Yonca

Yonca
Yonca
Elmi təsnifat
	Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superrozidlər Klad: Rozidlər Klad: Fabidlər Dəstə: Paxlaçiçəklilər Fəsilə: Paxlakimilər Yarımfəsilə: Faboideae Triba: Trifolieae Cins: Yonca
Beynəlxalq elmi adı
	Trifolium L., 1753[…];
ITIS	26204
NCBI	3898
EOL	27877

Yonca (lat. Trifolium) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.

Yonca cinsinin nümayəndələri çoxillik ot bitkisidir. Boyu 50–80 sm-dir. Dərin bir kök sistemi vardır. Əlverişli şəraitdə bitkinin kökü torpaqda 8–10 metrə qədər dərinliyə uzana bilir. Paxlalı yem bitkilərindən səpin yoncasının (lat. Medicaqo sativa) 80-ə qədər yabanı və mədəni sort və formaları, çəmənlik üçyarpaq yoncasının (lat. Trifolium pratense) 6 yabanı forması vardır. Yem bitkiləri içərisində ən çox bəsləyicilik dəyəri olan yoncada 10 qədər vitamin var.

Əhəmiyyəti

Azərbaycanda şəxsi və fermer təsərrüfatlarında heyvanlar üçün yem bazasının əsasını qaba yemlər (quru ot, küləş) və qüvvəli yemlər təşkil edir. Yem paylarının tərkibində qaba yemlərin xüsusi çəkisi 80–85%-dir, qalan 15–20%-i qüvvəli yemlər təşkil edir. Qaba yem bitkilərinin əsasını yonca təşkil edir. Azərbaycanın bütün bölgələri üzrə 386 min hektar sahədə yonca bitkisi becərilir.

Kənd təsərrüfatı bitkiləri üçün ən yaxşı sələf sayılan yonca aqrotexnika qaydaları əsasında becərildikdə yüksək keyfiyyətli bol yaşıl kütlə və quru ot məhsulu alınır, heyvandarlığın, quşçuluğun və arıçılığın inkişafında yem bazası möhkəmlənir, torpağın münbitlik səviyyəsi daha da yaxşılaşır. Yoncanın yaşıl kütləsi, senajı, quru otu və ot unu mal-qara və quşlar tərəfindən ləzzətlə yeyilir. Yoncanın yaşıl kütləsi heyvanların və quşların orqanizmləri üçün amin turşuları ilə normallaşdırılmış proteinlə, müxtəlif mikro və makroelementlərlə, vitaminlərlə, mineral duzlarla zəngindir. Yoncanın 1 kq yaşıl kütləsində 0,20–0,30 qr, quru otunda 0,60–0,70 qr, yem vahidi 130–180 qr, həzm olunan protein 9,0–16 qr, kalsium 1,5–2,5 qr, fosfor 15–30 mq karotin vardır. Müasir texnologiya ilə hazırlanmış 1 kq ot ununun tərkibində 150–200 qr protein və 200–300 mq karotin vardır.

Sinonimləri

Heterotipik sinonimləri

Amarenus C.Presl
Amoria C.Presl
Bobrovia A.P.Khokhr.
Calycomorphum C.Presl
Chrysaspis Desv.
Dactiphyllon Raf.
Dactiphyllum Raf.
Falcatula Brot.
Galearia C.Presl
Lagopus Hill
Lagopus Bernh.
Lojaconoa Bobrov
Loxospermum Hochst.
Lupinaster Fabr.
Micrantheum C.Presl
Microphyton Fourr.
Mistyllus C.Presl
Ochreata (Lojac.) Bobrov
Paramesus C.Presl
Pentaphyllon Pers.
Triphylloides Moench
Ursia Vassilcz.
Ursifolium Doweld
Xerosphaera Soják

