Tsxinvali rayonu
Tsxinvali rayonu, Cənubi Osetiya Respublikasının inzibati ərazi vahididir. Respublikanın cənubunda yerləşir, digər üç bölgə və Gürcüstanla həmsərhəddir. İnzibati mərkəz rayonun tərkibinə daxil olmayan Tsxinvali şəhəridir.
| Tsxinvali rayonu | |
|---|---|
|
42°13′59″ şm. e. 43°58′00″ ş. u.HGYO |
|
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Sahəsi |
|
| Saat qurşağı |
|
 |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Coğrafiya
[redaktə | mənbəni redaktə et]1940-cı illərdə Kexvi kəndinin şimalında, Böyük Liaxvi çayı üzərində 200 kVt gücündə bir su elektrik stansiyası tikildi. 2007-ci ildə gücü 1 MVt-a çatdı.
Tsxinvali bölgəsində Kiçik Liaxvi çayı və Liaxvski qoruğunda Zonkar su anbarı var.
Tsxinvali bölgəsində, düzənlik meşələrin yerində tikanlı-kollu çöllər çox yayılmışdır. Burada qızılgüllər, yemişan, kələm, xurma, üzüm, əncir, qarpız, gavalı, buynuz ağacı, itburnu yetişir. Heyvanat aləminə siçanlar, kirpi, dovşan, ayı, tülkü, çaqqal heyvanları daxildir. Bu günə qədər yeganə, xüsusi mühafizə olunan təbiət ərazisi Liaxvski qoruğudur.[1]
Tarix
[redaktə | mənbəni redaktə et]Cənubi Osetiya Muxtar Vilayətinin yaranmasından sonra Tsxinvali bölgəsi onun 14 rayonundan biri oldu. 1940-cı ildə rayonların sayı dördə endirildi Cavski, Znaurski, Leninqorski və Stalinirski. 1960-cı ildə Stalinirski rayonu Tsxinvali adlandırıldı. 1962-ci ildə Tsxinvali bölgəsi ləğv edildi, 1965-ci ildə isə bərpa edildi. 1990-cı illərin əvvəllərində Gürcüstan-Osetiya münaqişəsi nəticəsində (Xelçua, Sarabuk, Koxat, Monastır, Mamitıkau kəndləri ən çox təsirləndi) və 2008-ci ilin avqustunda baş vermiş hərbi əməliyyatlar zamanı ərazi çox zərər gördü.[2] [3] 2008-ci ildə ən böyük ziyan Osetiya kəndləri Sarabuk, Prisi, Dmenis, Xetaqurovo, Satikara vuruldu. Gürcüstanın Tamaraşeni, Kurt, Açabeti, Kexvi və başqa kəndləri yandırıldı və faktiki olaraq ləğv oldu.[4] 2012-ci ildən etibarən rayon Respublikanın digər dörd rayonunnan inkişaf etmiş bir infrastrukturu və həyat səviyyəsi ilə fərqlənir.[5] [6]
Əhali
[redaktə | mənbəni redaktə et]2015-ci il Ümumrusiya Əhali Siyahısına görə əhalinin milli tərkibini 94,84 % osetinlər, 3,97 % gürcülər, 0,69 % ruslar, 0,10 % ermənilər, 0,09 % ukraynalılar, 0,06 % yunanlar, 0,08 % azərbaycanlılar, 0,04 % abxazlar, 0,04 % kabardalılar və 0,10 % digərləri daxildir.[7]
İqtisadiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]Rayonun iqtisadiyyatı əsasən kənd təsərrüfatından ibarətdir: heyvandarlıq (rayonda 4.566.000 baş iribuynuzlu heyvanı var), bağçılıq, balıqçılıq və şərabçılıq. Bölgə ərazisində mergel, gil yataqları var, mədən il boyu fəaliyyət göstərir.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ "Цхинвали (район)". 2021-12-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-31.
- ↑ "Перечень сёл Южной Осетии и население в 1989 году и к 1991 году". 2012-03-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-31.
- ↑ "Политико-правовая оценка событий в Южной Осетии с 1989—1992 гг". 2019-10-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-31.
- ↑ "Практически все села Цхинвальского района Южной Осетии разрушены". 2019-10-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-31.
- ↑ "ПЦ «Мемориал»: Грузинские села были разрушены мародерами". 2022-07-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-31.
- ↑ "В Москве правозащитники провели пресс-конференцию по итогам поездки в Грузи". 2022-08-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-31.
- ↑ Итоги всеобщей переписи населения Республики Южная Осетия 2015 года Arxivləşdirilib 2017-08-07 at the Wayback Machine Ответственные за выпуск: И. Р. Тибилов, Т. В. Базаев, Р. Р. Зассеева, М. Э. Пухаева, А. В. Сиукаева, М. Х. Гучмазова. — Цхинвал: Управление государственной статистики Республики Южная Осетия, 2016. — 452 с