Tibetə alman ekspedisiyası (1938-1939)

Tibetə alman ekspedisiyası (1938–1939) — 1938-ci ilin aprel ayından 1939-cu ilin avqustuna qədər Tibetdə aparılmış alman ekspedisiyası nəzərdə tutulur. Ekspedisiyaya alman zooloq ve SS-in zabiti Ernst Şefer rəhbərlik etmişdir.^[1]

Nasistlərin Reichsführer-SS-i Henrix Himmler Ernst Şaferin həm alim, həm də kəşfçi kimi reputasiyasından Nasist propaqandası üçün yararlanmaq istəyirdi. Onda bu fikirlər Ernstin 1930–1931-ci illəri əhatə edən Çinə və Tibetə etdiyi ilk ekspedisiyasından sonra meydana çıxmış, 1934–1936-cı illəri əhatə edən ikinci ekspedisiyasından sonra daha da güclənmişdir. Himmler Ernstdən gələcək planları barədə soruşmuş, Ernst də Tibetə yeni ekspedisiya etmək fikrinin olduğunu, bu ekspedisiyanın isə Almaniya Xarici İşlər Nazirliyinin və ya Alman Araşdırma Fondunun mədəniyyət şöbəsinin himayəsi altında həyata keçirilməsini istədiyini bildirdi. Asiya mistikasına heyran olan Himmler SS Ahnenerbe (SS Soykök İrsi Cəmiyyəti) himayəsi altında bu ekspedisiyanın həyata keçirilməsini istəyirdi.^[2] Himmler Ernstdən Hanns Hörbigerin prevdo-elmi nəzəriyyəsi olan və SS Ahnenerbe tərəfindən təkmilləşdirilən "Glacial Cosmogony"ə əsaslanan araşdırma aparılmasını istəyirdi, lakin Ernstin elmə əsaslanan istəkləri var idi, buna görə də, bu nəzəriyyənin nümayəndəsi kimi tanınan Edmund Kissi öz komandasına qəbul edilməsini rədd edib elmi azadlığın təmin edilməsi üçün 12 şərt irəli sürdü. Ahnenerbenin təmsilçisi Volfram Sievers bundan sonra ekspedisiyanın hədəfləri barədə naraht olduğunu bildirərək onu tənqid etdi. Beləliklə, ekspedisiyanın Ahnenerbe tərəfindən təşkil edilməsi fikri ortadan qalxdı. Himmler isə ekspedisiyanın təşkil edilməsi üçün bütün üzvlərin SS-dən olması şərtini irəli sürürdü. Belə olduqda Ernstin başqa seçimi qalmırdı və o, hətta sponsorluq olmadan belə razılaşmağa məcbur oldu.^[3][1]

Ernst ekspedisiyaya hazırlaşarkən sponsorluq üçün iş adamlarına yazdığı məktublarda "Şafer ekspedisiyası 1938/1939" ifadəsindən istifadə edirdi.^[4] Lakin Ahnenerbenin tələbi ilə ekspedisiyanın rəsmi sənədlərdə adı dəyişdirildi Alman Tibet Ekspedisiyası Ernst Schaefer (böyük hərflərlə) "Reichsführer-SS Himmlerin himayəsi altında və Ahnenerbe ilə əlaqəli şəkildə" (kiçik hərflərlə) deyə adlandırıldı.^[5][6][7]

Kəlküttə olan alman general-konsulu Almaniya XİN-ə yazdığı hesabatda ekspedisiyanın rəsmi başlığının qeyri-məhsuldar olduöunu bildirib onu tənqid etdi və bu adlandırmanın britaniyalılarda dərhal şübhə oyandırdığını bildirdi. Bundan sonra eyni adlandırma qəbul edildi — "Deutsche Tibet ekspedisiyası Ernst Schäfer". Ekspedisiya zamanı Ernst yazdığı məktublarda yalnız son versiyadan və ya "Şafer ekspedisiyası" adlandırmasından istifadə etdi. Başlıqda Ahnenerbe ifadəsi isşlədilən başlıqdan yalnız ekspedisiya yola çıxana qədər istifadə edilmişdir.^[8] During the expedition, Schäfer used only the latter letterhead or his original "Schaefer Expedition" paper. The Ahnenerbe-prescribed letterhead was used only prior to the expedition's departure.^[9]

