Qlobal şəbəkə

Qlobal şəbəkə — bütün Yer kürəsini əhatə edən istənilən kommunikasiya şəbəkəsi. Termin daha məhdud şəkildə ikiistiqamətli kommunikasiya şəbəkələrinə və texnologiya əsaslı şəbəkələrə aid edilir.

İlk qlobal şəbəkə elektrik teleqrafından istifadə edilərək qurulmuş və 1899-cu ildə qlobal miqyasda yayılmışdır. Telefon şəbəkəsi 1950-ci illərdə qlobal statusa çatan ikinci belə şəbəkə olmuşdur. Daha yaxın dövrdəki bir-birinə bağlı IP şəbəkələri (əsasən 2014-cü ildə dünya üzrə 2,5 milyard istifadəçisi olan internet)^[1] və GSM mobil rabitə şəbəkəsi (2014-cü ildə dünya üzrə 6 milyarddan çox istifadəçisi ilə) ən böyük qlobal şəbəkələri təşkil edir.

Qlobal şəbəkələrin qurulması onilliklər boyu davam edən olduqca bahalı və uzun səylər tələb edən prosesdir. Mürəkkəb qarşılıqlı əlaqələr, kommutasiya və marşrutlaşdırıcı qurğular, quru və sualtı kabellər və yer stansiyaları kimi fiziki məlumat daşıyıcılarının tənzimlənməsi lazımdır. Bundan əlavə, burada beynəlxalq kommunikasiya protokolları, qanunvericilik və müqavilələr iştirak edir.

Qlobal şəbəkələr həmçinin qlobal problemlərin idarə edilməsi, yumşaldılması və həlli üçün yaradılan dünya üzrə fərdlərin, icmaların və təşkilatların şəbəkələrinə istinad edə bilər.

Mobil simsiz şəbəkə

Qlobal mobil kommunikasiya bazarının 80%-nin 212-dən çox ölkə və ərazidə mövcud olan GSM standartından istifadə etdiyi təxmin edilir. Onun hər yerdə olması mobil telefon operatorları arasında beynəlxalq rouminqin çox geniş yayılmasını təmin edir və abunəçilərə dünyanın bir çox yerlərində telefonlarından istifadə etməyə imkan verir. Buna nail olmaq üçün bu şəbəkələr bir-biri ilə əlaqələndirilməlidir və buna görə də GSM şəbəkəsi həqiqətən qlobaldır.

Sosial və iqtisadi təsir

Kanadalı sosioloq Marşall MakLuhan qlobal kənd terminini işlətməklə qlobal şəbəkələrin matrisinin cəmiyyətə böyük təsirini proqnozlaşdıran ilk şəxs olmuşdur. Bununla belə, onun işi radio və televiziya şəbəkələri ilə bağlı idi.^[2]

Qlobal şəbəkələr insan kommunikasiyasını bir neçə dəfə dəyişmişdir. Bunu ilk edən elektrik teleqrafı olmuşdur. Onun təsiri o qədər böyük idi ki, onu Viktoriya interneti adlandırdılar.^[3]

İnternet və mobil kommunikasiya şəbəkələri hər hansı bir geniş yuzabiliti və giriş, əlaqə nöqtəsindən digərinə ani kommunikasiya kimi əsas xüsusiyyətləri sayəsində sosial qarşılıqlı əlaqənin, fəaliyyətin və təşkilin tamamilə yeni formalarını mümkün etmişdir. Beləliklə, onun sosial təsiri çox böyük olmuşdur və indi də belədir. Nəhayət, idarəetməyə əhəmiyyətli təsiri olmuşdur və "transmilli siyasət şəbəkələri"nin meydana gəlməsini asanlaşdırmışdır.^[4]

Həmçinin bax

İstinadlar

↑ "Global Internet Usage Stats" (PDF). KoMarketing Associates. 2022-12-19 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2023-11-20.
↑ Harasim, L. (Ed.) - Global Networks: Computers and International Networks, 1993
↑ Walton, David. "Telegraph was The Victorian Internet, indeed Tom Standage's book reveals how the invention brought remarkable changes in 19th century". The Kansas City Star. 1998-12-13. 2016-03-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 June 2013.
↑ Stone, Diane. Knowledge actors and transnational governance: The private-public policy nexus in the global agora. Palgrave Macmillan, 2013.

[1] "Global Internet Usage Stats" (PDF). KoMarketing Associates. 2022-12-19 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2023-11-20.

[2] Harasim, L. (Ed.) - Global Networks: Computers and International Networks, 1993

[3] Walton, David. "Telegraph was The Victorian Internet, indeed Tom Standage's book reveals how the invention brought remarkable changes in 19th century". The Kansas City Star. 1998-12-13. 2016-03-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 June 2013.

[4] Stone, Diane. Knowledge actors and transnational governance: The private-public policy nexus in the global agora. Palgrave Macmillan, 2013.

[1]

[2]

[3]

[4]