Merilin Monronun filmoqrafiyası


Merilin Monro "Şahzadə və rəqqasə" filmində

Merilin Monronun filmoqrafiyası — amerikalı kinoaktrisa Merilin Monronun çəkilmiş olduğu filmlər haqqında məlumatları özündə cəmləşdirir.

Monro 1945-ci ildə fotomodel karyerasına başlayıb,[1] 1946-cı ildə isə Fox kino şirkəti ilə bir illik müqavilə imzalayıb və bu şirkətin bir neçə az tanınan filmlərində epizodik rollarda görünüb.[2] O, özünün ilk baş rolunu 1948-ci ildə Columbia studiyasının az büdcəli müzikli olan "Xor qadınları" filmində oynayıb.[3] Bu film Monronun danışdığı, həm də oxuduğu ilk film olub.[4] 1949-cu ildə o, Marks qardaşlarının "Xoşbəxt məhəbbət" filminin reklam kompaniyasında iştirak etmiş və epizodik rol oynamışdır.[5]

1950-ci ildə "Asfalt cəngəllik" və "Yeva haqqında hər şey" filmləri ekranlara çıxdıqdan sonra, Monro tənqidçilərin diqqətini cəlb edib.[6] Bu epizodik rollardan sonra aktrisa 20th Century Fox kino şirkəti ilə, həftədə 750 dollar məvacib şərti ilə uzunmüddətli müqavilə imzalayıb. Bu müqavilədən sonra Monro ardıcıl olaraq orta səviyyəli komediyalarda "küt sarışın gözəlçə" rolunda çəkilib.[7] 1952-ci ildə o, özünün ilk nuar filmi olan "Qapını döymədən gəlmək olar" filmində baş rolu ifa edib,[8] sonra isə Keri Qrant və Cincer Rocers ilə birlikdə “Meymun biznesi” komediyasında çəkilib.[9] 1953-cü ildə Monro, Cozef Kotten və Cin Piterslə "Niaqara" nuar filmində çəkilib.[10] Bu rol aktrisanın karyerasında mühüm rol oynayıb. Sonralar aktrisa ardıcıl olaraq Loren Bekoll və Betti Qreybli ilə "Milyonçuya necə ərə getməli?" (1953),[11] Ceyn Rassel və Çarlz Kobern ilə “Centlmenlər sarışınlara üstünlük verir” (1953),[12] Robert Mitçem ilə “Dönülməz çay” (1954)[13] və sonralar çoxsaylı parodiya predmeti olacaq məşhur “ətəkqalxma” səhnəsini canlandırdığı "Yeddinci ilin həvəsi" (1955) filmlərində çəkilib.[14]

1956-cı ilin "Avtobus dayanacağı" filmində Monro karyerasında ilk dəfə dramatik rolda çıxış edib, bu roluna görə o, tənqidçilər tərəfindən müsbət rəylər alıb.[15] 1957-ci ildə Monronun öz şirkəti olan — Marilyn Monroe Productions — baş rollarda özünün və Lourens Olivyenin çəkildiyi "Şahzadə və rəqqasə" romantik filmini istehsal edib.[16] Bu filmə görə aktrisa David di Donatello adına kino mükafatına layiq görülüb.[17] Monronun çəkildiyi ən məşhur film və aktrisalıq karyerasının zirvəsi, 1959-cu il istehsalı olan, baş rollarında Cek Lemmon və Toni Körtisin də çəkilmiş olduğu "Bəziləri isti sevir" (sovet prokatında "Cazda yalnız qızlardır") filmi olub.[18] Bu filmdə Merilin "I wanna be loved by you" kompozisiyasını ifa edib, tənqidçi Rocer Ebert qeyd edib ki, bu mahnı ekranda seksuallığın himnidir.[19][20] Film aktrisaya "komediya və ya müzikl filmində ən yaxşı qadın roluna görə" nominasiyasında "Qızıl qlobus" mükafatını qazandırıb.[21][22][23] Monronun çəkildiyi növbəti iki film, İv Montan və Toni Rendalla "Sevişək" (1960) və Klark Qeybl və Montqomeri Kliftlə “Talesizlər" (1961) nə tamaşaçılar, nə də tənqidçilər tərəfindən uğurla qarşılanmayıb.[9]