İngilis yazıçısı Kristofer Heyl iddia edir ki, Şeferin SS-dən müstəqil olduğunu və sadəcə olaraq ekspedisiya üçün çap etdirdiyi xüsusi blankdan onun "saf elm" ilə məşğul olacağını təxmin etmək mümkün deyil. Bütün istəklər və məqsədlərlə birlikdə, ekspedisiya hələ də Himmlerin himayəsi altında qalmaqda idi və Ernst onun dəstəyini itirmək istəmirdi.^[10]

Ekspedisiya zamanı ondan alman qəzetlərində və akademik jurnallarında "SS Tibet ekspedisiyasə" deyə bəhs edilməkdədir. Himmler ekspedisiyanın rəhbəri olduğu kimi, qrupa daxil olan digər 5 nəfər də SS zabiti idi.^[11] "SS Tibet ekspedisiyası" Ernestin özü tərəfindən Atlantis jurnalında da işlədilmişdir.^[12] "SS Tibet ekspedisiyası" işlədilmə tərzi 1946-cı ildə Qərbi Avropadakı ABŞ hərbi kəşfiyyatı tərəfindən də işlədilməkdədir.^[13]

Stanford Universitetinin Hoover İnistitutunda saxlanılan və "Henrix Himmler sənədləri registeri" adlanan arxuv sənədləri toplusunda 1939-cu ilə aid olan sənədlər bölməsində bu ekspedisiyadan "SS Tibet ekspedisiyası" adlandırılmaqdadır.^[14]

Bu ad hələ də Meçtild Rössler (2001) və Suzanna Heim (2002) kimi müasir tarixçilər tərəfindən də işlədilməkdədir. Peter Lavendanı da (2002) bu siyahıya daxildir.^[15][16]

Kristofer Haleyə görə, Ernst ekspedisiya üçün 60 min reyxmarkdan daha çox pul tələb etmişdir, lakin SS-in kassaları həmin zaman üçün bitdiyi üçün o, bu pulları özü toplamağa məcbur olmuşdur.^[17]

Araşdırmaçı İsrun Engelhardtə görə, ekspedisiya Ahnenerbe tərəfindən maliyyələşdirilməmişdir. Ernst ekspedisiya üçün lazım olan pulun 80 faizini Alman Sənayesi İctimai Münasibətlər və Reklam Şurası, eləcə də alman biznes qurumları tərəfindən qarşılanmışdı. Alman Araşdırma Fondu və Bruk Dolan II isə yerdə qalan məbləği toplamışdı. Himmlerin şəxsi dostları isə ekspedisiya üzvlərinin Almaniyaya geri dönüş uçuşlarının xərcini ödəmişdilər.^[3][18]

ABŞ-a görə, ekspedisiyanın maliyyələşməsi müxtəlif dövlət və özəl qurumlar tərəfindən edilmiş, SS yalnız ekspedisiya üzvlərinin geri dönüş uçuş biletlərinin pulunu ödəmişdirlər. Ekspedisiyaya lazım olan ləvazimatların qiyməti 65 min reyxmark ikən, digər xərclər, geri dönüş biletləri də daxil olmaqla 65 min reyxmark təşkil etmişdir.^[19]

Ernst Şafer 1935-ci ildə Siçuan şəhərindəki alman konsulluğuna gəldiyi zaman SS-in üzvü idi. O, bu zaman Asiyanın daxili hissələri, əsasən Hindistan və Çin ilə səyahətindən yeni qayıtmışdı. O, bu ekspedisiya zamanı digər iki ekspedisiya rəhbəri tərəfindən yerli tayfalardan olan qorxuya görə tərk edilmişdi.^[20] Ernst bu zaman ekspedisiyanı mütləq uğursuzluq vəziyyətindən böyük bir uğura qovuşdurmuş, SS onu SS-Untersturmführer rütbəsinə yüksəltmiş və ona məktub verərək Filadelfiya yolu ilə Almaniyaya geri yollamışdır. 1936-cı ilin iyununda Ernst Himmler ilə görüşdü və Himmler Sieversi, Galkeni məlumatlandıraraq Tibet ekspedisiyasına hazırlığın başladılmasını tapşırdı.

