Sosial realizm

Sosial realizm və ya sosial realizm — XIX–XX əsrlərdə əsası qoyulmuş, sosial və ya siyasi məzmun daşıyan realist üslublu əsərlərin nümunələrini təsvir etmək üçün istifadə edilən bir termindir. Konsepsiya bir çox aspektlərdə tənqidi realizmə bənzəyir, lakin daha çox plastik sənətlərdən, xüsusən də rəssamlıqdan əsərlər üçün istifadə olunur. Bu cəhət də realizmlə bağlıdır. Realizm ilə arasındakı ən böyük fərq konseptual deyil, xronolojidir. Əsas konseptual fərqlilik tənqidi realizmdə olduğu kimi sosialist realizmindədir. Xüsusilə sosialist realist əsərlərində görünən aydın siyasi yan sosial realizmdə görünmür. Cəmiyyəti və şəxsi sosial və real cəhətləri ilə təqdim etmək məqsədi daşıyır. O, sosialdır, cəmiyyətin problemlərindən xəbərdardır və onlara həssaslıqla yanaşır; Realistdir və sənətkarın mövzu ilə bağlı şəxsi hiss və düşüncələri aydın başa düşülən ifadəyə çevrilir.^[1]

Sosial realizm romantizmin təbliğ etdiyi idealizmə və şişirdilmiş eqoya qarşı bir reaksiya olaraq inkişaf etmişdir. Sənaye İnqilabının nəticələri aydın oldu; şəhər mərkəzləri böyüdü, gecəqondular yuxarı təbəqələrin sərvətinin nümayişindən fərqli olaraq yeni miqyasda çoxaldı. Sosial realistlər yeni ictimai şüur hissi ilə gözə və ya hisslərə xitab edən istənilən üslubla "təsviri sənətlə mübarizə aparmağı" vəd etdilər. Çağdaş yaşamın çirkin gerçeklerine odaklandılar ve işçi sınıfından insanlara, özellikle de yoksullara sempati duydular. Gördüklerini ("var olduğu gibi") tarafsız bir şekilde kaydettiler.^[2]

Konsepsiyanın mənşəyi ABŞ-də 20-ci əsrin ilk onilliklərində şəhər həyatının reallıqlarını təsvir edən rəsm cəmiyyəti Ashcan School-a əsaslanır. Aşkan rəssamları rəsmlərdə, illüstrasiyalarda, qravüralarda və litoqrafiyalarda cari hadisələrə və dövrün ictimai və siyasi ritorikasına diqqətlə baxaraq Nyu-Yorkun canlılığını təsvir etməyə diqqət yetirdilər.^[3]

• Tənqidi realizm