Nyu-York şəhərinin xronologiyası
Bu məqalə ABŞ-nin Nyu-York ştatındakı Nyu-York şəhərinin tarixi xronologiyasıdır.
1700-cü ilə qədər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- 1614 – Niderlandlar Manhetten adasında yerləşdilər.
- 1623 – Niderlandlar qala tikdi.
- 1624 – Vest-Hind şirkəti tərəfindən Yeni Amsterdam quruldu.
- 1650 – Əhalinin sayı təxminən 1000 oldu.
- 1656 – Şəhərin küçələri düzəldildi.
- 1664 – 24 sentyabr – Yeni Amsterdamın adı Nyu-York olaraq dəyişdi.
- 1665
- 1666 – Tomas Delavall şəhərin ikinci meri oldu.
- 1668 – Şəhərdə ilk sarı qızdırma xəstəliyi yayıldı.
- 1673 – Niderlandlar şəhəri yenidən tutdular və adını "Yeni Oranc" olaraq dəyişdirdilər.
- 1697 — İlk Triniti kilsəsi tikildi.
1700-cü illər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- 1702 – Sarı qızdırma xəstəliyindən 500-dən çox insan həlak oldu.[2]
- 1711 – Uoll Strit və İst-Riverdə rəsmi qul bazarı quruldu.
- 1712 – aprel: Nyu-York qul üsyanı
- 1723 – Əhali: 7,248.
- 1733 – New York Weekly Journal nəşr edildi.
- 1756 – Əhali: 13,046.
- 1767 – Con küçə teatrı açıldı.
- 1771 – Nyu-York xəstəxanası tikildi.
- 1774 – Əhali: 22,861.
- 1780 – Qaradərililərin sayı 10 minə çatdı.
- 1789
- mart: 1-ci ABŞ konqresi başladı.
- 30 aprel: Corc Vaşinqtonun and içmə mərasimi keçirildi.
- 1790 – Əhali: 33,131. Nyu-York Filadelfiyanı keçərək ABŞ-nin ən böyük şəhəri oldu.
- 1795 – Sarı qızdırma xəstəliyi nəticəsində 19 iyul — 12 oktyabr aralığında təxmini 732 nəfər həlak oldu.
1800-cü illər
[redaktə | mənbəni redaktə et]1800 – 1840-cı illər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- 1800 – Əhali: 60,489.
- 1801 – New York Evening Post qəzeti nəşr olundu.
- 1802 – Amerika Gözəl İncəsənətlər Akademiyası quruldu.[3]
- 1805 – Sarı qızdırma xəstəliyinə görə 50 minə yaxın insan şəhərdən qaçdı.
- 1812 – Nyu-York bələdiyyə binası tikildi.
- 1816 –Amerika İncil Cəmiyyəti quruldu.
- 1819 – Sarı qızdırma xəstəliyi meydana gəldi.
- 1822 – Şəhərdə irimiqyaslı sarı qızdırma xəstəliyi yayıldı.
- 1848
- dekabr: Vəba xəstəliyi yayılmağa başladı. 1849-cu ilin iyun ayına qədər 5071 şəhər əhalisi həlak oldu.[4]
- Associated Press quruldu.
1850 – 1890-cı illər
[redaktə | mənbəni redaktə et]1850–1860-cı illər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- 1850 – Əhali: 550,394.
- 1851 – New-York Daily Times qəzeti nəşr olundu.[5]
- 1852 – American Geographical Society headquartered in city.[6]
- 1853
- New York Clipper nəşr olundu.
- Steinway & Sons pianino istehsalçısı.
- 1854
- Vəba xəsətliyi 2509 insanı öldürdü.
- Musiqi Akademiyası opera binası açıldı.
- 1858
- Sentral park açıldı.[7]
- Saturday Press nəşrə başladı.
- 1860
- New York World qəzeti nəşr olundu.
- Əhali: 813,669.
- 1865 – The Nation nəşr olundu.
1870-ci illər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- 1870
- Hunter məktəbi quruldu.
- Lotos Club quruldu.