Ernst qrupa gənc və güclü şəxsləri götürdü ki, çətin yerlərdən olan yürüşə davam gətirə bilsinlər.^[20] Məşhur kəşfçi Vilhelm Filçnerin köməkçisi olmuş, 24 yaşlı Karl Vienert qrupun geoloqu idi. Digər 24 yaşlı gənc olan Edmund Geer ekspedisiyanın təşkil edilməsindəki texniki məsələləri həll etmək üçün qrupa götürülmüşdü. Qrupdakı ən yaşlı insan olan Ernst Krause 38 yaşında idi və qrupun həm rejissoru, həm də entomologisti olaraq fəaliyyət göstərirdi. 26 yaşlı Bruno Beger rassekunde mütəxəsisi olmaqla birlikdə, Hans. F. K. Günterin tələbəsi idi. O, qrupun antropoloqu idi.

Araşdırmaçı Rocer Kroston ekspedisiyanın məqsədi kimi "coğrafiya, kartoqrafiya, geologiya, yerin maqnitikası, iqlim, bitkilər, heyvanlar və bəşəriyyətlə əlaqəli təbiət elmlərinin sintezi ilə yanaşı Tibetin tam bioloji qeydinin vahidləşdirilməsi"ni göstərir.^[21][22][23]

Dr. İsrun Engelhardtın ekspedisiyanın məqsədinin "tam elmi" və 1930-cu illər Almaniyasının tarixi kontekstinin məşum olması səbəbindən bunun ekspedisiyanın məqsədlərinə də kölgə salması kimi nəticəsinə cavab olaraq britaniyalı yazıçı Kristofer Hale "Nasist botanikası" və ya "Nasist ornitologiyası" ideyası çox güman ki, absurd olsa da, digər elmlər o qədər də günahsız deyil – və Şeferin kiçik ekspedisiyası 1930-cu illərdə Alman elminin kəsişməsini təmsil edir deyə bildirməkdədir.^[24] Haleyə görə, "Üçüncü Reyxin antropologiyası və tibbi qatil inancını dəstəkləmək və tətbiq etmək üçün soyuqqanlı şəkildə istifadə edilmişdir". İddialardan biri də odur ki, ekspedisiyanın hədəfi Tibetin Aryan irqinin beşiyi olmasının sübut edilməsi olmuşdur. Antropoloq Bruno Beqer tərəfindən kəllə ölçülərinin götürülməsi və yerli əhalinin üz cizgilərinin çəkilməsi bu iddiaları doğruluq payının ola bilmə ehtimalını gücləndirməkdədir.^[25][26]

Heyl həmçinin təbliğat naziri Yozef Gebbelsin 1940-cı ildə alman qəzetlərinə verdiyi gizli xəbərdarlığın mövcudluğunu xatırladıb: "Tibet ekspedisiyasının əsas vəzifəsi" "siyasi və hərbi xarakter daşıyır" və "elmi sualların həlli ilə o qədər də əlaqəsi yoxdur". Sonda Gebbels bu məsələ barədə çox danışmağın mümkünsüzlüyünü bildirmişdir.^[25]

Lakin Kroston Engelhardt ilə razılaşır və bildirir ki, ekspedisiya elmi məqsəd üçün planlanmışdır…, lakin o dövrün siyasətinə qarışmışdır…Şaferin Himmlerin təklifini qəbul etməyi şiddətlə rədd etməsi və nəhayətində ekspedisiyanın Himmlerin SS-i və ya onun təşkilatları tərəfindən maliyyələşdirilməsi ona görə olmuşdur ki, çünki bu, onun işinin hüdudlarından kənarda qalacaqdı.

