Məhəmməd Cavad Zərif

Məhəmməd Cavad Zərif Xunsari (fars. محمدجواد ظریف‎; 7 yanvar 1960[5], Tehran, İran) — İran siyasətçisi, diplomatı,[6] akademiki və dövlət xadimi. İran İslam Respublikasının xarici işlər naziri (15 avqust 2013 – 25 avqust 2021). O, 1990-cı illərdən bəri müxtəlif diplomatik və hökumət vəzifələrdə işləmişdir. Zərif həmçinin, Beynəlxalq Münasibətlər Məktəbi və Tehran Universitetində diplomatiya və beynəlxalq təşkilatlar barədə dərslər keçən bir professordur. O, 2002–2007-ci illər İranın Birləşmiş Millətlər Təşkilatında Daimi Nümayəndəsi idi.[7]

Məhəmməd Cavad Zərif
fars. محمدجواد ظریف‎
15 avqust 2013 – 21 avqust 2021
PrezidentHəsən Ruhani
ƏvvəlkiƏli Əkbər Salehi
SonrakıHüseyn Əmir Abdullahiyan
bayraq
İran Baş Nüvə Silahları Vasitəçisi
bayraq2
6 sentyabr 2013 – 14 iyul 2015
PrezidentHəsən Ruhani
ƏvvəlkiAbbas Arağçı (davamçı BHFP komissiyasının başçısı olaraq)[3]
SonrakıSəid Cəlili
bayraq
İran İslam Respublikasının Birləşmiş Millətlər Təşkilatında Daimi Nümayəndəsi
bayraq2
Vəzifədədir
5 avqust 2012-ci ildən
PrezidentMəhəmməd Hatəmi
Mahmud Əhmədinejad
ƏvvəlkiHədi Nejad-Hüseynyan
SonrakıMəhəmməd Xəzai
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi 7 yanvar 1960(1960-01-07)[5] (64 yaş)
Doğum yeri
Təhsili San-Fransisko Dövlət Universiteti (İ.B.) (İ.U.)
Kolumbiya Universiteti Beynəlxalq və İctimai İşlər Məktəbi (buraxıb)[4]
Fəaliyyəti akademik[d]
Həyat yoldaşı Məryəm İmaniyyə (ev. 1979)[1]
Uşaqları Məhsa və Mehdi[2]
Dini şiəlik
Elmi fəaliyyəti
Elmi dərəcəsi
İmzanın şəkli
mfa.gov.ir/index.aspx?fk…
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Xarici işlər naziri olduğu müddətdə Zərif İranın altılıq ölkələri ilə keçirdiyi danışıqlara rəhbərlik etmişdir. Bu, 14 iyul 2015-ci ildə Birgə Hərtərəfli Fəaliyyət Planının imzalanmasına gətirib çıxarmışdır. Müqaviləyə görə 16 yanvar 2016-cı ildə İrana qarşı sanksiyalara son qoyulmuşdur.[8]

Zərif bir neçə daxili və beynəlxalq vəzifələrdə də çalışmışdır – xarici işlər nazirinin baş məsləhətçisi, xarici işlər nazirinin qanuni və beynəlxalq işlərdə müavini, BMT-nin Sivilizasiyalar Arasında Dialoq üzrə görkəmli şəxslər qrupunun üzvü, Nyu-York şəhərindəki BMT-nin Silahsızlaşdırma Komissiyasının başçısı, BMT-nin ümumdünya idarəetmə üzrə görkəmli şəxslər qrupunun üzvü və Azad İslam Universitetinin beynəlxalq işlər üzrə vitze-prezidenti.[9]

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İlk illəri və təhsili

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Məhəmməd Cavad Zərif Xunsari 7 yanvar 1960-cı il tarixində İranın paytaxtı Tehran şəhərində anadan olmuşdur.[10][11] "The New Republic" jurnalının verdiyi məlumata görə, Zərif Tehranda zəngin, dindar və siyasi cəhətdən mühafizəkar olan bir tacir ailəsində anadan olmuşdur. Onun atası İsfahan şəhərinin ən görkəmli biznesmenlərindən biri, anası isə Tehran şəhərinin ən tanınmış biznesmenlərindən birinin qızı idi. O, özəl dini məktəb olan Tehran şəhərindəki Ələvi məktəbində təhsil almışdır.[4]

Zərifin valideynləri onun televiziya, radio və qəzetlərlə maraqlanmasına icazə vermirdi. Onun yerinə Zərif Əli Şəriəti və Səməd Behrənginin kitablarını oxuyaraq inqilabı ideyaları mənimsəmişdir.[4]