Monronun çəkildiyi sonuncu film 1962-ci il istehsalı olan "Nəsə olacaq" filmi olub. Filmin çəkilişləri, istehsalçı studiya və aktrisa arasında münasibətlərin kəsilməsi ilə yekunlaşıb.[24] Film 1963-cü ildə Monronun faciəli ölümündən sonra, baş rolları Doris Dey və Ceyms Harner ifa etməklə tamamilə yenidən çəkilib.[25] 2001-ci ildə əvvəllər çəkilmiş material əsasında Monronun ad gününə hazırlanmış 37 dəqiqəlik kinolent montaj edilib.[26][27]

Filmoqrafiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Aşağıdakı siyahıda Monronun aktrisa kimi ekranda göründüyü, rəsmi buraxılmış 28 filmdən ibarət filmoqrafiyası təqdim olunub. Siyahı Amerika Film İnstitutunun kataloqu üzrə tərtib olunub.[28] Siyahıda ardıcıllıq filmlərin premyera tarixinə görədir.

İl Azərbaycanca adı Orijinal adı Rol Rejissor Tərəf-müqabili Studiya Janr
vaxt 		Şərhlər
1948 Təhlükəli illər Dangerous Years İvi Artur Pirson Billi Helop, Skotti Bekett Fox dram
62 dəq. 		Titrlərdə göstərilməyib.
1949 Xor qadınları Ladies of the Chorus Peqqi Martin Fil Karlson Adel Cerqens, Rend Bruks CP müzikl
61 dəq. 		Kinoda ilk baş rolu.[3].
1950 Xoşbəxt məhəbbət Love Happy Qrunionun müştərisi Devid Miller Xarpo Marks, Çiko Marks, Qrauço Marks UA komediya
85 dəq.
1950 Tomahavka bilet A Ticket to Tomahawk Klara Riçard Seyl Den Deyli,
Enn Bakster 		Fox vestern
90 dəq. 		Titrlərdə göstərilməyib.
1950 Sağ xaç Right Cross Dusky Ledoux Con Styorges Cun Ellison,
Dik Pauell 		MGM dram
90 dəq. 		Titrlərdə göstərilməyib.
1950 Odlu kürə The Fireball Polli Tey Harnett Mikki Runi,
Pet O’Brayen 		Fox İdman filmi
90 dəq.
1950 Asfalt cəngəllik The Asphalt Jungle Ancela Finley Con Hyuston Heyden Sterlinq,
Cin Heqen 		MGM nuar filmi
112 dəq. 		Filmdə epizodik rol oynamışdır, lakin filmin VHS və DVD buraxılışlarının üz qabığlarında hər zaman, sanki filmin əsas qəhrəmanıymış kimi görsədilmişdir.[29]
1950 Yeva haqqında hər şey All About Eve Miss Kazuell Cozef Leo Mankeviç Bett Deyvis,
Enn Bakster 		Fox traqokomediya
138 dəq.
1951 Doğma şəhərin həyatından Home Town Story İris Martin Artur Pirson Ceffri Linn,
Donald Krisp 		MGM dram
61 dəq.
1951 Bundan gənc olmaq mümkün deyil As Young as You Feel Harriet Harmon Cons Monti Vulli,
Telma Ritter 		Fox komediya
77 dəq.
1951 Məhəbbət yuvası Love Nest Roberta "Bobbi" Stivens Cozef Nyuman Cun Hever,
Uilyam Landiqen 		Fox komediya
84 dəq.
1951 Gəl bunu qanuni edək Let’s Make It Legal Coys Mannerinq Riçard Seyl Klodett Kolber,
MakDonald Keri 		Fox komediya
77 dəq.
1952 Gecə qarşıdurması Clash by Night Peqqi Frits Lanq Barbara Stenvik,
Pol Duqlas 		RKO dram
105 dəq.
1952 Biz evli deyilik! We’re Not Married Annabel Couns Norris Edmund Qoldinq Cincer Rocers,
