Mərvə Kavakcı

Mərvə Kavakcı(19 avqust 1968, Ankara) — Türk akademiki, siyasətçisi və diplomatı.

Mərvə Kavakcı
türk. Merve Safa Kavakcı
Türkiyənin Malayziyadakı səfiri
1 dekabr 2017 – 2 iyun 2022
ƏvvəlkiBaşaq Türkoğlu
SonrakıƏmir Salim Yüksəl
Türkiyə Böyük Millət Məclisinin XXI çağırış millət vəkili
1999 – 1999
Seçki dairəsiİstanbul
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi 19 avqust 1968(1968-08-19) (55 yaş)
Doğum yeri
Milliyyəti türk
Vətəndaşlığı Türkiyə Türkiyə
ABŞ ABŞ
Partiya
Təhsili
Həyat yoldaşları Əli Əhməd Abuşanab (1990-1993)
Bəkir Lütfi Yıldırım (1999–2005)
Cihangir İslam (2010-2017)
Uşağı 2
Dini sünnilik
Elmi fəaliyyəti
Elm sahəsi Akademik, siyasətçi, yazıçı, diplomat
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Mərvə Kavakcı 18 aprel 1999-cu il seçkilərində Fəzilət Partiyasından İstanbul millət vəkili seçilib. 1999-cu il mayın 2-də Türkiyə Böyük Millət Məclisində andiçmə mərasiminə qadağan olunsa da, hicablı qatıldığı üçün parlamentdən xaric edilib. O, Nazirlər Şurasının qərarı ilə ABŞ vətəndaşı olduğunu bəyan etmədiyi üçün vətəndaşlıqdan çıxarılıb.[1] O, 1999-cu ildə ABŞ-yə köçüb. Vaşinqtonda Corc Vaşinqton Universitetinin Beynəlxalq Münasibətlər məktəbində müəllim vəzifəsində çalışıb.[2] Üsküdar Universitetinin Humanitar və Sosial Elmlər fakültəsində müəllim vəzifəsində çalışıb[3] və eyni universitetin Postkolonial Araşdırmalar Tətbiq və Araşdırma Mərkəzinin (PAMER) direktoru olub.[4] Daxili İşlər Nazirliyinin 12 may 2017-ci il tarixli məktubu ilə Nazirlər Şurasının 3 iyul 2017-ci il tarixli “Resmi Gazete”də dərc olunmuş qərarına əsasən, Nazirlər Kabinetinin 13 may 1999-cu il tarixli qərarı ilə Kavakcının Türkiyə vətəndaşlığını itirməsi ilə bağlı qərarı Nazirlər Kabinetinin 26 may tarixli qərarı ilə ləğv edilib.[5] O, Xarici İşlər Nazirliyinin yay müddətli fərmanı ilə Kuala-Lumpura səfir təyin edilib və vəzifə müddəti 2 iyun 2022-ci ildə başa çatıb.[6]

O, 12 avqust 2022-ci il tarixində Prezident tərəfindən Xarici İşlər Nazirliyinin Xarici Siyasət Məsləhət Şurasının üzvü təyin edilib.[7]

