Kiki Kogelnik

Kiki Kogelnik (alm. Kiki Kogelnik‎; 22 yanvar 1935[1][2], Qrats[3] – 1 fevral 1997[1][2], Vyana[4]) — Avstriyalı rəssam, heykəltaraş, qrafika rəssamı. Avstriyanın cənubunda anadan olub, Vyana İncəsənət Akademiyasında təhsil alıb və 1961-ci ildə Nyu-Yorka köçüb. Kogelnik pop-art hərəkatının bir hissəsi olmasına baxmayaraq, Avstriyanın ən mühüm qadın rəssamı hesab olunur.

Kiki Kogelnik
alm. Kiki Kogelnik‎
Doğum tarixi 22 yanvar 1935(1935-01-22)[1][2]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 1 fevral 1997(1997-02-01)[1][2] (62 yaşında)
Vəfat yeri
Vəfat səbəbi xərçəng xəstəliyi
Fəaliyyəti rəssam, heykəltaraş, qrafika ustası[d]
Təhsili
  • Vyana İncəsənət Akademiyası[d]
Stillər pop-art
Mükafatları Austrian Decoration for Science and Art
İmza
kogelnikfoundation.org
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1960-cı illər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Kiki Kogelnik, Qadın Robot, 1964, kətan üzərində yağlı və akril, 48½" × 72½" (123 sm × 184 sm). Kiki Kogelnik Fondu.

Kiki Kogelnik karyerasına 1961-ci ildə Vyanada "Nächst St. Stephan" qalereyasında abstrakt rəsmlərini nümayiş etdirməklə başlamışdır. Onun yaradacılığına Paris məktəbi nümayəndəsi Serj Polyakov ciddi təsir göstərmişdir. Lakin sonradan Kiki Nyu-Yorkda o zaman populyar olan pop-art hərəkatının təsiri ilə özünəməxsus janrını yarada bildi.

Kiki Kogelnik avstriyalı abstrakt ekspressionist rəssam Arnulf Raynerlə nişanlı olub. Buna baxmayaraq, Kogelnik başqa bir mücərrəd ekspressionist amerikalı rəssam Sem Frensislə də yaxın münasibətlərdə olub. Kiki 1961-ci ildə Nyu-York, Santa Monika və Kaliforniyada onunla birlikdə vaxt keçirmişdi. Kogelnik daha sonra 1962-ci ildə Nyu-Yorka köçdü və burada Roy Lixtenşteyn, Kleys Oldenburq, Endi Vorhol, Larri Rivers, Tom Vesselman, Con Mitçel, Robert Rauşenberq və Casper Consun da daxil olduğu sıx bağlı rəssamlar qrupuna qoşuldu. Pop bu qrupun həyat tərzi idi və ekstravaqant baş örtükləri "libasları" ilə Kogelnik getdiyi hər yerdə valehedici təəssürat yaradırdı.

Onun o dövrdəki işi dövrün pop sənətinin rəngləri və materiallarından çox təsirlənmişdi. Kiki bir çox canlı, eyforik kosmos temalı rəsmlər yaradırdı. Pop sənətçilərindən fərqli olaraq, o, plastik və süni təbiəti mövzusunda yaradıcı işlə məşğul olsa da, ticarəti və ya gündəlik əşyaları reklam etməkdən çəkinirdi.

1960-cı illərin əvvəllərində Kogelnik rəsmlərini çəkmək üçün dostlarının real ölçülü trafaretlərindən istifadə etməyə başladı. 1965-ci ildə bu prototip kəsiklər, geyim məhəlləsindəki studiyasının yaxınlığında küçələrdə gördüyü eyni paltar asılqanlarında əks olunan vinil asılqanlara çevrildi.

Kogelnik 1966-cı ildə Londonda olarkən, onun Nyu-Yorkdakı studiyası böyük yanğına məruz qaldı. Kogelnik yanğından əvvəl təzəcə köçsə də, onun aşağı mərtəbədəki qonşusu amerikalı rəssam Alfred Lesli bütün yaradıcılıq qabiliyyətlərini itirmişdi.Лесли[5] Elə həmin il Kogelnik radiasiya onkoloqu doktor Corc Şvartsla Londonda evləndi. 1967-ci ildə oğulları Mononu dünyaya gətirdi və tezliklə Nyu-Yorka qayıtdı. 1969-cu ildə Kogelnik Apollon 11-in Aya enişi zamanı "Ay hepinqi" əsərini yaradır.[6] O, həmçinin Vyanada "Galerie Nächst St. Stephan" qalereyasında Aya üzərinə enmənin canlı yayımı zamanı bu mövzuda silsilə əsərlər yaradır.

