2. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Asian American: History and Culture - An Encyclopedia. səh. 452

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Ling, Huping; Austin, Allan. Asian American: History and Culture - An Encyclopedia (ingiliscə). Routledge. 2010. səh. 451–452. ISBN 978-0-7656-8077-8. İstifadə tarixi: 10 noyabr 2022.