Çinli jurnalist Ren Yanşi Avstriya qəzeti olan Wochenpresseyə istinad edərək bildirir ki, ekspedisiyanın əsas tapşırığı regionda Hindistanda toplanan ingilis ordusuna hücum edə bilməyi mümkün edən baza tikməyin yollarını araşdırmaq və Ariyan irqi nəzəriyyəsinə uyğun olaraq Tibetdə saf qan aryanların yaşamasını sübut etmək olmuşdur. Bununla onlar Himmlerin nasist irqi nəzəriyyəsinin doğruluğunu sübut etməli imişlər.^[27]

Amerikan jurnalist Karl E. Meyerə görə, ekspedisiyanın hədəflərindən biri xəritələr hazırlamaq və Tibetin Hindistandakı ingilislərlə mümkün gerilla döyüşü aparmaq üçün potensialını araşdırmaq olmuşdur.^[28]

İtalyan yazıçı Klaudio Mutti bildirir ki, rəsmi plana torpaq quruluşunu, iqlimi, coğrafiyanı və yerli xalqın mədəniyyətini araşdırmaq, yerli hakim dairələrlə əlaqəyə girərək orada rəsmi nümayəndəlik açmaq daxil olmuşdur.^[29]

Yenə Klaudio Muttiyə görə, qrupa daxil olan beş şəxsin istəyi Tibetin regenti ilə əlaqə qurmaq, Lhasa və Şiqatse kimi müqəddəs şəhərləri ziyarət etmək olmuşdur. Hətta müharibə dövrünün çətinliklərinə baxmayaraq, qrup tibetlilərlə və onların hakim dairələri ilə əlaqəyə girilmişdir. Onlar geriyə Tibetin müqəddəs yazıları hesab edilən Kangyurun 108 cildlik nüsxəsi, Mandaladan nümunələr və "Aryan irqi" ilə bağlı "olduğu" iddia edilən sənədlərlə geri dönmüşdürlər. Bu sənədlər indi də Ahnenerbe arxivlərində saxlanmaqdadır.^[1][29][30]

1937-ci ilin iyulunda qrupun planları üçün problemlər ortaya çıxdı. Bu zaman Yaponiya Çinin Mancuriya bölgəsini işğal etdi və beləliklə, Ernstin Yanszi çayını istifadə edərək Tibetə gtmək planı mümkündüz oldu. Ernst Londona gedərək Hindistanın içi ilə keçib gedə bilmək üçün İngiltərədən icazə almaq istəsə də, Almaniya ilə müharibənin başlayacağından qorxan ingilislər ona icazə vermədilər.

Bir digər problem isə ov zamanı meydana çıxdı. 9 noyabr 1937-ci ildə Ernst, 4 aylıq arvadı və iki qulluqçusu qayıqla prdək ovunda idilər. Qayığın qəfil dalğa tərəfindən vurulması nəticəsində Ernstin silahı əlindən yerə düşüb ikiyə bölündü və atəşin açılması nəticəsində arvadı ölümcül yaralandı. Emosional olaraq pis olmasına baxmayaraq, Ernst 8 həftəlik fasilədən sonra ekspedisiya işlərinin hazırlanmasına geri döndü.^[20]

Ahnenerbenin dəstəyini itirdikdən sonra Ernst Himmlerdən özbaşına Hindistana getməyə və öz gücü ilə Tibetə keçməyə çalışmağa icazə istədi. Himmler bu planı qəbul etdi və onu daha da gücləndirmək üçün Almaniya XİN rəhbəri İoahim fon Ribbentrop da daxil olmaqla, bir sıra nüfuzlu şəxslə əlaqəyə keçdi. 21 aprel 1938-ci ildə ekspedisiya komandası İtaliyanın Genuya bölgəsindən yola düşdü. Oradan Seylona yola düşən qrup, buradan da Britaniya Hindistanına daxil olan Kəlküttəyə getməli idi.^[20]

Qrupun Avropadan ayrılmasından bir gün sonra Völkischer Beobachter qəzeti ekspedisiya barədə məqalə yazdı və britaniyalı aidiyyətı orqanları onların istəkləri barədə xəbərdar etdi. Bu Himmler və Ernstin qəzəblənməsinə səbəb oldu. Ernst bu barədə SS qərərgahına və Himmlerə şikayətləndi, öz növbəsində Himmler də nasist dəstəkçisi olan keçmiş Britaniya hərbi dəniz donanması kəşfiyyatının rəhbəri olan admiral Berri Domvilə məktub yazdı. Domvilin Britaniya baş naziri Nevill Çemberlenə məktublla məsələni bildirməsindən sonra ekspedisiya qrupuna Tibetlə qonşu olan Sikkim bölgəsinə giriş icazəsi verildi.

