UEFA Avro 2024 finalı

UEFA Avro 2024 finalı — UEFA Avro 2024-ün qaliblərini müəyyən etmiş futbol matçı. Bu matç Avropa çempionlarının müəyyən edilməsi üçün UEFA-ya üzv assosiasiyaların kişilərdən ibarət milli komandalarının mübarizə apardığı və dörd ildən bir keçirilən UEFA Avropa Çempionatının 17-ci finalı olmuşdur. Matç 14 iyul 2024-cü ildə Almaniyanın Berlin şəhərindəki Olimpiya stadionunda keçirilib və matçda İspaniya və İngiltərə qarşılaşıb. Bu matç İspaniyanın UEFA Avropa çempionatında iştirak etdiyi 5-ci, İngiltərənin isə 2-ci final oyunu idi. Matç həm də İngiltərənin kişilər arasında keçirilən böyük bir turnirin öz ölkəsindən kənarda keçirilən finalında ilk iştirakı olmuşdur.^[1][2]

UEFA Avro 2024 finalı
Turnir	UEFA Avro 2024
İspaniya İngiltərə 2 1
Tarix	14 iyul 2024
Yer	Berlin Olimpiya Stadionu, Berlin
Matçın adamı	Niko Uilyams
Hakim	Fransua Leteksye (Fransa)
Tamaşaçı	65 600
Hava	Nisbətən buludlu gecə 22 °C (72 °F) 53% rütubətlilik
← 2020 2028 →

65 600 tamaşaçının önündə oynanılan final matçı yavaş başladı və ilk hissə qolsuz yekunlaşdı. İspaniya oyunçusu Rodriqo fasilədən əvvəl zədələndi və nəticədə fasilədə o, Martin Zubimendini ilə əvəz edildi. İspaniya ikinci hissəyə güclü başladı, Lamin Yamalın asisti ilə Niko Uilyamsın vurduğu qol hesabı 1–0 etdi. Lamin Yamal bu zərbə ilə həm də Avropa çempionatı finalında asist edən ən gənc oyunçu olub. Bundan sonra İngiltərə oyunçusu Koul Palmer əvəzedilmə nəticəsində matça daxil olduqdan 3 dəqiqə sonra cərimə meydançasının kənarından qol vuraraq hesabı 1–1 etdi. Ardınca İspaniyanın göstərdiyi yeni səylər öz nəticəsini göstərdi, İspaniya oyunçusu Mikel Oyarsabalın vaxtın bitməsinə 4 dəqiqə qalmış vurduğu qol hesabı 2–1-ə çatdırdı və İspaniya bu hesabı qoruyaraq 4-cü dəfə Avropa çempionu oldu. Niko Uilyams "Matçın oyunçusu" seçildi, Rodriqo isə "Turnirin ən yaxşı oyunçusu" mükafatını aldı. Lamin Yamal "Ən yaxşı gənc oyunçu" mükafatını aldı və bu üsabiqədə qalib gəlmiş ən gənc oyunçu oldu.

İspaniya 2–1 hesabı ilə 1964, 2008 və 2012-ci illərdən sonra yenidən, 4-cü dəfə Avropa çempionu olmuş, bununla da iştirak etdiyi beş Avropa Çempionatı turnirində üç dəfə qalib gəlmiş Almaniyanın rekordunu qırmış və 4 dəfə Avropa çempionluğunu qazanmış ilk milli komanda olmuşdur. İspaniya millisi bu turnirdə oynadığı yeddi oyunun hamısında qalib gəlmiş və Fransanın UEFA Avro 1984-də oynadığı beş oyunun hamısında qalib gəlməsindən sonra bunu edən ilk komanda olmuşdur. İspaniya həmçinin bir turnirdə 15 qol vurmaqla yeni rekorda imza atıb. İngiltərə SSRİ (1960 və 1964-cü illərdə), Qərbi Almaniya (1972, 1976 və 1980-ci illərdə), Almaniya (1992 və 1996-cı illərdə) və İspaniyadan (2008 və 2012-ci illərdə) sonra ardıcıl olaraq Avropa çempionatı finalına çıxa bilən dördüncü komanda və finalda ardıcıl olaraq uduzan ilk komanda olub.^[3]

Final oyunu Almaniyanın Berlin şəhərində, Şarlottenburq-Vilmersdorf əyalətinin Vestend rayonunda yerləşən Berlin Olimpiya Stadionunda keçirilib. UEFA 27 sentyabr 2018-ci ildə İsveçrənin Nyon şəhərində keçirilən seçmə səsverməsində Almaniya Türkiyəni məğlub etdikdən sonra 2024-cü il turnirinin Almaniyada keçiriləcəyini elan etmişdi.^[4][5] 2022-ci ilin may ayında UEFA İcraiyyə Komitəsi tərəfindən turnirin yekun məkanı olaraq Berlin Olimpiya stadionu seçilmiş və burada həm də turnirin üç qrup mərhələsinin, 1/8 finalının və 1/4 final matçının keçiriləcəyi elan edilmişdir.^[6][7]