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kavakcı 19 avqust 1968-ci ildə[8] Ankarada gürcü əsilli[9] İslam hüququ professoru Yusuf Ziya Kavakcı ilə İspartalı[10] alman dili və ədəbiyyatı mütəxəssisi Gülsərən Gülhan Kavakcının qızı olaraq dünyaya gəlib. Atası 1970-ci illərdə Atatürk Universiteti İlahiyyat fakültəsinin dekanı olub.[11] 1974-cü ildən sonra universitetlərdə ilk hicab aksiyasını keçirənlər arasında onun valideynləri də olub. Baş örtüyünə görə universitetdən sərt reaksiya alan anası Atatürk Universitetindəki vəzifəsindən istefa verib. Atası isə vəzifə səlahiyyətlərindən sui-istifadə etdiyi üçün işdən çıxarılır və o, 1982-ci ildə universitetdən istefa verib.[12] Sonradan ABŞ-da məskunlaşan atası hazırda Şimali Texas İslam Assosiasiyasında işləyir.[13] Mərvə Kavakcının uşaqlığı Ərzurumda keçib.[14] TED Ankara Kollecini bitirdikdən sonra Ankara Universitetinin Tibb fakültəsinə daxil olub. İki il burada təhsil aldıqdan sonra hicab qadağasına görə təhsilini yarımçıq qoyub.[15] Sonra ABŞ-yə gedən Mərvə Kavakcı Texas Universitetində Kompüter Mühəndisliyi üzrə təhsil alıb. O, universitetin birinci kursunda oxuyarkən İordaniya əsilli ABŞ vətəndaşı Əli Əhməd Abuşanabla ailə həyatı qurub. O, evliliyini ABŞ vətəndaşı olması üçün etdiyini bildirib. Onun bu evlilikdən Fatma Gülham və Məryəm Əli adlı iki qızı olub.[16] 1993-cü il iyunun 17-də,[17] həyat yoldaşının türk düşmənçiliyi səbəbinə görə həyat yoldaşından boşanır. Həyat yoldaşından ayrıldıqdan sonra Türkiyəyə qayıdaraq, siyasi fəaliyyətə başlayıb. 29 oktyabr 1999-cu ildə isə Sivaslı iş adamı Bəkir Lütfü Yıldırımla ailə həyatı qursa da, 2005-ci ildə ayrılıb.[18][19] 2010-cu ilin iyul ayında Ədalət Partiyasının üzvü Nadir Lətif İslamın oğlu həkim Cihangir İslamla üçüncü dəfə ailə həyatı qurub. Kavakcı Harvard Universitetindən dövlət idarəçiliyi üzrə magistr dərəcəsi və Houvard Universitetindən isə siyasi elmləri üzrə doktorluq dərəcəsini alıb.[20]

Siyasi fəaliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

ABŞ-dan Türkiyəyə qayıtdıqdan sonra 1994-cü ildə Rifah Partiyasına üzv olub və qadın təşkilatında çalışıb.[10] Rifah Partiyası bağlandıqdan sonra 1999-cu ildə Fəzilət Partiyasının İstanbul millət vəkili olaraq seçkilərə qatılıb, İstanbuldan millət vəkili seçilib.[21] 2 may 1999-cu ildə Ali Seçki Qurumundan mandat alan Kavakcı, 21-ci Dövr 1-ci Qanunvericilik ilinin ilk iclasına qatılarkən DSP millət vəkilləri tərəfindən etiraz edildi.[22] And içme törenini yapamadan meclis salonundan çıkartıldı.[23] O, andiçmə mərasimini tamamlamadan məclis salonundan qovuldu. Türkiyənin Hyustondakı Baş Konsulluğunun ABŞ Dallas İmmiqrasiya və Vətəndaşlıq İdarəsindən təqdim etdiyi sənədlərə əsasən, 1992-ci il mayın 2-də “Green card” hüququ qazandığını və 5 mart 1999-cu ildə and içdiyini İsmail Cem tərəfindən açıqlandı.[24] Kavakcı vətəndaşlıqdan çıxarılması qərarından sonra hüquqlarını bərpa etmək üçün Danıştaya müraciət edib. 1999-cu ilin avqustunda Dövlət Təhlükəsizlik Məhkəməsinin Baş Prokuroru Nuh Mete Yüksel deputat toxunulmazlığının götürülməsi üçün Türkiyə Böyük Millət Məclisinin Ədliyyə Nazirliyinə hesabat göndərdi. Onun toxunulmazlığının götürülməsi Baş Nazirlik və Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən qəbul edilib. Bununla yanaşı, vətəndaş olmayan şəxsin də toxunulmazlığının olmayacağı ilə bağlı müzakirələr gedirdi.[25] 13 oktyabr 1999-cu ildə ona səyahət qadağası qoyuldu və Ankara Dövlət Təhlükəsizlik Məhkəməsi Baş Prokurorluğu 1999-cu il oktyabrın 18-nə keçən gecə Kavakcının evində axtarış apardı.[26] Yüksel, bu axtarışın və aparılmasının qanunsuz olmasını tənqid etdi və bunun qarşılığında xəbərdarlıq aldı.[27]

