Konstantin Sençixin
Konstantin İvanoviç Sençixin (rus. Константин Иванович Сенчихин 1905, Bakı – 1985, Bakı) — Azərbaycan SSR əməkdar memarı, Bakı şəhərində bir çox binaların müəllifi, Bakımetrolayihənin direktoru, "Yalançı Bakı" layihəsinin memarı.
| Konstantin Sençixin | |
|---|---|
| rus. Константин Сенчихин | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1905 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1985 |
| Vəfat yeri | |
| Vətəndaşlığı | |
| Təhsili | |
| İşləri və nailiyyətləri | |
| İşlədiyi şəhərlər | Bakı |
| Əsas tikililəri |
Artistlər Evi Monolit "Dinamo" İdman Kompleksi Gənclik metrostansiyası 20 Yanvar metrostansiyası |
| Şəhərsalma layihələri | "Yalançı Bakı" layihəsi |
| Mükafatları |
  |
Gənclik, Xətai və 20 yanvar metrostansiyalarının memarıdır.
Həyatı və fəaliyyəti
[redaktə | mənbəni redaktə et]Sençixin Konstantin İvanoviç 1905-ci ildə Bakı şəhərində dünyaya gəlib. Azərbaycan Politexnik İnstitutunda təhsil alıb. Mikayıl Hüseynov və Sadıq Dadaşovla eyni qrupda təhsil alıb.[1]
Sençixinin ilk işi Sabunçuda tikilmiş fabrika mətbəxdir. Bu həm də onun diplom işi idi. Daha sonra onun layihəsi ilə Suraxanıda da fabrika-mətbəx tikilir. Tikilmiş fabrika-mətbəxin şəkilləri 1934-cü ildə "Arxitektura SSSR" jurnalının 6-cı sayında yayımlanır[2].
Fəaliyyət göstərdiyi illər ərzində Bakı şəhərində onun layihələri əsasında Azərbaycan Tibb İnstitutunun binası, "Dinamo" İdman Kompleksi, Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin binası, Səməd Vurğun və Bakıxanov küçələrinin kəsişməsindəki yaşayış və inzibati binalar kompleksi, Lökbatan Mədəniyyət Sarayı, Monolit və Artistlər Evi tikilib.[1]
"Yalançı Bakı" layihəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]İkinci Dünya Müharibəsinin ilk günlərindən Bakını və buradakı çoxsaylı sənaye obyektlərini hava hücumlarından qorumaq üçün bütünlüklə paytaxtın maskalanması ideyası aktuallaşır[3]. SSRİ Dövlət Müdafiə Komitəsinin Baş Qərargahı bununla bağlı qərar qəbul edərək Konstantin Sençixini Bakı şəhərinin maskalanması xidmətinə rəis təyin edir. Şəhəri maskalamaq üçün və şəhərdəki binaları havadan müşahidə etmək üçün onun ixtiyarına bir təyyarə də ayırırlar[4].