- 1872
- Şəhərin əhalisi tam olaraq 1 milyona çatdı.
- Metropoliten İncəsənət Muzeyi açıldı.
- 1876
- 5 dekabr: Bruklin teatrındakı qəza nəticəsində 276 nəfər həlak oldu.[8]
- 1877 – Təbii Tarix muzeyi binası açıldı.
1880-ci illər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- 1880 – Əhali: 1,206,599.
- 1883
- 24 may: Bruklin körpüsü açıldı.
- Life jurnalı nəşrə başladı.
1890-cı illər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- 1890 – Əhali: 1,710,715.
- 1892 – Vogue moda jurnalı nəşr olundu.[9]
- 1899 – 8 noyabr: Bronks zooparkı açıldı.
1900-cü illər
[redaktə | mənbəni redaktə et]1900 – 1940-cı illər
[redaktə | mənbəni redaktə et]1900-cü illər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- 1900 – Əhali: 3,437,202.[10]
- 1901 – Rokfeller Universiteti quruldu.
- 1902
- 8 yanvar: Park-Avenyu tunelində qatar qəzası nəticəsində 17 nəfər öldü, 38 nəfər yaralandı.[11]
- Flatiron Building tikildi.
- 1904
- 15 iyun: Steambot yanaraq batdı. Nəticədə 1000-dən çox sərnişin həlak oldu.
- Nyu-York metropoliteni fəaliyyətə başladı.
- 1909
- New York Amsterdam News nəşrə başladı.
- Beynəlxalq Qadınlar Günü keçirildi.[12]
1910-cu illər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- 1910 – Pensilvaniya stansiyası tikildi.
- 1913
- Beynəlxalq Müasir İncəsənət Sərgisi keçirildi.
- Vulvort Buldinq tikildi.
- 1915
- yanvar: Birinci Dünya Müharibəsinə cavab olaraq Anti-Militarizm Komitəsi təşkil edildi.
- 25 yanvar: İlk transkontinental telefon zəngi baş tutdu (San-Fransisko – Nyu-York).
- 1917 – 30 avqust: Birinci Dünya Müharibəsi ərəfəsində təlimə getməzdən əvvəl 27-ci Piyada Diviziyası Nyu-York şəhərində 5-ci prospekt boyunca keçirilən böyük yolasalma paradında iştirak etdi.
- 1918 – "İspan qripi" pandemiyası ölkədə və dünyada sürətlə yayılmağa başlayır. Oktyabr ayının bir günündə şəhərdə 851 nəfər öldü.
- 1919
- fevral: Şəhərdə ispan qripindən 30 min insan öldü.
- 10 sentyabr: ABŞ Ordusunun 1-ci Dviziyası müharibədən geri qayıtdı.
- Daily News nəşrə başladı.
1920-ci illər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- 1920 – Əhali: 5,620,048.
- 1925 – The New Yorker jurnalı nəşrə başladı.
- 1926 – NBC fəaliyyətə başladı.
- 1928 – 24 avqust: Tayms-skverin altındakı metro qəzası nəticəsində 18 nəfər öldü, 100 nəfər yaralandı.
- 1929
- oktyabr: Uoll-Strit birja çöküşü.
- noyabr: Müasir İncəsənət Muzeyi açıldı.
- Böyük böhran.
1930-cu illər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- 1930
- Kraysler binası tikildi.
- Karlil oteli fəaliyyətə başladı.
- 1931
- dekabr: Bank of United States bağlandı.
- Empayr Steyt Bilqinq tikildi.
- 1933 – Komkast Bildinq tikildi.
- 1934
- Amerika Balet Məktəbi quruldu.
- 1936
- 11 iyul: Robert Kennedi körpüsü açıldı.
- Şəhərin mərkəzində Ford fondunun baş ofisi tikildi.
- 1937
- 11 avqust: Nyu-Braytondakı güclü yağış nəticəsində bina çökdü. Nəticədə 19 nəfər həlak oldu.
- Linkoln tuneli açıldı.
- New York Journal-American qəzeti nəşr olundu.