Fəzilət Partiyasının ləğvi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Fəzilət Partiyasının bağlanması ilə bağlı Ali Apellyasiya Məhkəməsi Baş Prokurorluğunun 4 iyun 1999-cu ildə Konstitusiya Məhkəməsinə təqdim etdiyi iş üzrə ittiham aktında bildirilir ki, Fəzilət Partiyasının bütün direktorları, o cümlədən Recai Kutan Kavakcının hicablı parlamentdə and içə, həm də işlərində iştirak edə biləcəyi ilə bağlı təbliğat apardığı deyilirdi. Nazlı Ilıcakın müxtəlif televiziya proqramlarına verdiyi müsahibələrində, onun bunun üçün xüsusi seçildiyini dediyi də iddia edilir.[28]

Əlavə ittihamnamədə 26 dekabr 1997-ci ildə ABŞ-da yerləşən Fələstin İslam Birliyinin (İAP) ABŞ-ın Çikaqo şəhərində təşkil etdiyi konfransda etdiyi çıxışın Anadolu Agentliyinin bülletenindən götürülmüş nitqindən bir hissəsi vardır. Bu çıxışında: ...Bizim nümunəvi araşdırmamızda kişilərin modelinə paralel yuxarıdan aşağıya iyerarxik model qurduq. Hər bir şəhər mərkəzdəki kimi quruluşa malikdir. Seçim üçün bir şəxs məsuliyyət daşıyır. Başqası təhsildən, ictimaiyyətlə əlaqələrdən və maliyyədən məsuldur. Hər şəhərdə 11 şöbə var. Və cihad etmək üçün hər şəhərdə, məhəllələrdə, qəsəbələrdə Hizb-i Rəfah mövqeləri var. Və hər məhəllədə küçə və mənzil nümayəndələri var, ona görə də Hizbi-Rifah qadınları mənzildən binaya işləməklə insanları mübarizəyə çağırırlar... Hörmətli İAP üzvləri, XXI əsrə qədəm qoyarkən mən istərdim son olaraq deyim ki, dünya müsəlmanları olaraq məqsədimiz əsrlər əvvəl olduğu kimidir, Quranda deyildiyi kimi olmalıdır....-dediyi iddia edilir.

Əlavə ittihamnamədə bu çıxışla yanaşı, onun 1996-cı ildə Şimali Amerika İslam Birliyi konqresində etdiyi çıxışın bir hissəsi də var. Bu çıxışda o; ....Bu, ibadət və cihad deməkdir. Hizb-i Rifah Qadınlar komissiyası olaraq biz öz işimizdə yuxarıdan aşağıya iyerarxik sistemdən istifadə etdik. Bizim də kişilər kimi qərargahımız vardır. Biz onlarla paralel işləyirdik. Şübhəsiz ki, biz hər zaman Baş nazirimiz Nəcməddin Ərbakanın əmrində olmuşuq. Qapı-qapı təbliğat işində qərargahdan hesabatlar alırdıq. Rifahı qəbul edənin İslamı da qəbul etdiyi bildirilir....

Gerçəkləşdirilməsi istənilən hədəflər baxımından Kavakcının çıxışlarının Fəzilət Partiyasının Rifah Partiyasının davamı olduğunu iddialarına qarşılıq partiyanın müdafiəsi: Fəzilət Partiyası Millət vəkili Mərvə Kavakcının da bağlanılan Rifah Partiyasının üzvü olması bu iki partiya arasında nə konstitusiya, nə də hüquqi mənada davamlılıq əlaqəsinin olduğunu göstərir. Hansı hallarda partiyanın ləğv edilmiş partiyanın davamı sayıla biləcəyini yuxarıda izah etdik. Mərvə Kavakcı da partiyamızın nə sözçüsü, nə də səlahiyyətli orqan nümayəndəsi deyil. Ona görə də onun bu və ya digər iclasda söylədiklərinin bizim partiyamıza aid ediləcəyi düşünülə bilməzdi.[29] Bu iddialar və müdafiələr nəticəsində Mərvə Kavakcı hadisəsi və digər iddialar dəyərləndirilib, Fəzilət Partiyası, Türkiyə Respublikası Konstitusiyasının 68-ci maddəsinin dördüncü bəndində göstərilən dünyəvi respublika prinsipini pozduğu və partiyanın iddia edilən fəaliyyətlərə heç bir reaksiya vermədiyi və Konstitusiyanın 69-cu maddəsinə əsasən qəbul etdiyi qənaətinə gəlinərək Konstitusiyanın, Siyasi Partiyalar qanununun 101 və 103-cü maddələri əsasında partiya bağlandı. Bununla yanaşı Mərvə Kavakcı və bəzi millət vəkilləri 5 il müddətinə başqa partiyanın təsisçisi, üzvü, idarəçisi və auditoru seçilə bilməzdilər.[30]

Tənqidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mərvə Kavakcının atası Yusuf Ziya Kavakcı “Yeni Akit” qəzetində “Fətullah Gülən olsaydım” başlıqlı məqaləsində Gülənlə bağlı: “O, Türkiyəyə qayıdıb hökumətlə yaxşı münasibət quranda əminəm ki, müalicə alacaq və yaxşılaşacaq"- deyə yazıb. Yazı əks reaksiyalardan sonra silinib.[31]

Mərvə Kavakcının yaxınlarının dövlət qurumlarına yerləşdirilməsi tənqidlərə səbəb olub.[32]

Əsərləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kitabları[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Hicabsız Demokratiya: Tarix içində tarix[33]
  • Hicabın altında qalanlar
  • Siyasətin oyunu
  • Dünyanın gözel insanları
  • Qərbdə müsəlman olmaq
  • Qlobal Kənddə Beynəlxalq Münasibətlər: Qarşılıqlı asılılıqların dəyişməsi[34]
  • Türkiyədə hicab siyasəti: Postkolonial oxu[35]

Mükafatları[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • İlin Anası mükafatı: Ankara Başkent Qadın Platforması Milli Gənclik Təşkilatı (1999, Türkiyə)
  • Bəşəriyyətə Xidmət mükafatı: Haus der kulturellen Aktivitat und Toleranz (2000, Avstriya)
  • İnsan Hüquqlarının İnkişafı və Müsəlman Qadınların Beynəlxalq Qadın və Uşaq Assosiasiyasının Gücləndirilməsi üzrə səylərinin tanınmasına görə Nümunəvi Xidmət mükafatı (2000, ABŞ)
  • Ən uğurlu qadınların tanınması NAACP/GWU (2004, ABŞ)
  • Sosial Ədalət tərifnaməsi Nyu York Universiteti (2006, ABŞ)
  • Dünyanın ən nüfuzlu 500 müsəlmanı (Geortoun Universiteti) (2009, ABŞ)
  • Sadiqlik mükafatı: Məzlumların İnsan Haqları və Həmrəylik dərnəyi (MAZLUMDER) (2011, Türkiyə)