Fred Allen 		Fox komediya
86 dəq.
1952 Qapını döymədən gəlmək olar Don’t Bother to Knock Nell Forbs Roy Uord Beyker Riçard Uidmark,
Enn Benkroft 		Fox dram
76 dəq. 		İlk nuar filmi.[8]
1952 Hindlilərin başçısı və başqaları… O. Henry’s Full House Fahişə ("Firon və xoral") Henri Koster Çarlz Louton,
Devid Veyn 		Fox kinoalmanax
117 dəq. 		Epizodik rol.
1952 Meymun biznesi Monkey Business Miss Louis Lorel Hovard Houks Keri Qrant, Cincer Rocers Fox komediya
97 dəq.
1953 Niaqara Niagara Rouz Lumis Henri Heteuey Cozef Kotten, Cin Piters Fox triller
92 dəq. 		Film Monronu super-ulduz səviyyəsinə yüksəltdi.[10]
1953 Centlmenlər sarışınlara üstünlük verir Gentlemen Prefer Blondes Loreley Li Hovard Houks Ceyn Rassell, Çarlz Kobyörn Fox müzikl
komediya
91 dəq.
1953 Milyonçuya necə ərə getməli? How to Marry a Millionaire Pola Debevuaz Jan Nequlesko Loren Bekoll, Betti Qreybl Fox komediya
95 dəq.
1954 Dönülməz çay River of No Return Key Veston Otto Preminqer Robert Mitçem, Tommi Rettiq Fox vestern
91 dəq. 		Monronun filmdə çəkildiyi üç cüt cins, sonralar 42 550 dollara, şalvarlar isə 4 100 funt sterlinqə satılıb.[30]
1954 Şou-biznesdən daha yaxşı biznes yoxdur There’s No Business Like Show Business Viki Hoffman / Viki Parker Volter Lenq Etel Merman, Den Deyli Fox müzikl
117 dəq.
1955 Yeddinci ilin həvəsi The Seven Year Itch Qız Billi Uaylder Tom Yuell, Evelin Keys Fox komediya
105 dəq. 		Monronun ağ paltarının küləkdə yelləndiyi və məşhur “ətəkqalxma” səhnəsinin canlandığı film.[31]
Ən yaxşı qadın roluna görə BAFTA mükafatına nominasiya.[32]
1956 Avtobus dayanacağı Bus Stop Şeri Coşua Loqan Don Mürrey, Betti Fild Fox komediya
dram
96 dəq. 		Ən yaxşı qadın roluna görə Qızıl Qlobus Mükafatına nominasiya.[33]
1957 Şahzadə və rəqqasə The Prince and the Showgirl Elsi Marina Lourens Olivye Lourens Olivye,
Sibil Torndayk 		WB komediya
115 dəq. 		Monronun özünün kinokompaniyası olan — Marilyn Monroe Productions-ın yeganə filmi.[16][34]
Filmdəki roluna görə David di Donatello adına kino mükafata layiq görülüb.[17]
Ən yaxşı qadın roluna görə BAFTA mükafatına nominasiya.[35]
1959 Bəziləri isti sevir Some Like It Hot Gözəlçə (Dana Kovalçik) Billi Uaylder Toni Körtis, Cek Lemmon UA komediya
120 dəq. 		Monronun iştirakı ilə çəkilmiş ən məşhur filmlərdən biri.[18]
Komediya və ya müzikl filmində ən yaxşı qadın aktrisa kateqoriyasında "Qızıl qlobus" mükafatı.[23]
1960 Sevişək Let’s Make Love Amanda Dell Corc Kyukor İv Montan,
Toni Rendall 		Fox komediya
119 dəq.
1961 Talesizlər The Misfits Rozlin Taber Con Hyuston Klark Qeybl, Montqomeri Klift UA dram
124 dəq. 		Monronun iştirakı ilə başa çatdırılmış sonuncu film.[36]

