Tavuş

Tovuz mərzi (erm. Տավուշ) — Ermənistan Respublikasının 10 mərzindən biri. Ölkənin şimal-şərqində Azərbaycan və Gürcüstanla sərhəddə yerləşir. Tarixi Qazax qəzasının tərkibində olmuşdur.

Tavuş mərzi
40°53′ şm. e. 45°08′ ş. u.HGYO
Ölkə	Ermənistan
İnzibati mərkəz	Karvansaray
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb	7 noyabr 1995
Sahəsi	2.704 km²
Əhalisi
Əhalisi	103.589 nəf. (2022)
Rəqəmsal identifikatorlar
ISO kodu	AM-TV
Poçt indeksi	3901–4216
Rəsmi sayt
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Mərkəzi İcevan şəhəri olan mərz şimaldan Gürcüstan, cənubdan Geğarkunik (Göyçə mahalı), cənub-qərbdən Kotayk (Dərəçiçək mahalının ərazisi), qərbdən Loru (Dağlıq Borçalı və Pəmbək mahalı) mərzləri ilə, şərqdən isə Azərbaycan rayonları olan Qazax, Ağstafa, Tovuz, Gədəbəy ilə əhatələnib.

Keçmiş İcevan, Dilican, Şəmşəddin və Noyemberyan rayonlarını əhatə edir.^[1] Azərbaycanlılar yaşamış Qaraqoyunlu mahalının bir hissəsi bu ərazidə yerləşir. Qaraqoyunlu mahalının digər hissəsi isə Göyçə mahalının Krasnoselsk rayonu (indiki Çəmbərək rayonu) ərazisində yerləşir.

1995-ci ildən sonra əraziyə, ermənilər tərəfindən tarixi saxtalaşdırmaq üçün verilmiş ad. Ərazinin əsl adı Tavus adlanmışdır. Ərazi adını həmin ərazidə yerləşən Tavus qalanın adından götürmüşdür. Qalanı əraziyə eramızın 3-cü əsrində köç edən hunlar tikmişlər. Qala qədim türkcədən tərcümədə dağ üstündə qala mənasını verir "Tau ust qala" (Tukustak-Taukustka-Tauustkala). Qala yerli əhali tərəfindən yerli ləhçədə Tauusqala (Touusqala) adlanır. Rəsmi sənədlərdə 1965-ci ilədək Tavus adlandırılmışdır (Rusça:Тауз). Sonradan yanlış olaraq Tovuz quşu adının təsiri ilə Tovuz adlandırılmışdır (Görünür ermənilərin təsiridə az olmayıb, ərazinin erməni mənbələrındə keçən adının Тузкатак(Тучкатак) ikinci hissəsini "katak" onlar quş mənasında yozurlar).

.

Tavuş marzının ərazisi əsasən dağlıq və meşəliklərdən ibarətdir. Tavuşun çox hissəsi dəniz səviyyəsindən 800–1000 metr hündürlükdə yerləşir. Tavuş həmçinin çoxlu çayları və su mənbələri ilə tanınır. Regionun ən böyük çayı Ağstafaçaydır. Bundan başqa Tavuşda çoxlu bulaqlar və göllər də var.

Tavuş marzının ərazisi 2,704 km²-dir. 2002-ci il siyasıya alınmasının nəticələrinə görə Tavuşun əhalisi 121.963 nəfər olub. Əhalisinin sayına görə Tavuş Ermənistan marzları arasında ən aşağı yerlərdən birini, 10-cu yeri tutur. Regionun ən böyük şəhərləri Karvansaray (regionun inzibati mərkəzi), Dilican, Barana və Tovuzqala (Berd) şəhərləridir.

• Rəsmi saytı Arxivləşdirilib 2011-07-06 at the Wayback Machine

• Ermənistan Respublikasının inzibati-ərazi bölgüsü