Növləri

Trifolium absconditum Molinari
Trifolium acaule Steud. ex A.Rich.
Trifolium acutiflorum Murb.
Trifolium × adulterinum Beyer
Trifolium affine C.Presl
Trifolium africanum Ser.
Trifolium aintabense Boiss. & Hausskn.
Trifolium albopurpureum Torr. & A.Gray
Trifolium alexandrinum L.
Trifolium alpestre L.
Trifolium alpinum L.
Trifolium alsadami Post
Trifolium amabile Kunth
Trifolium ambiguum M.Bieb.
Trifolium amoenum Greene
Trifolium amphianthum Torr. & A.Gray
Trifolium andersonii A.Gray
Trifolium andinum Nutt.
Trifolium andricum Lassen
Trifolium angulatum Waldst. & Kit.
Trifolium angustifolium L.
Trifolium ankaratrense Bosser
Trifolium apertum Bobrov
Trifolium appendiculatum Lojac.
Trifolium argutum Banks & Sol.
Tarla yoncası (Trifolium arvense L.)
Trifolium attenuatum Greene
Trifolium aurantiacum Boiss. & Spruner
Trifolium aureum Pollich
Trifolium baccarinii Chiov.
Trifolium badium Schreb.
Trifolium barbigerum Torr.
Trifolium barbulatum (Freyn & Sint.) Zohary
Trifolium barnebyi (Isely) Dorn & Lichvar
Trifolium batmanicum Zohary & D.Heller
Trifolium beckwithii W.H.Brewer ex S.Watson
Trifolium bejariense Moric.
Trifolium × bertrandii Rouy
Trifolium berytheum Boiss. & C.I.Blanche
Trifolium biebersteinii Khalilov
Trifolium bifidum A.Gray
Trifolium bilineatum Fresen.
Trifolium billardierei Spreng.
Trifolium bithynicum Boiss.
Trifolium bivonae Guss.
Trifolium blancheanum Boiss.
Trifolium bobrovii Khalilov
Trifolium bocconei Savi
Trifolium boissieri Guss.
Trifolium bolanderi A.Gray
Trifolium bordsilovskyi Grossh.
Trifolium brandegeei S.Watson
Trifolium breweri S.Watson
Trifolium brutium Ten.
Trifolium buckwestiorum Isely
Trifolium bullatum Boiss. & Hausskn.
Trifolium burchellianum Ser.
Trifolium calcaricum J.L.Collins & Wieboldt
Trifolium calocephalum Fresen.
Çöl yoncası (Trifolium campestre Schreb.)
Trifolium canescens Willd.
Trifolium carolinianum Michx.
Trifolium caudatum Boiss.
Trifolium cernuum Brot.
Trifolium cheranganiense J.B.Gillett
Trifolium cherleri L.
Trifolium chilaloense Thulin
Trifolium chilense Hook. & Arn.
Trifolium chlorotrichum Boiss. & Balansa
Trifolium ciliolatum Benth.
Trifolium circumdatum Kunze
Trifolium clusii Godr.
Trifolium clypeatum L.
Trifolium congestum Guss.
Trifolium constantinopolitanum Ser.
Trifolium cryptopodium Steud. ex A.Rich.
Trifolium cyathiferum Lindl.
Trifolium dalmaticum Vis.
Trifolium dasyphyllum Torr. & A.Gray
Trifolium dasyurum C.Presl
Trifolium davisii E.Hossain
Trifolium decorum Chiov.
Trifolium dedeckerae J.M.Gillett
Trifolium depauperatum Desv.
Trifolium dichotomum Hook. & Arn.
Trifolium dichroanthoides Rech.f.
Trifolium dichroanthum Boiss.
Trifolium diffusum Ehrh.
Trifolium dolopium Heldr. & Hochst. ex Gibelli & Belli
Trifolium douglasii House
Trifolium dubium Sibth.
Trifolium echinatum M.Bieb.
Trifolium egrissicum Mikheev & Magulaev
Trifolium elgonense J.B.Gillett
Trifolium elizabethiae Grossh.
Trifolium eriocephalum Nutt.
Trifolium eriosphaerum Boiss.
Trifolium erubescens Fenzl
Trifolium euxinum Zohary
Trifolium eximium Stephan ex Ser.
Trifolium farayense Mouterde
Trifolium fergan-karaeri M.Keskin
Trifolium fontanum Bobrov
Boşmeyvə yonca (Trifolium fragiferum L.)