Sikkimin paytaxtı Qanqtokda qrup 50 qatır toplayaraq, hamballar və Tibet dilinə tərcüməçi axtarmağa başladılar. Orada onları görən britaniyalı məmur Ser Basil Gould Ernsti "maraqlı, güclü, dəyişkən, alim, uşaqlıq dərəcəsinə qədər boş, sosial konvensiyaya məhəl qoymayan" deyə təsvir etmişdir.^[20]

Qrup öz səyahətinə 21 iyun 1938-ci ildə başladı. Onlar Teesta çayı vadisi boyunca səyahət etdilər və şimala yönəldilər. Krause işıq tələləri vasitəsiylə həşəratları tutur, Vienert təpələrə çıxaraq özəllikləri çəkməyə çalışır, Geer quş növlərini toplayır, Beger isə yerli xalqın nümayəndələrinə onların özəlliklərini ölçmə qarşılığında tibbi müayinə təklif edirdi.

1938-ci ilin avqustunda Tibetdə yaşayan sikkimli kraliyyət ailəsinin nümayəndəsi va Terinq racəliyinin yüksək vəzifəli rəsmisi qrupun düşərgəsinə girdi. Beger onu ölçmək üçün qonağın icazəsini istəmək istəsə də, tibetli hamballar onu fikrindən daşındırdılar və onu Şeferin ov səfərindən qayıtmasını gözləməyə təşviq etdilər. Ernst onunla görüşdü və ona qatıra yüklənmiş hədiyyələr verdi.^[20]

1938-ci ilin dekabrında tibetli nazirlər şurası Ernst və onun qrup üzvlərini Tibetə dəvət etdilər və onları dini qaydalara görə şəhərdə yaşadıqları zaman heyvan öldürməyi qadağan etdilər. Ekspedisiya üçün lazım olan maddi-texniki ləvazimatları təmin etmək üçün Qanqtoka gedən Ernst özünün SS-Hauptsturmführer rütbəsinə, digər üzvlərin isə SS-Obersturmführer rütbəsinə yüksəldildiyini öyrəndi.^[20][25]

Tibetin yüksəkliklərinə səfər zamanı Beger yerli əhalinin üz quruluşlarının qəlpini qurmağa başladı. Buna onun qulluqçusu olan nepallı şelpa Passanq da daxil idi. İlk qəlp tökülməsi zamanı qəlp üçün istifadə edilən material Passanqın burun dəliklərindən birinə düşdü, həyəcanlanan Passanq maskanı cırdı. Ernst büttün hambalları bunu bir başqa şəxsə deyəcəkləri halda onların hamısının müqaviləsini ləğv edəcəyi ilə hədələdi. Tibetlilərin çoxu çox dostcasına və açıq ürəkliliklə onları qarşılamışdırlar. Günümüzə qədər gəlib çıxan foto və film nümunələrindən bəlli olur ki, üz xüsusiyyətləri ölçmə prosesi zamanı belə onlar gülümsəmişdirlər.^[17]

19 yanvar 1939-cu il tarixində qrup Tibetin paytaxtı Lhasata çatdı. Burada Ernst yüksək rütbəli şəxslərlə hörmətlə davranmağa davam etdi. Onlara nasist simvollarını əks etdirən hədiyyələr verən Erns ortaq simvola Almaniyada necə dəyər verildiyini əks etdirən şəkilləri göstərdi. Onlara Lhasada qalmaq üçün verilmiş icazənin müddəti uzadıldı və şəhərdəki şeylərin fotosunu, filmini çəkməyə icazə verildi. Qrup Lhasada iki ay keçirdi və kənd təsərrüfatı, mədəniyyət, din barədə materiallar topladılar.