Mübahisəli filmlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bəzi məlumatlara görə, Merilin Monro kinoda fəaliyyətə başladığı dönəmdə bir neçə filmdə epizodik rollarda çəkilib, lakin onun bu filmlərdə iştirakı hələ də şübhə altında olaraq qalmaqdadır. Bütün mübahisəli filmlərdə o titrlərdə göstərilməyib. Aktrisanın filmoqrafiyasına birinci film kimi "Qalmaqallı miss Pilqrim" filmini aid edirlər, lakin heç kim filmin kadrlarında onu tapa bilməyib. Avstraliyalı kino tarixçisi Mişel Foqel bildirib ki: "ola bilsin kadr arxasında eşidilən səs Merilinə məxsusdur, ya da onunla olan səhnə filmin yekun versiyasından çıxarılıb".[37] Amerikalı bioqraf Rendi Taraborelli yazıb ki, Monro 1948-ci ildə çəkilmiş "Sən mənim üçün nəzərdə tutulmuşdun" və "Vayominqin yaşıl otu" filmlərində epizodik olaraq görünüb.[38] Həmin ildə çəkilmiş "Skudda Hu! Skudda Hey!" filmində isə aktrisa iki epizodda görünür.[37] Filmin əvvəlində o, "Hi Rud!" sözlərini deyir, sonra isə qayıqla olan səhnədə görünür. Bu film çəkilişlərin bitməsindən bir neçə ay sonra kinoteatrlarda nümayiş olunmağa başlayıb və güman ki Monronun iştirakı ilə olan epizodlar filmdən çıxarılıb. Yazıçı Donald Spoto yazır ki, məhz bu üç filmdən sonra o, nəhayət özünün ilk mühüm rolunu almış və "Təhlükəli illər" filmində çəkilmişdir.[5] Hər halda yazıçı Sara Çerçvell bu şayiələri təkzib edərək bildirib ki, Monronun həyatını araşdıran insanlarda bu filmlər haqqında sübutlar yoxdur; yazıçı eyni zamanda Monronun guya gənc yaşlarında pornoqrafik filmlərdə çəkildiyi barəsində olan şayiələri də təkzib edib.[39]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ D.R. Hann - My Interviews with Famous Dead People . Don hann , 2009. ISBN 978-1-4495-3948-1.
  2. ↑ Guido Sandra Marilyn Scandal . Arrow Books, 1990. ISBN 978-0-515-10238-3.
  3. ↑ 1 2 American Film Institute The American Film Institute catalog of motion pictures produced in the United States . University of California Press, 1971. ISBN 978-0-520-21521-4.
  4. ↑ Merilin Monronun həyat sirləri...[ölü keçid] (az.)
  5. ↑ 1 2 Spoto, Donald Marilyn Monroe: The Biography . Cooper Square Press, 2001. ISBN 0-8154-1183-9.
  6. ↑ Anthony Summers - Goddess: the secret lives of Marilyn Monroe . New American Library , 1986. ISBN 978-0-451-40014-7.
  7. ↑ Ted Jordan- Norma Jean: my secret life with Marilyn Monroe . W. Morrow , 1989. ISBN 978-0-688-09118-7.
  8. ↑ 1 2 Ciro Ascione Marilyn Monroe . Gremese Editore, 1996. ISBN 978-88-7605-942-1.
  9. ↑ 1 2 Randall Riese, Neal Hitchens The Unabridged Marilyn: Her Life from A to Z . Congdon & Weed, 1988. ISBN 978-0-86553-167-3.
  10. ↑ 1 2 "Niagara (1952) Niagara Falls Vies With Marilyn Monroe" (ingilis). The New York Times. 2016-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-08-31.
  11. ↑ "How to Marry a Millionaire" (ingilis). Amerika Film İnstitutu. 2019-09-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-09-13.
  12. ↑ "Gentlemen Prefer Blondes" (ingilis). Amerika Film İnstitutu. 2018-06-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-09-13.
  13. ↑ "River of No Return" (ingilis). Amerika Film İnstitutu. 2020-06-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-09-13.
  14. ↑ Shmoop History of Fashion in America: Shmoop US History Guide . Shmoop University Inc, 2011. ISBN 978-1-61062-141-0.
  15. ↑ Robert C. Cottrell - Icons of American Popular Culture: From P.T. Barnum to Jennifer Lopez . M.E. Sharpe , 2009. ISBN 978-0-7656-2299-0.