- 1939
- aprel: Nyu-York Ümumdünya Sərgisi baş tutdu.
- Rokfeller mərkəzi tikildi.
1940-cı illər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- 1940 – Əhali: 7,454,995.
- 1941 – Şəhərdəki ilk iki televiziya kanalı ilk dəfə yayıma başladı (WNBT (indiki WNBC) və WCBW (indiki WCBS-TV).
- 1943 – Nyu-York dəb həftəsi başladı.
- 1945 – 28 iyul: B-25 Mitchell təyyarəsi səhvən Empayr Steyt Bildinqin 79-cu mərtəbəsinə düşərək 13 nəfəri öldürdü.
- 1946
- 12 yanvar: Nyu-York zəfər paradı.
- 20 may: ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinə aid C-45 Beechcraft təyyarəsi Uol Strit 40 binasının 58-ci mərtəbəsinə düşərək 5 nəfəri öldürdü.[13]
1950 – 1970-ci illər
[redaktə | mənbəni redaktə et]1950-ci illər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- 1950
- Port Autoriti avtobus dayanacağı açıldı.
- 22 noyabr: Keu Qardns qatar qəzasında 78 nəfər öldü, 363 nəfər yaralandı.
- 1955 – The Village Voice qəzeti nəşrə başladı.
- 1956
- Sbarro opens the first store Bensonhurst, Brooklyn.
- 1957 – 1 fevral: Northeast Airlines-in 823 nömrəli uçuşunda təyyarə Rikers adasına düşdü. Nəticədə 101 sərnişindən 20-si öldü.
- 1959
- 3 fevral: American Airlines-in 320 nömrəli uçuşunda təyyarə enişə yaxınlaşanda İst-Riverə düşdü. Nəticədə 73 sərnişindən 65-i öldü.
- 21 oktyabr: Quqqenhaym muzeyi açıldı.
1960-cı illər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- 1960 – Əhali: 7,781,984.
- 1962
- 1 mart: American Airlines-ə aid təyyarə qəzası nəticəsində 95 sərnişinin hamısı həlak oldu.
- 30 noyabr: Eastern Airlines-ə aid təyyarə qəzası nəticəsində 51 sərnişindən 25-i öldü.
- 1965
- 8 fevral: Eastern Airlines-ə aid təyyarə qəzası nəticəsində 84 sərnişinin hamısı həlak oldu.
- 21 fevral: Malkolm X İslam millətinin üç nümayəndəsi tərəfindən öldürüldü .[14]
- 1968 – New York jurnalı nəşrə başladı.
- 1969 – Interview jurnalı nəşrə başladı.
1970-ci illər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- 1970
- İlk Nyu-York marafonu — hazırda dünyanın ən böyüyüdür.
- LGBT Qürur paradı başladı.
- 1978 – 28 iyul: Bir qadın Empayr Steyt Bildinqin ən yuxarısında uşağını dünyaya gətirdi.
1980 – 1990-cı illər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- 1981 – 3 iyul: "Homoseksuallarda rast gəlinən nadir xərçəng" (QİÇS) haqqında ilk məqalə The New York Times qəzetində dərc olundu.[15]
- 1984
- Paper jurnalı nəşrə başladı.
- Fantastika şousu Cosby Show yayımlanmağa başladı.
- 1988
- Brukfayld binasının tikintisi başa çatdı.
- Şəhərdə Human Rights Watch-un baş ofisi açıldı.
- 1990
- 1 yanvar: David Dinkins şəhərin ilk afroamerikalı meri oldu.
- Şəhərdə 2 245 cinayət qeydə alındı. Bu say rekord idi.
- Əhali: 7,322,564.[16]
- 1996
- The Daily Show (televiziya proqramı) yayımlanmağa başladı.
- Göydələn muzeyi açıldı.
Müasir dövr
[redaktə | mənbəni redaktə et]2000-ci illər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- 2000 – Əhali: 8,008,288. 1,2 milyondan çox xarici vətəndaş şəhər gəldi.[17]
- 2001
- 11 sentyabr: Terror aktları.