Ekspedisiyanın gəlişi əvvəlcədən elan edildiyi üçün, Bruno Begerin ifadəsinə görə, onun üzvləri Tibetin hər yerində xoş qarşılandılar və səfərləri və qalmaları üçün lazım olan hər şeylə təmin olundular. Lhasanın özündə onlar hökumət rəsmiləri və digər diqqətəlayiq insanlarla yaxından əlaqə saxladılar.^[31]

Ernstin özü Tibetin regenti olan Retinq Rinpoçe ilə dəfələrlə görüşdü. Görüşlərin birində Regent ondan ölkəsinin Tibetə silah satmağa razı olub-olmayacağını açıq şəkildə soruşmuşdur.^[26]

1939-cu ilin martında qrup Lhasanı tərk etdi və Gyantseyə yollandı. Onlara bu yolda tibetli rəsmilər yardım edirdilər. Yolda köhnə dağıdılmış paytaxt şəhəri olan Jalung Phodrangın xarabalıqlarını görən qrup buradan keçərək apreldə Şigatseyə çatır. Bu şəhər pançen lamalarının şəhəri idi. Burada onlar yerli əhali tərəfindən hərarətlə qarşılandılar, minlərlə insan onları görməyə gəldi.^[17] 1946-cı ildə ABŞ hərbi kəşfiyyatı nümayəndələri ilə baş tutmuş son sorğu-sualda Ernst iddia etmişdir ki, o, Şigatsenin almanpərəst regenti ilə (IX Pançen laması 1937-ci ildə ölmüş, X lama isə 1951-ci ilə qədər olmamışdır) görüşmüşdür. May ayında qrup Gyantseyə yönəldi. Burada qrup üzvləri britaniyalı məmurlarla danışıqlar apararaq geri dönüş vasitələrini, ekspedisiya zamanı əldə etdiklərinin daşınma mexanizmini müəyyənləşdirdilər.^[32][33]

Lhasada qalma zamanı Ernst alman nümayəndələrlə əlaqə içində olmuşdur. O, bu əlaqəni məktublaşma və Çin səfirliyinin radiosu vasitəsiylə reallaşdırırdı. Himmlerin ekspedisiyadan xəbərləri hərarətlə gözlədiyi, Ernstə xeyli sayda məktub yazdığı, hətta Milad bayramı zamanı Ernsti qısadalğalı əlaqə vasitəsiylə təbrik etdiyi bildirilir.^[13][26]

Almanlar toplaya bildikləri hər şeyi özləri ilə götürmüşdülər. Buraya minlərlə nümunə, xeyli sayda bitki və heyvan da daxil idi. Onların topladıqları içərisində canlı heyvanlar da var idi. Onlar üç cins Tibet itinin, nadir pişik növlərinin, canavarların, porsuqların, tülkülərin, digər heyvanların və quş dərilərinin nümunələrini geri göndərdilər.^[34]

Ekspedisiya üzvləri çoxlu miqdarda bitki, xüsusən də yüzlərlə arpa, buğda və yulaf sortları topladılar. Toxumlar daha sonra Avstriyanın Qraz şəhəri yaxınlığındakı Lannaxdakı Bitki Genetikası İnstitutunda, həm Tibet kolleksiyasından, həm də şərq ərazilərindəki Vavilov İnstitutunun kolleksiyasından istifadə etmək ümidi ilə SS botanisti Heinz Brücher tərəfindən idarə olunan tədqiqat mərkəzində saxlanıldı. Nasistlər Lebensraumunun və ya "yaşayış sahəsinin" bir hissəsi hesab edilən Şərqi Avropanın iqliminə tab gətirə bilən məhsul bitkiləri seçmək, autarkiyaya çatmaq məqsədi güdürdülər.^[35]