Zərif 17 yaşında ikən İrandan ABŞ-yə köçmüşdür. O, Kaliforniya ştatının San-Fransisko şəhərində yerləşən və özəl kollec-hazırlıq orta məktəbi olan Drü Kollec Hazırlıq Məktəbində təhsil almışdır.[4] Zərif təhsilini San-Fransisko Dövlət Universitetində davam etdirib və ikisi də beynəlxalq münasibətlər üzrə olmaqla oranı 1981-ci ildə İ. B., 1982-ci ildə isə İ. U. dərəcləri ilə bitirmişdir.[12] Bunun ardından Zərif təhsilini Denver Universitetindəki Cozef Korbel adına Beynəlxalq Elmlər Məktəbində davam etdirib. O, buranı 1984-cü ildə beynəlxalq münasibətlər üzrə ikinci İ. U. dərəcəsini alaraq, 1988-ci ildə isə hüquq və siyasət üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsini alaraq bitirmişdir.[13][14] Onun tezisinin adı – "Beynəlxalq hüquqda və siyasətdə özünümüdafiə".[15]

Bitirdiyi məktəbdə professor olan və Zərifin dissertasiyasını nəzərdən keçirən komitəyə sədrlik edən Tom Rou Zərif haqda "o, dərs keçdiyim ən yaxşı tələbələrdən biri idi" demişdir.[16] Vaxtilə Zərifə dərs keçmiş və onun dissertasiyasını nəzərdən keçirən komitənin üzvü olan Ved Nanda Zərif haqda "o, sinif otağında yaxşı idi. O vaxtlar… mən fikirləşirdim ki, öz ölkəsinin talehində böyük rol oynacaq" demişdir.[17]

Şəxsi həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Məhəmməd Cavad Zərif evlidir və iki övladı var (1-i qız, 1-i oğlan). Onların ikisi də ABŞ-də anadan olublar. O, indiki həyat yoldaşı ilə 1979-cu ilin yayında bacısı vasitəsilə tanış olmuşdur. Onlar İranda evləniblər, ancaq İran İslam İnqilabı səbəbilə ABŞ-nin Nyu-York şəhərinə köçməli olublar.[4] Zərif ana dili olan farscadan əlavə, ingilis dilində də səlis danışır.

İctimai imici

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Zərif İranda güclü reputasiya və xalq arasında populyarlıq əldə etmişdir.[18][19] "İnformasiya və İctimai Fikir Çözümləri MMC"-nin (İİFÇ) 2016-cı ilin mart ayında keçirdiyi sorğuya görə, Zərif İrandakı ən populyar siyasi xadimdir. Sorğuda iştirak edənlərin 76%-i lehinə, 7%-i isə əleyhinədir.[20]

