Macarıstan–Türkiyə münasibətləri

Macarıstan–Türkiyə münasibətləri — Türkiyə ilə Macarıstan arasında xarici əlaqələr. Macarıstanın Ankarada səfirliyi və İstanbulda baş konsulluğu yerləşir. Macarıstanın Antalya, İzmir, Adana, Kütahya, Kayseri, Təkirdağ və Kocaeli də fəxri konsulluqları vardır. ^[1]Türkiyənin Budapeştdə səfirliyi yerləşir.

Macarıstan–Türkiyə münasibətləri
Macarıstan  Türkiyə
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Hər iki ölkə Avropa Şurası, İƏİT, NATO, ATƏT və ÜTT -nin tamhüquqlu üzvləridir. Həmçinin Macarıstan AB üzvüdür, Türkiyə də namizəddir. Macarıstan, Türkiyənin tam üzv olduğu Türk Şurasında müşahidəçi statusuna malikdir.

Həm Macarlar, həm də Türklər sırasıyla Şimali və Orta Asiyadan qaynaqlanmış və sonra fərqli vaxtlarda qərbə doğru köç etmişlər.

Lakin Macarıstan 1541 - 1699-cu illərdə Osmanlı İmperiyası tərəfindən idarə edildi. Macarıstan Krallığı ilə Osmanlı İmperiyası arasında ilk böyük toqquşma 1396-cı ildə Niqbolu döyüşündə baş verdi. Avropada Osmanlı tənəzzülü Böyük Türk Savaşı zamanı baş verdi.

Daha sonra həm Avstriya-Macarıstan, həm də Osmanlı İmperiyası XX əsrdə Birinci Dünya Müharibəsi zamanı Mərkəzi Güclərin bir hissəsi idi.

2019-cu ilin oktyabr ayında, Türkiyənin Suriyanın şimalındakı əməliyyatlarını dərhal dayandırmalı olduğuna dair AB-nin rəsmi mövqeyinə baxmayaraq, Macarıstanın xarici işlər naziri Piter Siyyarto Türkiyənin Suriyaya hücumunu təsdiqlədi və əlavə etdi ki, ən başlıcası Macarıstanın maraqlarını qorumaq və köçü dayandırmaqdır. Siyyarto, Macarıstanın Suriyada ölkəni tərk edən ailələrin yerləşdirilə biləcəyi təhlükəsiz bir bölgə yaratacağı təqdirdə Türkiyə ilə məmnuniyyətlə əməkdaşlıq edəcəyini vurğuladı.^[2]

Macarıstan, Türkiyənin 2004-cü ildə üzv olduğu andan etibarən Türkiyənin Avropa Birliyinə üzvlüyünü dəstəklədi və bu mövqeyi həm sol, həm də sağçı hökumətlər tutdu.^[3]

2018-ci ildə Macarıstan Baş naziri Viktor Orban Avropa İttifaqının bloka qoşulma cəhdlərində Türkiyəyə qarşı "qeyri-səmimi" olduğunu söyləmiş və AB-ni Türkiyə ilə "hərtərəfli və dərin əməkdaşlıq" istəyib-istəməməsinə qərar verməyə çağırmışdır^[4].

2005-ci ildə keçirilən Eurobarometer sorğusuna görə, sorğuda iştirak edən macarların 51%-i Türkiyənin AB -yə üzvlüyünün lehinə idi ki, bu da AB ortalamasından (39%) yüksəkdir. Respondentlərin 75% -i həmçinin Türkiyənin Avropanın bir hissəsi olduğunu bildirmişlər. Anketə görə, Türkiyənin AB -yə üzvlüyü Macarıstanda bir partizan məsələsi deyildi və siyasi spektrin həm sağında, həm də solunda üzvlük tərəfdarlarının payı eyni idi^[5].

2018 -ci ildən etibarən Türkiyə ilə Macarıstan arasında ikitərəfli ticarət həcmi 2 milyard 551 milyon dollar (Türkiyə ixracı: 1 milyard 156 milyon dollar; Türkiyə idxalı: 1 milyard 395 milyon dollar) təşkil etmişdir. Türkiyənin Macarıstana əsas ixracatını avtomobil məhsulları, avadanlıqlar, emal məhsulları və qida məhsulları təşkil edir. Türkiyənin Macarıstandan əsas idxalı avtomobil məhsulları, avadanlıqlar, zərif məhsullar, yanacaq və iribuynuzludur.

Türkiyə hakimiyyəti 2018-ci ilin iyun ayından etibarən Türkiyədə 81 Macar şirkətinin fəaliyyət göstərdiyini bildirib. Bu şirkətlər əsasən ticarət, turizm, enerji, kimya, şüşə və qida sənayesində cəmləşib. 2002-2018-ci illərdə Macar firmalarının Türkiyəyə birbaşa investisiyalarının ümumi məbləği 29 milyon dollar qazandı. 2002-2018-ci illərdə Türk firmalarının Macarıstana birbaşa investisiyalarının ümumi məbləğinin 58 milyon ABŞ dolları olduğu da qeyd edildi. Bu şirkətlər əsasən tekstil, inşaat, zərgərlik və qida sənayesinə sərmayə qoymuşdur.