Berlin Olimpiya Stadionu 1936-cı ildə, 1936-cı il Yay Olimpiya Oyunları üçün xüsusi olaraq xidmət etmiş Berlin Olimpiya Parkı daxilində açılmışdır.^[8] Stadion Berlin əyalətinə məxsusdur və 1963-cü ildən Herta BSC ev oyunlarını bu stadionda oynayır. Bu stadionda bəzən Almaniya millisi də ev oyunlarını keçirib. Bu olimpiya stadionu həm də 1974 və 2006-cı il Dünya Kuboklarının bir neçə matçına, o cümlədən İtaliya və Fransanın qarşılaşdığı FİFA 2006 Dünya Kuboku final matçıa ev sahibliyi etmişdir. Stadion 1985-ci ildən bəri Futbol üzrə Almaniya Kubokunun final matçının keçirildiyi yerdir. Berlin Olimpiya Stadionu həmçinin 2011 FIFA Qadınlararası Dünya Kubokunun açılış matçının keçirildiyi yer^[9] və 2014–2015 UEFA Çempionlar Liqasının final matçının keçirildiyi yer kimi xidmət etmişdir.^[10]

Matçda böyük oğlu Şahzadə Corc ilə birlikdə Böyük Britaniya taxt-tacının varisi və İngiltərə Futbol Assosiasiyasının prezidenti Şahzadə Vilyam iştirak edib.^[11] O, əvvəlki turnirin Uemblidə keçirilən finalında da iştirak etmiş və eyni məkanda keçirilən 2022-ci il Qadınlar arasında Avropa Çempionatının finalında iştirak edərək qalib gələn İngiltərə qadın komandasına medallarını təqdim etmişdi.^[12] İspaniyadan isə həm Kral VI Flipp, həm də onun kiçik qızı İnfanta Sofiya tamaşaçılar arasında olub. Kral Flipp mükafatlandırma mərasimində oyunçuları salamlayan və çempionlara kuboku təqdim edən səlahiyyətlilərdən biri olub.^[13] Tədbirdə İspaniyanın Təhsil, Peşə təhsili və İdman Naziri Pilar Aleqria ilə birlikdə İspaniyanın baş naziri Pedro Sançes də iştirak edib.^[14]

Tamaşaçılar arasında prezident Frank-Valter Ştaynmayer, kansler Olaf Şolts və Bundestaq sədri Berbel Bas kimi Almaniyanın səlahiyyətli şəxsləri də olub.^[15][16]

Matçda həmçinin Qaret Beyl, Lando Norris, David Vilya, Xavi, Andres İnyesta, Harri Stayls, Denni Dayer və Dani Dayer iştirak edib.^[17][18]

Matç başlamazdan əvvəl UEFA tərəfindən yerli vaxtla saat 19:45-də (UTC 18:45) başlayan bağlanış mərasimi keçirilmişdir. Mərasimdə İtaliyanın Meduza musiqi qrupu, amerikan pop-rok qrupu OneRepublic və alman pop müğənnisi Leoni UEFA Avro 2024-ün rəsmi mahnısı olan "Fire"-ni ifa edib.^[19][20][21]

UEFA-nın Hakimlər Komitəsi 11 iyul 2024-cü ildə Avro 2024-də daha üç oyunda hakim olmuş fransız Fransua Leteksierin final oyununun hakimi olacağını elan etdi.^[22] 35 yaşında olan Leteksier bununla da Avropa çempionatının final oyununu idarə edən ən gənc hakimi olub.^[23] Matçda Leteksier ilə birlikdə Siril Muqnier və Mehdi Rahmouni köməkçi hakimlər, polşalı hakim Şimon Marsinyak isə dördüncü hakim kimi iştirak edib. Matçdakı Video köməkçi hakim (VAR) isə fransız həmkarı Villi Delajo və italiyan hakim Massimiliano İrrati tərəfindən dəstəklənən fransalı rəsmi Jerom Brizard olub. Polşalı Tomas Listkieviç ehtiyatda olan hakim köməkçisi idi.^[24]

İspaniya[26]

İngiltərə[26]

Q 23 Unai Simon M 2 Daniel Karvaxal M 3 Roben Le Norman 83' M 14 Emerik Lyaport M 24 Mark Kukurelya Y 16 Rodriqo Hernandez 46' Y 8 Fabian Ruis H 19 Lamin Yamal 89' Y 10 Dani Olmo 31' H 17 Niko Uilyams H 7 Alvaro Morata (c) 68' Əvəzetmələr: Y 18 Martin Subimendi 46' H 21 Mikel Oyarsabal 68' M 4 Naço 83' Y 6 Mikel Merino 89' Menecer: Luis de la Fuente

Q 1 Cordan Pikford M 2 Kayl Uoker M 5 Con Stounz 53' M 6 Mark Qexi Y 7 Bukayo Saka Y 26 Kobi Mayno 70' Y 4 Deklan Rays Y 3 Lyuk Şou Y 11 Fil Foden 89' Y 10 Cud Bellinqem H 9 Harri Keyn (c) 25' 61' Əvəzetmələr: H 19 Olli Uotkins 90+1' 61' Y 24 Koul Palmer 70' H 17 Ayvan Touni 89' Menecer: Qaret Sautqeyt