Təltif və mükafatlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Milli ordenlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Lent Fərqləndirmə Ölkə Tarix Yer İst.
I dərəcəli "Ləyaqət və İdarəetmə" ordeni  İran 8 fevral 2016 Tehran [27]
"And Kondoru" milli ordeni böyük xaçı  Boliviya 26 avqust 2016 La-Paz [28]
"Dostluq" ordeni  Qazaxıstan 10 sentyabr 2018 Tehran [29]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "The Wife of Iran's Foreign Minister Adds a New Twist to the nuclear talks". www.thedailybeast.com (ingilis). The Daily Beast. 1 iyul 2015. 2017-03-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 fevral 2019.
  2. ↑ "گفت‌و‌گویی متفاوت با دکتر محمدجواد ظریف". jamejamonline.ir (fars). Cəm-e Cəm. 2 aprel 2012. 17 iyun 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 fevral 2019.
  3. ↑ "Araghchi appointed as head of 'JCPOA Follow-up Commission'". en.mehrnews.com. Mehr News Agency. 22 sentyabr 2015. 2922155. 5 mart 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 fevral 2019.
  4. ↑ 1 2 3 4 5 Əlfoneh, Gerext. "Mohammad-Javad Zarif: Iran's Foreign Minister Is a Religious Zealot". newrepublic.com (ingilis). The New Republic. 23 yanvar 2014. 24 aprel 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 yanvar 2019. (#first_missing_last)
  5. ↑ 1 2 Davos 2014 Participant List.
  6. ↑ Zərif, Məhəmməd Cavad. "Javad Zarif, Author at Harvard International Review". hir.harvard.edu (ingilis). Harvard International Review. 14 yanvar 2016. 7 fevral 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 fevral 2019.
  7. ↑ "CV Dr. M. Javad Zarif" (PDF). portal.unesco.org (ingilis). YUNESKO. 6 oktyabr 2017 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 15 fevral 2019.
  8. ↑ "International sanctions against Iran lifted". www.washingtonpost.com (ingilis). The Washington Post. 16 yanvar 2016. 14 yanvar 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 fevral 2019.
  9. ↑ "Who's Who in Iranian Politics. Mohammad Javad Zarif". irdiplomacy.ir (ingilis). Iranian Diplomacy. 13 avqust 2013. 4 yanvar 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 fevral 2019.
  10. ↑ "سوابق علمي، تخصصي  و اجرايي دکتر محمد جواد ظريف". mfa.gov.ir (fars). İran İslam Respublikasının Xarici İşlər Nazirliyi. 30 sentyabr 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 fevral 2019.
  11. ↑ Foruhar, Kəmbiz. "Rohani Taps U.S.-Educated Minister to End Iran Sanctions". bloomberg.com (ingilis). Bloomberg. 5 avqust 2013. 19 may 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 fevral 2019.
  12. ↑ İsfendiyari, Gülnaz. "Iran's 'Olive Branch' Foreign Minister Nominee Makes His Case In Parliament". rferl.org (ingilis). Azadlıq Radiosu. 14 avqust 2013. 18 dekabr 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 fevral 2019.
  13. ↑ "Iran's Rouhani unveils cabinet of technocrats". dailystar.com.lb (ingilis). The Daily Star. 4 avqust 2013. 26 noyabr 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 fevrl 2019.
  14. ↑ Kirkpaetrik, Nik. "Key figures in the Cabinet of Iran's new president". AP (ingilis). The Washington Post. 15 avqust 2013. 26 noyabr 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 fevral 2019.
  15. ↑ "Self-defense in international law and policy". worldcat.org (ingilis). WorldCat. 2 oktyabr 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 fevral 2019.
  16. ↑ "Iranian diplomat Zarif made impression at DU" (ingilis). Islamic Republic News Agency. 13 iyul 2015. 3 oktyabr 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 fevral 2019.
  17. ↑ Urayt, Robin. "The Adversary: Is Iran's nuclear negotiator, Javad Zarif, for real?". newyorker.com. The New Yorker. 26 may 2014. 21 yanvar 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 fevral 2019.
  18. ↑ Karimi, Arash. "Zarif's domestic popularity soars with nuclear deal". Al-Monitor. 14 July 2015. 25 June 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 May 2016.
  19. ↑ "Zarif; a right man at the right time". The Iran Project. 12 May 2015. 24 January 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 May 2016.
  20. ↑ "ظریف محبوب‌ترین چهره سیاسی ایران". ipos.me (fars). Information and Public Opinion Solutions LLC. 24 may 2016. 17 sentyabr 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 fevral 2019.
  21. ↑ "ظریف قهرمان قهرمانان دیپلماسی ایران شد". ٍeghtesadonline.com (fars). ghtesadOnline. 16 yanvar 2014. 18 sentyabr 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 fevral 2019.
  22. ↑ "مخاطبان خبر آنلاین در چهار دوره گذشته چه کسانی را به عنوان چهره سال انتخاب کردند؟". khabaronline.ir (fars). KhabarOnline. 26 fevral 2015. 16 fevral 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 fevral 2019.
  23. ↑ "TIME 100: The Most Influential People in the World in 2014". time.com (ingilis). Time. 14 fevral 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 fevral 2019.
  24. ↑ "TIME 100: The Most Influential People in the World in 2015". time.com (ingilis). Time. 29 noyabr 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 fevral 2019.
  25. ↑ "GRI's 2015 Person of the Year in Political Risk" (ingilis). Global Risk Insights. 24 dekabr 2015. 28 iyul 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 fevral 2019.
  26. ↑ "John Kerry and Mohammad Javad Zarif named winners of the Chatham House Prize 2016". chathamhouse.org (ingilis). Chatham House. 24 oktyabr 2016. 26 oktyabr 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 fevral 2019.
  27. ↑ "Iran's FM, nuclear chief, DM receive medals for role in nuclear deal". isna.ir (ingilis). Iranian Students' News Agency. 8 fevral 2016. 31 may 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 fevral 2019.
  28. ↑ "Iranian FM awarded Bolivia's highest state medal". irna.ir (ingilis). Islamic Republic News Agency. 26 avqust 2016. 23 yanvar 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 fevral 2019.
  29. ↑ "Iran FM Holds Talks with Several Foreign Diplomats". ifpnews.com (ingilis). IFPnews. 10 sentyabr 2018. 23 yanvar 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 fevral 2019.

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Vikianbarda Məhəmməd Cavad Zərif ilə əlaqəli mediafayllar var.
Vikisitatda Məhəmməd Cavad Zərif ilə əlaqədar sitatlar var.

Məqalələr