Trifolium friscanum (S.L.Welsh) S.L.Welsh
Trifolium fucatum Lindl.
Trifolium gemellum Pourr. ex Willd.
Trifolium gillettianum Jacq.-Fél.
Trifolium glanduliferum Boiss.
Trifolium globosum L.
Trifolium glomeratum L.
Trifolium gordeievii (Kom.) Z.Wei
Trifolium gracilentum Torr. & A.Gray
Trifolium grandiflorum Schreb.
Trifolium gymnocarpon Nutt.
Trifolium hatschbachii Vincent & Butterworth
Trifolium haussknechtii Boiss.
Trifolium haydenii Porter
Trifolium heldreichianum (Gibelli & Belli) Hausskn.
Trifolium hickeyi T.K.Ahlq. & Vincent
Trifolium hirtum All.
Trifolium howellii S.Watson
Trifolium humile Ball
Trifolium hybridum L.
Trifolium hydrophilum Greene
Al-qırmızı yonca (Trifolium incarnatum L.)
Trifolium infamia-ponertii Greuter
Trifolium israeliticum D.Zohary & Katzn.
Trifolium isthmocarpum Brot.
Trifolium jokerstii Vincent & Rand.Morgan
Trifolium juliani Batt.
Trifolium kentuckiense Chapel & Vincent
Trifolium kingii S.Watson
Trifolium kurdistanicum S.Yousefi, Assadi & Ghaderi
Trifolium lanceolatum (J.B.Gillett) J.B.Gillett
Trifolium lappaceum L.
Trifolium latifolium (Hook.) Greene
Trifolium latinum Sebast.
Trifolium leibergii A.Nelson & J.F.Macbr.
Trifolium lemmonii S.Watson
Trifolium leucanthum M.Bieb.
Trifolium ligusticum Balb. ex Loisel.
Trifolium longidentatum Nábělek
Trifolium longipes Nutt.
Trifolium lucanicum Gasp.
Trifolium lugardii Bullock
Trifolium lupinaster L.
Trifolium macraei Hook. & Arn.
Trifolium macrocephalum (Pursh) Poir.
Trifolium masaiense J.B.Gillett
Trifolium mattirolianum Chiov.
Trifolium mazanderanicum Rech.f.
Trifolium medium L.
Trifolium meduseum C.I.Blanche ex Boiss.
Trifolium meironense Zohary & Lerner
Trifolium mesogitanum Boiss.
Trifolium michaelis Greuter
Trifolium michelianum Savi
Trifolium micranthum Viv.
Trifolium microcephalum Pursh
Trifolium microdon Hook. & Arn.
Trifolium miegeanum Maire
Trifolium minutissimum D.Heller & Zohary
Trifolium modestum Boiss.
Trifolium monanthum A.Gray
Trifolium montanum L.
Trifolium multinerve (Hochst.) A.Rich.
Trifolium multistriatum W.D.J.Koch
Trifolium mutabile Port.
Trifolium nanum Torr.
Trifolium nerimaniae M.Keskin
Trifolium × neyrautii Rouy
Qaralan yonca (Trifolium nigrescens Viv.)
Trifolium noricum Wulfen
Trifolium obscurum Savi
Trifolium obtusiflorum Hook.
Trifolium occidentale Coombe
Trifolium ochroleucon Huds.
Trifolium oliganthum Steud.
Trifolium olivaceum Greene
Trifolium orbelicum Velen.
Trifolium ornithopodioides L.
Trifolium owyheense Gilkey
Trifolium pachycalyx Zohary
Trifolium palaestinum Boiss.
Trifolium pallescens Schreb.
Trifolium pallidum Waldst. & Kit.
Trifolium palmeri S.Watson
Trifolium pamphylicum Boiss. & Heldr.
Trifolium pannonicum Jacq.
Trifolium parnassi Boiss. & Spruner
Trifolium parryi A.Gray
Trifolium patens Schreb.
Trifolium patulum Tausch
Trifolium pauciflorum d'Urv.
Trifolium × permixtum Neuman
Trifolium peruvianum Vogel
Trifolium philistaeum Zohary
Trifolium phitosianum N.Böhling, Greuter & Raus
Trifolium phleoides Pourr. ex Willd.
Trifolium physanthum Hook. & Arn.
Trifolium physodes Steven ex M.Bieb.
Trifolium pichisermollii J.B.Gillett
Trifolium pignantii Fauché & Chaub.
Trifolium pilczii Adamović
