Kərkük (el)

Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Kərkük (dəqiqləşdirmə).


Kərkük mühafəzəsi (ərəbcə: محافظة كركوك) – İraqda inzibati-ərazi vahidi.

mühafəza
Kərkük mühafəzəsi
ərəb. محافظة كركوك‎
kürd. پارێزگای کەرکووک
süry. ܟܪܟ ܣܠܘܟ
türk. Kerkük ili

35°22′ şm. e. 44°08′ ş. u.HGYO

Ölkə İraq
İnzibati mərkəz Kərkük
Ən böyük şəhərləri Kərkük
Qubernator Nəcməddin Kərim
Tarixi və coğrafiyası
Sahəsi 9,679 km²
Hündürlük
  •  Maksimal
  •  Minimal


  • 1,139 m
  • 116 m
Saat qurşağı +3
Əhalisi
Əhalisi 1,548,200[1] nəfər (2015)
Əhalinin sıxlığı 15.995 nəfər/km²
Etnik tərkib Kürdlər
Ərəblər
Türkmanlar
Aysorlar
Dini tərkib İslam
Xristianlıq
Rəsmi dillər Kürd dili
Ərəb dili
Türk dili
Rəqəmsal identifikatorlar
ISO kodu IQ-KI
Telefon kodu +(964) 50
Poçt indeksi 36001[2]
Kərkük mühafəzəsi xəritədə
Kərkük mühafəzəsi xəritədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Coğrafiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kərkük mühafəzəsi Ərbil, Səlahəddin və Süleymaniyyə mühafəzələri ilə həmsərhəddir. 1947-ci ildə 20,355 km² ərazisi olan Kərkük mühafəzəsi inzibati cəhətdən Çəmçəməl, Daquq, Kərkük və Kifri qəzalarına bölünürdü. 1962-ci ildə elin ərazi bölgüsünə dəyişiklik edildi və artıq o, Çəmçəməl, Həvicə, Kərkük, Kifri və Tuzxurmatu qəzalarından ibarət oldu. 1962-ci ildə yeni qəzaların yaradılmasına baxmayaraq mühafəzənin ümumi ərazisi dəyişikliyə məruz qalmamışdı. 1970-ci ildən başlayaraq Kərkük mühafəzəsindən bəzi qəzalar qoparılaraq qonşu mühafəzələrə birləşdirildi. 1975-ci ildə Kərkük elinin Çəmçəməl və Kalar qəzaları qoparılaraq Süleymaniyyə mühafəzəsinə, Kifri qəzası Diyala mühafəzəsinə, Tuzxurmatu qəzası isə Səlahəddin mühafəzəsinə birləşdirildi. 1976-cı ildə Kərkük mühafəzəsinin adı dəyişdirilərək Ət-Təmim adlandırıldı. 1997-ci ildə artıq Kərkük mühafəzəsinin ərazisi xeyli azalaraq 9,679 km²-ə qədər endi, hazırda mühafəzənin sahəsi 10,282 km² təşkil edir və inzibati mərkəzi Kərkük şəhəridir.

Əhalisi

[redaktə | mənbəni redaktə et]
İllər Əhali[3]
1935 sa. 223,634[4]
1947 sa. 286,005[4]
1957 sa. 388,839[4]
1965 sa. 474,000[4]
1977 sa. 495,425[4]
1987 sa. 601,219[4]
1997 sa. 753,171[4][5]
2003 r.t. 839,121[5][6]
2007 r.t. 902,019[7]

Etnik tərkib

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1957-ci ildə aparılmış rəsmi siyahıya almanın 1959-cu ildə açıqlanmış yekun nəticələrinə əsasən Kərkük mühafəzəsində əhalinin 45%-ni (təxminən 180 min nəfər) İraq türkmanları təşkil edirdi.[8][9][10][11]

Kərkük mühafəzəsinin və Kərkük şəhərinin etnik tərkibi (1957)[12]
Etnik
qrup 		Kərkük mühafəzəsi (1957) Kərkük şəhəri (1957)
Əhali % Əhali %
kürd 187 593 48.23% 40 047 33.26%
ərəb 109 620 28.18% 27 127 22.53%
türkman 83 371 21.44% 45 306 37.63%
aysor 1 605 0.41% 1 509 1.25%
yəhudi 123 0.03% 101 0.08%
digər 6 627 1.70% 6 312 5.24%
cəmi 388 939 100% 120 402 100%