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ "Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurul Tutanağı 21. Dönem 1. Yasama Yılı 15. Birleşim 15 Haziran 1999 Salı". 10 Mart 2016 tarixində arxivləşdirilib.
  2. ↑ "Part-time and Adjunct Faculty" (İngilizce). 2 Kasım 2013 tarixində arxivləşdirilib.
  3. ↑ "Arşivlenmiş kopya". 27 Ekim 2017 tarixində arxivləşdirilib.
  4. ↑ "Arşivlenmiş kopya". 23 Temmuz 2017 tarixində arxivləşdirilib.
  5. ↑ "Bakanlar Kurulu'ndan Merve Safa Kavakçı kararı" (Türkçe). 3 Temmuz 2017. 3 Temmuz 2017 tarixində arxivləşdirilib.
  6. ↑ "Merve Kavakçı büyükelçi oldu" (Türkçe). 26 Temmuz 2017. 2017-07-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-30.
  7. ↑ "Cumhurbaşkanlığı tarafından yapılan atamalar" (PDF). 13 Ağustos 2022 tarixində arxivləşdirilib (PDF).
  8. ↑ "Yusuf Ziya Kavakci, Member at Large" (İngilizce). 14 Aralık 2012 tarixində arxivləşdirilib.
  9. ↑ Kavakçı, Yusuf Ziya. "Ömer Nasuhi Bilmen'in güldüğünü bir kere gördüm" (Müsahibə). Interviewed by Demet Tezcan. dunyabizim.com. 2015-24-12. 2016-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-01-07.
  10. ↑ 1 2 "Merve Kavakçı siyasete dönüyor". 5 Aralık 2014 tarixində arxivləşdirilib.
  11. ↑ "33 kişiden biri Yıldız'dı, o kalemin kalbiydi!". 28 Mayıs 2010 tarixində arxivləşdirilib.
  12. ↑ "Ecevit'in Merve ricası". 2 Kasım 2013 tarixində arxivləşdirilib.
  13. ↑ "Yusuf Ziya Kavakci, Ph.D". 17 Ekim 2010 tarixində arxivləşdirilib.
  14. ↑ "Merve Kavakçı, Tempo24'e konuştu". 1 Eylül 2010 tarixində arxivləşdirilib.
  15. ↑ "Aktüel Röportaj". 11 Eylül 2009 tarixində arxivləşdirilib.
  16. ↑ "Sanki yalancımız az idi...". 2 Kasım 2013 tarixində arxivləşdirilib.
  17. ↑ "Kavakçı'ya 'sahtecilik' davası". 22 Kasım 2008 tarixində arxivləşdirilib.
  18. ↑ "Geline servet gibi yüzük..". 4 Kasım 2013 tarixində arxivləşdirilib.
  19. ↑ "Merve Kavakçı eşinden boşandı". 5 Aralık 2014 tarixində arxivləşdirilib.
  20. ↑ "Merve Kavakçı evlendi". 17 Aralık 2014 tarixində arxivləşdirilib.
  21. ↑ "Asıl kokoş Merve Kavakçı'dır". 31 Ağustos 2011 tarixində arxivləşdirilib.
  22. ↑ "Ayın Tarihi". 13 Aralık 2010 tarixində arxivləşdirilib.
  23. ↑ "T. B. M. M. TUTANAK DERGİSİ 23 üncü Birleşim". 13 Aralık 2010 tarixində arxivləşdirilib.
  24. ↑ "Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurul Tutanağı 21. Dönem 1. Yasama Yılı 26. Birleşim 29 Haziran 1999 Salı". 10 Mart 2016 tarixində arxivləşdirilib.
  25. ↑ "T. B. M. M. TUTANAK DERGİSİ 10 uncu Birleşim 21 . 10 . 1999 Perşembe". 13 Aralık 2010 tarixində arxivləşdirilib.
  26. ↑ "T. B. M. M. TUTANAK DERGİSİ 23 üncü Birleşim". 10 Mart 2016 tarixində arxivləşdirilib.
  27. ↑ "T. B. M. M. TUTANAK DERGİSİ 23 üncü Birleşim". 10 Mart 2016 tarixində arxivləşdirilib.
  28. ↑ "Fazilet Partisi Davası". 19 Şubat 2012 tarixində arxivləşdirilib.
  29. ↑ "ANAYASA MAHKEMESİ KARARI".[ölü keçid]
  30. ↑ "Anayasa Mahkemesi Gerekçeli Karar Metni". 4 Mart 2009 tarixində arxivləşdirilib.
  31. ↑ "Kavakçı meselesi bildiğiniz gibi değil" (Türkçe). 5 Aralık 2020 tarixində arxivləşdirilib.
  32. ↑ "Merve Kavakçı meselesini bir de benden dinleyin - article - ODATV". 13 Kasım 2021 tarixində arxivləşdirilib.
  33. ↑ "Merve Kavakçı Kitapları". 26 Eylül 2015 tarixində arxivləşdirilib.
  34. ↑ "Merve Kavakçı Kitapları". 6 Mayıs 2016 tarixində arxivləşdirilib.
  35. ↑ "Merve Kavakçı Kitapları". 1 Temmuz 2013 tarixində arxivləşdirilib.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vikisitatda Mərvə Kavakcı ilə əlaqədar sitatlar var.