  16. ↑ 1 2 "MARILYN MONROE PRODUCTIONS" (ingilis). Cursumperficio. 2015-09-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-08-31.
  17. ↑ 1 2 Maurice Zolotow - Marilyn Monroe . Harpercollins , 1990. ISBN 978-0-06-097196-0.
  18. ↑ 1 2 Lena Pepitone, William Stadiem - Marilyn Monroe confidential . Pocket Books , 1980. ISBN 978-0-671-47795-0.
  19. ↑ Martilez, 1998
  20. ↑ María Jesús Martilez. - Some Like It Hot: The Blurring of Gender Limits in a Film of the Fifties . Universidad de Zaragoza , 1998.
  21. ↑ "The Envelope: Past Winners Database - 1959 17th Golden Globe Awards". Los Angeles Times. Archived from the original on May 17, 2007. İstifadə tarixi: November 23, 2014.
  22. ↑ "The 17th Annual Golden Globe Awards (1960)". hfpa.org. October 18, 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 23, 2014.
  23. ↑ 1 2 "B джазе только девушки. Awards" (ingilis). IMDb. 2013-04-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-08-31.
  24. ↑ Wilkerson Tichi, Marcia Borie Hollywood legends: the golden years of the Hollywood reporter . Tale Weaver Publishing, 1988.
  25. ↑ "Move Over, Darling" (ingilis). Amerika Film İnstitutu. 2015-09-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-09-13.
  26. ↑ Vogel, Michelle. Marilyn Monroe: Her Films, Her Life / Michelle Vogel; foreword by George Chakiris. — McFarland. — P. 171. — 220 p. — ISBN 978-0-7864-7086-0.
  27. ↑ Susan King. "Marilyn Monroe's Last Film Work Resurrected for New Documentary". Los Angeles Times. May 28, 2001. 2015-09-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-09-24.
  28. ↑ "Marilyn Monroe filmography" (ingilis). Amerika Film İnstitutu. 2014-03-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-09-11.
  29. ↑ "The Asphalt Jungle — Cast, Reviews, Summary, and Awards — AllRovi". 2010-04-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-19.
  30. ↑ De La Hoz, Cindy - Marilyn Monroe: Platinum Fox . ISBN 0-7624-3133-4.
  31. ↑ "The Seven Year Itch". Rotten Tomatoes. 2001-04-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28.08.2015.
  32. ↑ "BAFTA Awards. Awards for 1956" (ingilis). IMDb. 2011-08-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-08-01.
  33. ↑ "Golden Globes, USA. Awards for 1957" (ingilis). IMDb. 2013-01-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-08-01.
  34. ↑ "The Prince and the Showgirl". American Film Institute Catalog. 2015-07-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28.08.2015.
  35. ↑ "BAFTA Awards. Awards for 1958" (ingilis). IMDb. 2014-10-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-08-01.
  36. ↑ James Goode - The Making of "The Misfits" . New York, Limelight Editions , 1986. ISBN 0-87910-065-6.
  37. ↑ 1 2 Vogel, Michelle. "Marilyn Monroe: Her Films, Her Life". McFarland. 2004. 178. 2023-07-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-30.
  38. ↑ Randy Taraborrelli The Secret Life of Marilyn Monroe . eBook ed, 2009. ISBN 0446550957.
  39. ↑ Sarah Churchwell The Many Lives of Marilyn Monroe . Henry Holt and Company, 2005. ISBN 1466825944

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Michael Conway und Mark Ricci: Marilyn Monroe und ihre Filme (Citadel-Filmbücher). Goldmann, München 1980, ISBN 3-442-10208-1.
  • Donald Spoto: Marilyn Monroe. Die Biographie. Wilhelm Heyne Verlag, München 1994, ISBN 3-453-08276-1.
  • Maurice Zolotow: Marilyn Monroe. Harcourt, Brace & Company, New York 1960, Library of Congres Catalog Card Number 60-10934.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]