Vienert 4 geomaqnetik data şəbəkəsindən nümunələr götürdü. Krause Tibet arılarını araşdırdı. Ernst Tibet rituallarını izlədi, buraya səma dəfni də daxil idi. O, hətta insan sümüklərindən də bir hissəni özü ilə götürmüşdü. Onların ekspedisiya zamanı çəkdiyi film və fotolar hələ də qalmaqda və maraqla qarşılanmaqdadır. Xüsusən Lhasada qaldıqları zamanı, Tibet yeni ili zamanı minlərlə insanın o şəhərə axın etməsi və yeni ili qarşılaşmasının video lenti xüsusilə maraqla qarşılanmışdır. Beger ekspedisiya zamanı 376 nəfərin antropoloji ölçülərini götürmüş, 17 nəfərin baş, üz, əl və qulaqlarını ölçmüş, habelə 350 nəfərin də barmaq izlərinin, əl izlərinin ölçülərinin nümunələrini götürmüşdür. Bütün bunları edə bilmək üçün o, özünü həkim kimi qələmə vermiş, xəstələrə dərmanlar vermiş, cinsi əlaqə ilə ötürülən xəstəliklərə sahib rahiblərlə yaxınlaşmışdır.

Şefer tibetlilərin müxtəlif rəngli Buddist festivallarından tutmuş evliliyə, təcavüzə, menstruasiyaya, doğuma, homoseksuallığa və mastürbasiyaya qədər dini və mədəni adətləri haqqında ətraflı qeydlər aparmışdır. Tibet homoseksuallığı haqqında öz hesabatında o, homoseksuallığın Tibetin yüksək siyasətində necə mühüm rol oynadığını izah edir. Onun qeydlərində müxtəlif intim hərəkətlərlə məşğul olan Himalay xalqının diqqətlə müşahidəsinin nəticələri var.^[36]

Erns Şefer ekspedisiyasının nəticələrini 25 iyul 1939-cu ildə Kəlküttə Himalay Klubunda təqdim etmişdir.^[37]

Ernst Şefer atası ilə məktublaşdığı zaman atası ona Avropada tez bir zamanda müharibə çıxacağından qorxduğunu, onun tez bir zamanda Almaniya dönməsinin gərəkdiyini bildirir. Bu xəbəri alan kimi Ernst geri dönüş işlərinin həllinə başlayır. Geri dönüş zamanı Ernstə iki kompiliment məktubu verilir. Bu məktublardan biri Himmlerə, digəri isə Hitlerə yazılmışdı. 1939-cu ilin avqustunda Lhasa qrup tərəfindən tərk edilir. Qrup üzvləri özü ilə birlikdə Hitlerə hədiyyə kimi topladıqları şeyləri də aparırdılar. Bunlar Lama dərisindən hazırlanmış geyim, ov iti, Tibet "İncili" hesab edilən kitabın nüsxəsi, 120 cildlik Kangyur idi. Kəlküttə doğru cənuba yönələn qrup Hooghly çayının ağzında bir dəniz təyyarəsinə minərək evə səyahətə başladı.^[32][38]

Enggelhardta görə, Kəlükttədən ilk öncə qrup üzvləri Britaniya təyyarəsi ilə Bağdada gəlmişdir. Həttta buraya uçan zaman təyyarəə problem olmuş və onlar Kəraçiyə məcburi eniş etməyə məcbur olmuşdurlar. Buradan isə onlar Lufthansaya mənsub olan Ju 52 ilə Afinaya uçmuşdurlar. Afinada ikkən onlar onları Bağdada gətirən Britaniya təyyarəsininn qəza etdiyini və İsgəndəriyyəyədə batdığını öyrənirlər. Onları Afinada sürpriz gözləyirdi, burada onlar Almaniya hökuməti tərəfindən evlərinə sağ-salamat qayıtmaq üçün onların sərəncamına verilmiş xüsusi yeni təyyarəyə mindilər.^[38][39]

Trimondisə görə, Berlindəki Tempelhof hava limanında qrup iştirakçılarını Himmler qarşıladı və Ernstə SS Ehnerring və Şırıf xaçı medalları təqdim edilir.