Trifolium pilulare Boiss.
Trifolium piorkowskii Rand.Morgan & A.L.Barber
Trifolium plebeium Boiss.
Trifolium plumosum Douglas ex Hook.
Trifolium polymorphum Poir.
Trifolium polyodon Greene
Trifolium polyphyllum C.A.Mey.
Trifolium polystachyum Fresen.
Trifolium praetermissum Greuter, Pleger & Raus
Çəmənlik üçyarpaq yoncası (Trifolium pratense L.)
Trifolium productum Greene
Trifolium prophetarum E.Hossain
Trifolium pseudomedium Hausskn.
Trifolium pseudostriatum Baker f.
Trifolium pulchellum Schischk.
Trifolium purpureum Loisel.
Trifolium purseglovei J.B.Gillett
Trifolium quartinianum A.Rich.
Trifolium radicosum Boiss. & Hohen.
Trifolium rechingeri Rothm.
Trifolium reflexum L.
Ağ yonca (Trifolium repens L.)
Trifolium resupinatum L.
Trifolium retusum L.
Trifolium × retyezaticum Nyár.
Trifolium rhizomatosum O.Schwarz
Trifolium rhombeum S.Schauer
Trifolium riograndense Burkart
Trifolium rollinsii J.M.Gillett
Trifolium roussaeanum Boiss.
Trifolium rubens L.
Trifolium rueppellianum Fresen.
Trifolium ruprechtii Tamamsch. & Fed.
Trifolium salmoneum Mouterde
Trifolium sannineum Mouterde
Trifolium sarosiense Hazsl.
Trifolium saxatile All.
Trifolium scabrum L.
Trifolium schimperi (Hochst.) A.Rich.
Trifolium schneideri Standl.
Trifolium × schwarzii Wein
Trifolium scutatum Boiss.
Trifolium sebastiani Savi
Trifolium semipilosum Fresen.
Trifolium setiferum Boiss.
Trifolium simense Fresen.
Trifolium sintenisii Freyn
Trifolium siskiyouense J.M.Gillett
Trifolium somalense Taub. ex Harms
Trifolium sonorense T.K.Ahlq. & Vincent
Trifolium spadiceum L.
Trifolium spananthum Thulin
Trifolium spumosum L.
Trifolium squamosum L.
Trifolium squarrosum L.
Trifolium stellatum L.
Trifolium steudneri Schweinf.
Trifolium stipulaceum Thunb.
Trifolium stoloniferum Muhl.
Trifolium stolzii Harms
Trifolium striatum L.
Trifolium strictum L.
Trifolium subterraneum L.
Trifolium suffocatum L.
Trifolium sylvaticum Gérard
Trifolium tembense Fresen.
Trifolium tenuifolium Ten.
Trifolium thalii Vill.
Trifolium thompsonii C.V.Morton
Trifolium tomentosum L.
Trifolium × traplii Domin
Trifolium triaristatum Bertero ex Colla
Trifolium trichocalyx A.Heller
Baştüklü yonca (Trifolium trichocephalum M.Bieb.)
Trifolium trichopterum Pančić
Trifolium tumens Steven ex M.Bieb.
Trifolium ukingense Harms
Trifolium uniflorum L.
Trifolium usambarense Taub.
Trifolium variegatum Nutt.
Trifolium vavilovii Eig
Trifolium velebiticum Degen
Trifolium velenovskyi Vandas
Trifolium vernum Phil.
Trifolium vesiculosum Savi
Trifolium vestitum D.Heller & Zohary
Trifolium virginicum Small
Trifolium wentzelianum Harms
Trifolium wettsteinii Dörfl. & Hayek
Trifolium wigginsii J.M.Gillett
Trifolium willdenovii Spreng.
Trifolium wormskioldii Lehm.
Trifolium xanthinum Freyn

İstinadlar

↑ Linney K. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium. 5 Stokholm: 1754. S. 337. doi:10.5962/BHL.TITLE.746
↑ Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 764.

Həmçinin bax

[_7237427d3bf0cb58-1] Linney K. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium. 5 Stokholm: 1754. S. 337. doi:10.5962/BHL.TITLE.746

[_2a102d5d520bcefa-2] Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 764.

[1]

[2]