Hekayəti Molla İbrahim-Xəlil Kimyagər

Hekayəti Molla İbrahim-Xəlil kimyagər — dramaturq Mirzə Fətəli Axundovun 1850-ci ildə yazdığı ilk komediyası sayılır[1]. Elə ilk komediya da müəllifinin feodal cəmiyyətinin çürümüş mənəvi-əxlaqi problemlərinə, fanatizmə, nadanlığa, miskin həyat tərzinə, kiflənmiş düşüncə tərzinə qarşı mübarizə mövqeyində durduğunu göstərib. Dramaturq sadə süjet əsasında qurulmuş həyati hadisələrini və o hadisələr içərisində formalaşan bədii xarakterləri, koloritli personajları bütün tipik səciyyələri ilə təqdim edib.

Hekayəti Molla İbrahim-Xəlil kimyagər
İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrında tamaşanın afişası
İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrında tamaşanın afişası
Janr Komediya
Müəllif Mirzə Fətəli Axundov
Orijinal dili Azərbaycan dili
Yazılma ili 1851
Nəşr ili 1851
Vikimənbənin loqosu Hekayəti Molla İbrahim-Xəlil kimyagər Vikimənbədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Komediyada qoyulan kəskin ictimai-sosial, mənəvi-əxlaqi problemlər dramaturqun sonrakı dram əsərlərində daha mürəkkəb həyat hadisələri zəminində, daha kəskin konfliktlər əsasında işlənib. "Dərviş Məstəli şah" dramının qəhrəmanı mənəvi baxımdan Molla İbrahimxəlillə qohumdur, ona doğmadır. Dramaturq bu bənzərliyi mənəvi cəhətdən götürüb, obrazın bədii təsvirinə görə isə fal qurub cadu-piti ilə cibləri soyan Məstəli şah milli dramaturgiyamızda orijinal dramaturji obrazdır.

Məzmun

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şəhər əhli eşitdiyi xəbərdən başını itirib: misi gümüşə döndərən kimyagər "peyda" olub. Var-dövlətini itirən, yüngül yolla qazanc əldə etmək istəyən, hər cür alçaqlığa razı olan cahillər yalançı kimyagərin "möcüzəsinin işığına" yığışırlar. Molla İbrahimxəlil camaatın sadəlövhlüyündən istifadə edərək, soyğunçuluğa başlayır və qarşısında yaltaqlıq, ikiüzlülük edib, onun rəğbətini qazanmağa can atan nadanları asanlıqla toruna salır.[2]

Personajlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Əfradi-əhli-məcalis:
  • Molla İbrahimxəlil — kimyagər, kəldəkli.
  • Molla Həmid — onun şəyirdi, samuxlu.
  • Dərviş Abbas — onun nökəri, iranlı.
  • Hacı Kərim — zərgər, nuxulu.
  • Ağa Zaman — həkim, nuxulu.
  • Molla Salman — mərhum Molla Cəlil alimin oğlu, nuxulu, mərtub, qəviheykəl.
  • Məşədi Cabbar — tacir, nuxulu.
  • Səfər bəy — mülkədar, nuxulu.
  • Şeyx Salah — xaçmazlı.
  • Hacı Nuru — şair, nuxulu[3].

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Molla İbrahimxəlil kimyagər">"Mirzə Fətəlinin ilk komediyası" (PDF). 2022-07-05 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2014-11-22.
  2. ↑ "Sujet xətti". 2022-03-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-22.
  3. ↑ "Personajlar" (PDF).
Vikianbarda Hekayəti Molla İbrahim-Xəlil kimyagər ilə əlaqəli mediafayllar var.