1946-cı ilin fevralında ABŞ hərbi kəşfiyyatı tərəfindən soru-sual edilən Ernst bildirmişdi ki, onun geri dönməsindən sonra Himmler arasında olan söhbət zamanı Tibetə müharibə şəraitində yeni ekspedisiyanın həyata keçirilməsi fikrinin formalaşmışdır. Bu dəfə ekspedisiyanın məqsədi orada alamnpərəst müqavimət təşkilatı qurmaq olmalı idi, lakin bu fikirlər heç vaxt həyata keçirilmədi.

Almaniyaya döndükdən sonra Vienert, Krause və Geer mülki həyata geri döndülər və onlar barədə çox bir şey eşidilmədi.^[40] Beger Strasbuq Reyx Universitetində Avqust Hirt ilə birgə işləməyə başladı. Onun burada görməli olduğu iş Auşvitzdə həbs edilən müxtəlif şəxslərin etnik tiplərini Hirtin irqi eksperimentləri ilə uyğunlaşdırıb təqdim etmək idi.^[41][26]

1943-cü ildə Ernstə Ahnenerbe daxilində öz inistitutu verildi. Bu mərkəzin adı Sven Hedin Daxili Asiya Araşdırmaları adlanırdı və Sven Hedin 1907-ci ildə Tibeti ziyarət edən kəşfçi idi.

Ernst ekspedisiya boyu qələmə aldığı qeydlər müharibəyə görə 1950-ci ilə qədər nəşr edilmədi. 1950-ci ildə "Ağ qazlı eşarplar festivalı: Tibet vasitəsilə tanrı səltənətinin müqəddəs şəhəri olan Lhasa tədqiqat ekspedisiyası" adı ilə nəşr edildi.^[42]

Həmçinin ekspedisiya iştirakçısı Beger səfər zamanl gündəlik yazmışdır. Bu gündəlik 60 il sonra kitab kimi çap edilmişdir: Mit der deutschen Tibetexpedition Ernst Schäfer 1938/39 nach Lhasa.^[43]

• Heather Pringle. The Master Plan: Himmler's Scholars and the Holocaust. Hyperion. 2006. ISBN 978-0-7868-6886-5.
• Hale, Christopher Hale. Himmler's Crusade: The Nazi Expedition to Find the Origins of the Aryan Race. Hoboken, N. J.: John Wiley & Sons. 2003. ISBN 0-471-26292-7..
• Walter Schellenberg. The Schellenberg Memoirs. London: Andre Deutsch. 1956.
• Peter Levenda. Unholy Alliance: A History of Nazi Involvement with the Occult. New York: The Continuum International Publishing Group Inc. 2003. ISBN 0-8264-1409-5.
• The Activities of Dr. Ernst Schaefer, United States Forces - European Theater, Military Intelligence Service Center, APO 757 Final Interrogation Report (OI-FIR) No. 32, Feb. 12, 1946. . 1946.
• Michael H. Kater. Das "Ahnenerbe" der SS 1935-1945; ein Beitrag zur Kulturpolitik des Dritten Reiches. Oldenbourg Verlag. 2001. ISBN 3-486-56529-X.
• Detlev Rose. L'expédition allemande au Tibet de 1938-39. Voyage scientifique ou quête de traces à motivation idéologique ?. Tübingen. 2006.
• Peter Mierau. Nationalsozialistische Expeditionspolitik. Deutsche Asien-Expeditionen 1933–1945. Múnich. 2006.
• Isrun Engelhardt. Tibetan Triangle. German, Tibetan and British relations in the context of E. Schäfer's expedition, 1938-1939. Asiatische Studien. 2004.
• Isrun Engelhardt. Tibet in 1938-1939 : Photographs from the Ernst Schäfer Expedition to Tibet. Chicago. 2007.
• Isrun Engelhardt. Mishandled Mail : The Strange Case of the Reting Regent's Letters to Hitler. Oxford: Proceedings of the Tenth Seminar of the International Association for Tibetan Studies. 2003.
• Isrun Engelhardt. The Nazis of Tibet : A twentieth century myth. Etudes thématiques. 2008.
• Wolfgang Kaufmann. Das Dritte Reich und Tibet. Die Heimat des 'östlichen Hakenkreuzes' im Blickfeld der Nationalsozialisten. Ludwigsfelder Verlagshaus. 2009.