İnzibati-ərazi bölgüsü

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Qəzaları Əhali, 2003 r.t.
Kərkük qəzası 622,249[13]
Havicə qəzası 151,267[13]
Daquq qəzası 40,237[13]
Dibs qəzası 34,254[13]
Cəmi 848,007[13]

Nahiyələr

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Yaşayış məntəqəsi Əhali (2008)[14]
Kərkük qəzası 961 411
Kərkük nahiyəsi 702 809
Qaraəncir nahiyəsi 130 846
Leylan nahiyəsi
Multaqa nahiyəsi 44 988
Şivan nahiyəsi 34 895
Təzəxurmatu nahiyəsi 27 359
Yayçı nahiyəsi 20 514
Daquq qəzası
Daquq nahiyəsi
Dibs qəzası 95 166
Altınkörpü nahiyəsi 53 472
Dibs nahiyəsi 29 696
Sərgəran nahiyəsi 11 998
Həvicə qəzası
Abbasi nahiyəsi
Həvicə nahiyəsi
Rəşad nahiyəsi
Riyad nahiyəsi
Zab nahiyəsi
Kərkük mühafəzası

Şəhərləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qəsəbələri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Provinces, Cities and Urban Centers – Overview : Iraq". 2018-04-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-10-14.
  2. ↑ Kərkük şəhərinin poçt indeksi – Cybo Global Business Directory[ölü keçid] (ing.)
  3. ↑ Administrative Divisions of Countries ("Statoids") Arxivləşdirilib 2008-03-20 at the Wayback Machine 1935 , 1947 , 1957 , 1965 , 1977 , 1987 , 1997 census of İraq
  4. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 Statoids (Worldwide reference for states, provinces, governorates, counties, districts, and other subdivisions of countries.) :Provinces of Iraq Arxivləşdirilib 2022-09-01 at the Wayback Machine
  5. ↑ 1 2 World Gazetteer :Irak: divisions administratives (population et superficie) Arxivləşdirilib 2022-03-26 at the Wayback Machine
  6. ↑ Iraq's 2003 Official Census by Ministries of Trade and Planning for the Food Coupon Distribution for the UN Oil-for-Food Program
  7. ↑ Inter-Agency Information and Analysis Unit (İAU): Iraq Information Portal :Kirkuk Governorate Profile Arxivləşdirilib 2011-02-06 at the Wayback Machine
  8. ↑ "Statistical Compilation Relating to the Population Census of 1957 (in Arabic), I, Part IV, 170," Iraq, Ministry of the Interior, in Hanna Batatu, The Old Social Classes and the Revolutionary Movements of Iraq (Princeton: Princeton University Press, 1989), p. 913; David McDowall. A modern history of the Kurds Arxivləşdirilib 2021-12-18 at the Wayback Machine. London: I.B. Tauris, 2007, p. 3. ISBN 9781850434160
  9. ↑ Unrepresented Nations and Peoples Organization (UNPO) :The Turkmen of Iraq: Underestimated, Marginalized and exposed to assimilation Terminology Arxivləşdirilib 2017-10-18 at the Wayback Machine
  10. ↑ "Turkmen Nature of Kerkuk". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-08-21.
  11. ↑ Unrepresented Nations and Peoples Organization (UNPO) :Iraqi Turkmen: Update on the Situation of Iraqi Turkmen Arxivləşdirilib 2021-11-29 at the Wayback Machine
  12. ↑ 1957-ci ildə aparılmış siyahıya almanın ilkin nəticələri
  13. ↑ 1 2 3 4 5 GeoHive (Global Statistics is a collection of tables and graphs providing a statistical look at countries, their population, area, capital, main cities, etc.) :Administrative units the Republic of Iraq — Kirkuk Arxivləşdirilib 2011-08-19 at the Wayback Machine
  14. ↑ "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2020-11-12 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-10-16.