- 12 noyabr: American Airlines-ə aid təyyarə qalxışdan qısa müddət sonra yerə düşdü. Nəticədə 260 sərnişin və ərazidəki 5 nəfər həlak oldu.[18]
- 2007 – Nyu-York Tayms Bildinqin tikintisi başa çatdı.
- 2008 – mart: Tayms-skver bombalandı.
2010-cu illər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- 2010
- may: Tayms-skveri bombalamaq cəhdi.
- Humans of New York nəşrə başladı.
- Əhali: 8,175,133.
- 2013
- 21 may: Nyu-York FK quruldu.
- 13 noyabr: 4 Dünya Ticarət Mərkəzi açıldı.
- Şəhərdə 21st Century Studios-un baş ofisi açıldı.
- Əhali: 8,405,837.[19]
- 2016
- 2017
- 21 yanvar: ABŞ prezidenti Trampa qarşı qadınların protestosu baş tutdu.[23]
- Şəhərdə sadəcə 290 cinayət qeydə alındı. Bu statistika 1928-ci ildən bəri ən aşağı idi.
- 2018 – 11 iyun: 3 Dünya Ticarət Mərkəzi açıldı.
- 2019 – Nyu-Yorka rekord sayda 66,6 milyon turist gəldi və bu sənayeyə 80,3 milyard dollar iqtisadi təsir göstərdi.[24]
2020-ci illər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- 2020
- 2021
- 11 dekabr: Nyu-York FK tarixindəki ilk MLS Kubokunu qazandı.[28]
- 2022
İllərə görə cinayətlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]
| İl | Cinayətlər |
|---|---|
| 1928 | 404 |
| 1929 | 425 |
| 1930 | 494 |
| 1931 | 588 |
| 1932 | 579 |
| 1933 | 541 |
| 1934 | 458 |
| 1935 | n/a |
| 1936 | 510 |
| 1937–1959 | n/a |
| 1960 | 482 |
| 1961 | 483 |
| 1962 | 631 |
| 1963 | 548 |
| 1964 | 636 |
| 1965 | 634 |
| 1966 | 654 |
| 1967 | 746 |
| 1968 | 986 |
| 1969 | 1043 |
| 1970 | 1117 |
| 1971 | 1466 |
| 1972 | 1691 |
| 1973 | 1680 |
| 1974 | 1554 |
| 1975 | 1645 |
| 1976 | 1622 |
| 1977 | 1557 |
| 1978 | 1504 |
| 1979 | 1733 |
| 1980 | 1814 |
| 1981 | 1826 |
| 1982 | 1668 |
| 1983 | 1622 |
| 1984 | 1450 |
| 1985 | 1384 |
| 1986 | 1582 |
| 1987 | 1672 |
| 1988 | 1896 |
| 1989 | 1905 |
| 1990 | 2245 |
| 1991 | 2154 |
| 1992 | 1995 |
| 1993 | 1946 |
| 1994 | 1561 |
| 1995 | 1177 |
| 1996 | 983 |
| 1997 | 770 |
| 1998 | 633 |
| 1999 | 671 |
| 2000 | 673 |
| 2001 | 649 |
| 2002 | 587 |
| 2003 | 597 |
| 2004 | 570 |
| 2005 | 539 |
| 2006 | 596 |
| 2007 | 494 |
| 2008 | 522 |
| 2009 | 471 |
| 2010 | 534 |
| 2011 | 515 |
| 2012 | 414 |
| 2013 | 332 |
| 2014 | 333 |
| 2015 | 352 |
| 2016 | 335 |
| 2017 | 292 |
| 2018 | 289 |
| 2019 | 318 |
| 2020 | 462 |
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Evjen, John O. (John Oluf). "Scandinavian immigrants in New York, 1630-1674; with appendices on Scandinavians in Mexico and South America, 1532-1640, Scandinavians in Canada, 1619-1620, Some Scandinavians in New York in the eighteenth century, German immigrants in New York, 1630-1674". Minneapolis, Minn., K. C. Holter. 20 April 2018 – Internet Archive vasitəsilə.
