Qustav Teodor Fexner (alm. Gustav Theodor Fechner; 19 aprel 1801[1][2][…] – 18 noyabr 1887[1][2][…], Leypsiq, Saksoniya[4][5][…]) — alman psixoloqu, dünyada ilk eksperimental psixoloqlardan biri[6], psixofiziologiya və psixofizikanın banisi. Onun fikirləri XX əsrin bir çox alim və filosoflarına, o cümlədən: Ernst Max, Vilhelm Vundt, Ziqmund Freyd və s. təsir etmişdir. Fexner formulunun yaradıcısı hesab olunur ki, bu da orqanizmlə psixika arasında elmi əsaslandırılmış əlaqənin mövcudluğunu sübut edir[7][8]. "Psixofizikanın elementləri" əsərində o, fiziki stimulun böyüklüyü ilə psixi proseslərin miqyası arasındakı əlaqəni izləmək üçün yol təklif edərək bunu "psixika-bədən" dualizmi probleminin həlli hesab etdi.
Qustav Fexner | |
---|---|
alm. Gustav Theodor Fechner | |
Doğum adı | Gustav Theodor Fechner |
Doğum tarixi | 19 aprel 1801[1][2][…] |
Vəfat tarixi | 18 noyabr 1887[1][2][…] (86 yaşında) |
Vəfat yeri | |
İş yeri | |
Təhsili |
|
Üzvlüyü |
|
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
19 aprel 1801-ci ildə Bad Muskau yaxınlığındakı Qross Zerxen şəhərində, Aşağı Lausitzdə anadan olmuşdur. Atası keşiş idi. Qustav dindar ailədə böyüməsinə baxmayaraq, sonradan ateist olmuşdur[9]. O, Sorau və Drezdendə və Leypsiq Universitetində təhsil almış, burada Ernst Heinrix Veber ilə fiziologiya və Karl Brandan Mollveide ilə riyaziyyat üzrə təhsil alıb. Fexner ömrünün qalan hissəsini Leypsiqdə keçirdi[10].
1834-cü ildə fizika professoru vəzifəsinə təsdiq olunmuş, lakin 1839-cu ildə rəng və vizual hadisələri öyrənərkən gözünü zədələmişdir (günəşə baxaraq) və ağır iztirablara görə istefa vermişdir. Sonralar xəstəliyindən sağalaraq psixikanın və onun orqanizmlə əlaqəsinin öyrənilməsinə qayıtmış, kitablarında toxunduğu mövzularda ictimai məruzələrlə çıxış etmişdir.
Fexner qəti idealist (Şellinqin davamçısı) idi və onun fikrincə, "yüngül" "mənəvi" reallığın elmi statusunu əsaslandırmaq üçün psixi hadisələrin obyektiv qanunlarını kəşf etmişdir (müasirlərinin böyük əksəriyyətindən fərqli olaraq). O, səma cisimlərini də canlı hesab edirdi [11] .