1970-ci illər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1970-ci illərdə Kogelnik, "Qadın işi" kimi tanınan silsilə əsərlər yaratdı. Sonradan onun bu silsiləsi kommersiya reklamlarında qadın rollarının təsvir olunmasında istifadə edildi. Feminist məsələlərin istehza, yumor və sərin pop estetikası ilə yan-penetrasiyası bu dövrdə Kogelnikin yaradıcılığına xas idi. 1974-cü ildə o, rəsm əsərinin davamı kimi heykəltaraşlıq formasından istifadə edərək, fasilələrlə keramika ilə işləməyə başladı.

1980-ci illərdə insan fraqmentləri, işarələr və simvollar Kogelnikin yaradıcılığını tamamlamağa başladı. O, özünün "Genişlənmə" silsiləsində rəsmləri ilə birlikdə göstərilən keramika modullarından istifadə edirdi. 1978-ci ildə o, rejissoru və ssenari müəllifi olduğu CBGB adlı 16 mm qara-ağ qısametrajlı Jim Carroll və başqalarının iştirak etdiyi filmi təqdim etdi.

Sonrakı işlərində Kiki insan bədənini getdikcə hissələrə bölərək və başa düşülən formada təsvir etməyə başladı. 1990-cı illərdə onun işlərinin əksəriyyətində çox mücərrəd, lakin ifadəli üzlər təsvir edilmişdir. Bu müddət ərzində Kogelnik bir sıra şüşə heykəllər, əlaqəli rəsmlər və qrafika yaratdı.[7] Bu əsərlərində o, sənətdəki dekorativ və kommersiya mövzularını şərh etməyə çalışmışdı.

Ölümü və irsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kiki Kogelnik 1 fevral 1997-ci ildə Vyanada xərçəng xəstəliyindən vəfat edib. Blayburqda dəfn olunub. Həmin il Vyanadakı Belveder muzeyi onun işinin böyük retrospektivini keçirdi. 1998-ci ildə Kogelnik ölümündən sonra Avstriyanın incəsənət sahəsində ən yüksək medalı olan Avstriyanın Elm və İncəsənətdə Şərəf Nişanı ilə təltif edildi. O, əvvəllər 1995-ci ildə Vizual İncəsənət üzrə Vyana Şəhər Mükafatına layiq görülüb.

Rəssamın ölümündən sonra Vyana və Nyu Yorkda ofisləri olan Amerika qeyri-kommersiya təşkilatı "Kiki Kogelnik Fondu" yaradıldı.[8] Fondun missiyası Kiki Kogelnikin yaradıcılıq irsini qorumaq, sənədləşdirmək, araşdırmaq və əbədiləşdirməkdir. 2009-cu ildən Fond Nyu-Yorkda sənət tarixinin araşdırılması üçün yaradılmış Kogelnik məlumat bazasını saxlamağa və genişləndirməyə davam edir və nəticədə onun əsərlərindən ibarət kataloq yaradılacaq.

2003-cü ildə Avstriya Poçtu Kogelnikin "Prenez Le Temps d'Aimer" (1973) tablosunun yer aldığı 55 avro sentlik marka buraxdı. Kiki Kogelnik həmçinin biri Blayburqda, digəri isə Avstriyanın Klagenfurt şəhərində hazırda onun adını daşıyan küçədə iki fəvvarə dizayn etmişdir.

2015-ci ildə Kogelnik "Tate Modern"də keçirilən "The World Goes Pop" sərgisinə daxil edilib. Ekspozisiya pop-artın alternativ mənzərəsini ortaya qoyaraq, onun təkcə Amerika hərəkatı deyil, beynəlxalq hərəkat olduğunu göstərib. Beynəlxalq miqyasda pop sənəti Qərb istehlakçılığının təntənəsindən çox, təxribatçı etiraz çıxışı kimi də istifadə olunub. Şou 17 sentyabr 2015-ci ildən 24 yanvar 2016-cı ilə qədər davam edib.[9]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 Kiki Kogelnik (nid.).
  2. ↑ 1 2 3 4 The Fine Art Archive. 2003.
  3. ↑ 1 2 https://www.tate.org.uk/whats-on/tate-modern/exhibition/ey-exhibition-world-goes-pop/artist-biography/kiki-kogelnik.
  4. ↑ 1 2 Deutsche Nationalbibliothek Record #118973037 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
  5. ↑ "Альфред Лесли". 16 квітня 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 апреля 2021.
  6. ↑ "Moonhappening by Kiki Kogelnik on artnet (1969)". 12 апреля 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 апреля 2021.
  7. ↑ "KIKI KOGELNIK". 12 апреля 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 квітня 2021.
  8. ↑ "Kiki Kogelnik Foundation". 26 февраля 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 апреля 2021.
  9. ↑ "THE EY EXHIBITION THE WORLD GOES POP (17 SEPTEMBER 2015 — 24 JANUARY 2016)". 17 апреля 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 апреля 2021.

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]