Matçın oyunçusu: Niko Uilyams (İspaniya)[27] Köməkçi hakimlər:[24] Kiril Muqnier (Fransa) Mehdi Rahmouni (Fransa) Dördüncü rəsmi: Şimon Marsinyak (Polşa) Ehtiyatda olan köməkçi hakim: Tomasz Listkieviç (Polşa) Video köməkçi hakim: Jerom Brisar (Fransa) Köməkçi video köməkçi hakimlər: Villi Delajo (Fransa) Massimiliano İrrati (İtaliya)

Matçın qaydaları: 90 dəqiqə Ehtiyac olarsa 30 dəqiqə əlavə vaxt Oyunda qalib müəyyənləşməzsə penalti zərbələri Maksimum on beş ehtiyat oyunçu və maksimum beşi istifadə edilə bilər (altıncıya əlavə vaxtda icazə verilir) Maksimum üç əvəzetmə imkanı (dördüncüyə əlavə vaxtda icazə verilir)

Birinci yarı[28] Statistika İspaniya İngiltərə Vurulan qollar 0 0 Zərbələr 5 3 Hədəfə zərbələr 0 1 Qurtarışlar 1 0 Topa sahiblik 66% 34% Küncdən zərbələr 6 1 Faullar 6 2 Ofsaydlar 0 0 Sarı kartlar 1 1 Qırmızı kartlar 0 0

İkinci yarı[28] Statistika İspaniya İngiltərə Vurulan qollar 2 1 Zərbələr 10 6 Hədəfə zərbələr 5 2 Qurtarışlar 1 3 Topa sahiblik 59% 41% Küncdən zərbələr 4 1 Faullar 5 3 Ofsaydlar 1 0 Sarı kartlar 0 2 Qırmızı kartlar 0 0

Ümumilikdə[28] Statistika İspaniya İngiltərə Vurulan qollar 2 1 Zərbələr 15 9 Hədəfə zərbələr 5 3 Qurtarışlar 2 3 Topa sahiblik 63% 37% Küncdən zərbələr 10 2 Faullar 11 5 Ofsaydlar 1 0 Sarı kartlar 1 3 Qırmızı kartlar 0 0

Matçdan sonra təşkil olunana mükafatlandırma mərasimində medalların təqdim edilməsi və kuboku İspaniya millisinin kapitanı Alvaro Morataya təqdim etmək üçün meydançada UEFA prezidenti Aleksander Çeferin olub.^[29] Ona İspaniya Kralı VI Flipp də qoşulub. Avro 2020-nin qalibi olmuş İtalya millisinin kapitanı və Moratanın keçmiş komanda yoldaşı Corco Kyellini mərasim üçün kuboku meydançaya gətirib.^[30]

İspaniya UEFA AVRO 1984-cü ildəki Fransa millisindən sonra bütün qrup və pley-off görüşlərində penaltilər seriyasında qalib gəlmiş ilk Avropa çempionu olmuşdur. İspaniya millisinin cinah oyunçusu Niko Uilyams matçın adamı, komanda yoldaşı Rodri isə Avro 2024-ün ən yaxşı oyunçusu seçilib.^[31] Finaldan bir gün əvvəl 17 yaşı tamam olan ispaniyalı Lamin Yamal Avro 2024-ün ən yaxşı gənc oyunçusu seçilmiş və bu, onu UEFA Avropa Çempionatı və ya FIFA Dünya Kubokunun nümayişində iştirak edən ən gənc oyunçu etmişdir.^[32] İyulun 15-də, finaldan bir gün sonra İspaniya komandası üstü açıq avtobusda, Plaza de Cibelesə gedən və minlərlə insanın qatıldığı paradla Madriddən keçərək qələbəsini qeyd edib.^[33][34] Komanda Kral VI Flipp, İspaniya kral ailəsi və İspaniyanın baş naziri Pedro Sançes ilə görüşüb.^[35] Bu şənliklər zamanı oyunçular Rodri və Alvaro Moratanın Cəbəllütariqin İspaniyaya aid olduğunu söyləməsi Cəbəllütariq Hökuməti tərəfindən qınağa və Cəbəllütariq Futbol Assosiasiyasının UEFA-ya rəsmi olaraq şikayət etməsinə səbəb olmuşdur.^[36]

BBC Sport-dan Emlin Beqley yazmışdır ki, İspaniya millisi bu turnirdə oynadığı yeddi oyunun hamısında çətin rəqibə qarşı penaltilər seriyasına getmədən qalib gəldiyi üçün onun bu qələbəyə "tam layiq" olduğu yekdilliklə qəbul edilmişdir. Kris Sutton, Qari Lineker, Mayka Riçards və Alan Şirer kimi ingilis futbol mütəxəssisləri İspaniyanı hücum əsaslı futbol oynadıqlarına və komanda şəklində çalışmalarına görə təqdir edərkən İngiltərə millisinin komanda deyil, fərdlərin seçimi olduğunu qeyd ediblər.^[37][38]