- ↑ Duffy, John. Epidemics in Colonial America, Baton Rouge, 1971. səh. 142, 145
- ↑ "United States and Canada, 1800–1900 A.D.: Key Events". Heilbrunn Timeline of Art History. New York: Metropolitan Museum of Art. June 27, 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: June 30, 2014.
- ↑ "Archived copy". 2012-07-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-06-06.
- ↑ "New York Times: A Chronology: 1851–2010". New York State Library. February 25, 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: January 31, 2014.
- ↑ Appleton, 1898
- ↑ New York City Department of Parks & Recreation. "Timeline of NYC Parks History". City of New York. July 6, 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: June 30, 2014.
- ↑ "Archived copy". October 15, 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 15, 2012.
- ↑ Sterlacci, Francesca; Arbuckle, Joanne. Chronology // Historical Dictionary of the Fashion Industry. Scarecrow Press. 2008. ISBN 978-0-8108-6419-1. 2022-03-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-08.
- ↑ U.S. Census Bureau. "Mini-Historical Statistics: Population of the Largest 75 Cities: 1900 to 2000" (PDF). Statistical Abstract of the United States: 2003. 2015-09-24 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2022-03-08.
- ↑ The New York Times. "Another Tunnel Victim Dead", yanvar 13, 1902, səh. 5.
- ↑ Thomas Dublin, Kathryn Kish Sklar (redaktor). Chronology. Women and Social Movements in the United States. Alexander Street Press.
- ↑ "Airplane crashes into 40 Wall Street building..." RareNewspapers.com. 1946-05-21. 2022-03-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-04-29.
- ↑ "On This Day". The New York Times. 2020-11-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 noyabr 2014.
- ↑ [1] Arxivləşdirilib 2012-01-12 at the Wayback Machine istifadə tarixi: 4 fevral 2018
- ↑ "Population of the 100 Largest Cities and Other Urban Places in the United States: 1790 to 1990". US Census Bureau. 1998. 2018-10-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-08.
- ↑ New York City Department of City Planning. "2000 Census" (PDF). 2000. 12 iyul 2007 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 may 2007.
- ↑ "Archived copy". 2011-06-22 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-09-17.
- ↑ "The 15 Cities with the Largest Numeric Increase from July 1, 2012 to July 1, 2013" (PDF). US Census Bureau. 2014. September 24, 2015 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: March 8, 2022.
Vintage 2013 Population Estimates
- ↑ Simon, Mallory. "New York explosion leaves dozens injured". CNN. 17 sentyabr 2016. 2016-09-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 sentyabr 2016.
- ↑ Mele, Christopher; Baker, Al; Barbaro, Michael. "Powerful Blast Injures at Least 29 in Manhattan; Second Device Found". The New York Times. 17 sentyabr 2016. 2016-09-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 sentyabr 2016.
- ↑ "NY, NJ bombings: Suspect in custody after shootout with police, sources say". CNN. 19 sentyabr 2016. 2016-09-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 sentyabr 2016.
- ↑ Women lead unprecedented worldwide mass protests against Trump, Reuters, 22 yanvar 2017, 2017-01-24 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2022-03-08
- ↑ "The Tourism Industry in New York City". 2022-09-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-08.
- ↑ Goldstein, Joseph; McKinley, Jesse. "Coronavirus in N.Y.: Manhattan Woman Is First Confirmed Case in State". The New York Times. 1 mart 2020. səh. A24. ISSN 0362-4331. 2 mart 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 mart 2020.
- ↑ "New York City, U.S. Epicenter, Braces For Peak". NPR. 24 mart 2020. 26 mart 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 mart 2020.
- ↑ Shapiro, Eliza. "New York City Public Schools to Close to Slow Spread of Coronavirus". The New York Times (ingilis). 15 mart 2020. ISSN 0362-4331. 26 mart 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 mart 2020.
- ↑ "New York City FC win MLS Cup 2021". 11 dekabr 2021. 2022-05-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-08.