Nəticədə Bakıdan 30 km aralıda Konstantin Sençixinin rəhbərliyi ilə yalançı Bakı layihəsi reallaşdırılır. Burada düşmən təyyarələrini aldatmaq üçün maketlərdən yeni şəhər tikilir, hətta avtomobillərin, şəhər tramvaylarının, qatarların hərəkətini imitasiya edən konstruksiyalar da qurulur[4]. Yaradılan Yalançı Bakı layihəsi mərkəz tərəfindən də bəyənilir. Konstantin Sençixin bu layihə barədə bunları deyib:
|
Fikirləşirdim ki, məni yerimdəcə güllələyəcəklər. Hamının təəccübünə səbəb olan səhnə yaşandı - Moskvadan gəlmiş general mənə yaxınlaşdı, əlimi sıxdı və dedi: “Ölkəmiz üçün hazırladığınız çox yaxşı və unikal layihəyə görə sağ olun. Bu, o qədər realdır ki, hətta mən də bilərək ki, gördüyüm real Bakı deyil, fərqləri hiss edə bilmədim”. Həmin an mən hiss etdim ki, son günlərdə yaşadığım gərginlik necə birdən-birə yoxa çıxdı. Azadolma hissi o qədər güclü idi ki, həmin gün barədə daha heç nəyi, hətta evə necə gəlib çatdığımı da xatırlamıram[3]. | 
|
Bakı metrosu
[redaktə | mənbəni redaktə et]
Konstantin Sençixin uzun illər "Bakımetrolayihə"-yə rəhbərlik edib. Birinci xəttin texniki layihəsi hazır olduqdan sonra Sençixin Moskvaya SSRİ Nəqliyyat Nazirliyinə layihəni təqdim etmək üçün gedib. Lakin iclasda nazir təklif edib ki, metroya ayrılan xərclər platformaların uzunluğunu və vaqonların sayının azaltmaqla azaldılsın. Lakin Sençixin bununla razılaşmır o qeyd edir ki, Bakı sənaye şəhəridir və əhalisi sürətlə artır indi pula müəyyən qədər qənaət etmək sonradan xərclərin daha da artmasına səbəb olacaq. Əhali artdıqca platformaları və stansiyaları da böyütməyə, vaqonları artırmağa ehtiyac yaranacaq. Mövcud stansiyanın böyüdülməsi isə daha çox xərc aparır nəinki yeni stansiyanın tikilməsi. Bununla da o naziri razı sala bilir və istədiyi məbləği alır[1].
Birinci xəttin inşası bitdikdən sonra Sençixin Qırmızı Əmək Bayrağı ordeni ilə təltif olunub. Gənclik, Depo, Xətai və 20 yanvar metrostansiyaları Sençixinin layihələri əsasında tikilib[5]. Onun son işi 20 yanvar metrostansiyası olub. Bu stansiyanın layihəsini o Tokay Məmmədovla birgə hazırlayıb. Xəstə olduğu üçüb stansiyanın layihəsini də xəstəxana da işləyib.[1]
1985-ci ildə Bakıda dünyasını dəyişib[1][3].
Xatirəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]2017-ci il iyunun 22-də Azərmarka tərəfindən Azərbaycan Memarlar İttifaqının sifarişi ilə Konstantin Sençixinin təsvir edildiyi marka çap edilib[6].
Memarı olduğu binalar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Monolit[7]
- “Dinamo” idman sarayı (İndiki Dinamo hoteli) [8]
- Atistlər evi[9]
- Azərbaycan Tibb İnstitutunun binası
- Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin binası
- Səməd Vurğun və Bakıxanov küçələrinin kəsişməsindəki yaşayış və inzibati binalar kompleksi
- Lökbatan Mədəniyyət Sarayı
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 3 4 5 "Сенчихин Константин Иванович — архитектор, бакинский Корбюзье". 2018-01-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-11-17.
- ↑ "Сенчихин Константин Иванович (1905–1985)" (rus). tramvaiiskusstv.ru. Archived from the original on 2022-12-09. İstifadə tarixi: 2022-12-09.
- ↑ 1 2 3 Məmməd. ""Yalançı Bakı"" (az.). Azad Azərbaycan. 2013-05-21. 2020-03-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-12-09.
- ↑ 1 2 Bəsti Paşa. "Истина о «Ложном Баку»" (rus). Bakinski raboçi. Archived from the original on 2022-12-09. İstifadə tarixi: 2022-12-09.
- ↑ Oksana Bulanova. "Тайны Баку: "Монолит" – визитная карточка города" (rus). azerhistory.com. 2022-05-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-12-09.
- ↑ "Azərbaycan Memarlar İttifaqı" (az.). azermarka.az. 2017-06-22. 2022-05-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-12-09.
- ↑ "Azərbaycan prospektində yaşayış binası. 1947-ci il" (az.). Bakı Dövlət Layihə İnstitutu. 2021-06-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-12-09.
- ↑ Elçin Əliyev. "Bakının konstruktivizm dövrü memarlığı: XX əsrin 1920-1930-cu illəri" (az.). azlogos.eu. 2018-12-23. 2021-01-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-12-09.
- ↑ Mədəniyyət və turizm (PDF). Bakı. səh. 64. Archived from the original on 2021-08-31. İstifadə tarixi: 2022-12-09.