ЧИН¹

[ччин] (-и, -а, -ар) 1. üz, sifət, surət, çöhrə, sima, bəniz; чинин üz (sifət) -i [-ı]; бачӀух чин çopur üz; итимди, гаф чинал лугьуда. Ata. sözü kişi, sözü üzə deyər; 2. səhifə; 3. riyaz. üz; кубдиз ругуд чин ава kubun altı üzü var; 4. səth, üz; чилин чин yerin səthi; гьуьлуьн чин dənizin səthi; 5. müxt. mən.: üz; цавун чин göyün üzü; чин къачур нек üzü (qaymağı) yığılmış süd; гамунин чин xalçanın üzü (avand tərəfi); месин чин döşəyin üzü, döşəküzü; 6. qabaq, ön (tərəf); fasad; 7. məc. üz, həya, abır, utanma; чин алай (чин кӀеви) məc. üzlü, sırtıq, həyasız, utanmaz; * гьи чинивди hansı üzlə, nə üzlə, nə cəsarətlə, nə haqla; дагъдин чин dağ yamacı, yamac; кьве чин алай a) ikiyanlı, ikisəthli, ikiüzlü (cisim haqqında); b) məc. ikiüzlü, riyakar, qeyri-səmimi; свас чиниз акъудун bax свас; чин алай a) üzlü; üz çəkilmiş, örtüklü; b) bax 7-ci mənada; чин алачир üzsüz; məc. utancaq; чин ахъаюн a) keçm. üzünü açmaq; çarşabı üzündən kənar etmək, üzünü göstərmək; b) qeyri münasib bir sözü deməklə uşağın tərbiyəsinə pis təsir göstərmək; чин гун a) üz vermək, üz göstərmək, xoş sifət göstərmək; b) müəyyən təsiri olmaq, əsər etmək, təsir etmək; faydası (nəticəsi, xeyri) olmaq; чин гьалдун a) üz çəkmək, üzləmək; b) məc. həyasızlıqla (sırtıqlıqla, yalvarmaqla) bir şeyi əldə etmək üçün çalışmaq, əl çəkməmək; чин кӀевун keçm. üzünü örtmək, yaşınmaq; чин кун məc. tənbeh etmək, biabır etmək, abrını vermək; utandırmaq; чин къалурун a) bax чин ахъаюн a); b) üz göstərmək, üz vermək, xoş sifət göstərmək; чин тагун a) üz göstərməmək, üz verməmək; b) heç bir təsiri (faydası, xeyri) olmamaq; чин тахьун üzü gəlməmək, utanmaq, çəkinmək, üzü olmamaq (bir şeyi deməyə, istəməyə); чин твадай машин elektrik ülgücü, üzqırxan elektrik cihazı; чин хъуьруьн üzü gülmək (sevinci üzündən bəlli olmaq); чин хъуьтуьл üzüyumşaq, xasiyyətcə yumşaq, həlim; чин чӀулав a) qarabəniz, qarabuğdayı, qaraşın: чин чӀулав хьун айиб туш, рикӀ чӀулав тахьуй. Ata. sözü üzün qaralığı yaman deyil, qəlbin qaralığı yamandır; b) məc. üzüqara, xəcalətli; чин чӀуру (чин атӀугъай) qaşqabaqlı, acıqlı, tutqun üzlü; чин чӀурун (чин атӀугъун) üzünü turşutmaq, üzünü qırışdırmaq, qaşqabağını tökmək; чин чуьхуьн məc. a) yalandan xoş sifət göstərmək, qulluq göstərmək, yaltaqlıq etmək; b) aldatmaq, gözdən pərdə asmaq; c) məc. dan. tənbeh etmək, abrını ətəyinə bükmək; чин элкъуьрун a) üz döndərmək, əlaqəsini kəsmək, üz çevirmək; b) üzünü döndərmək (çevirmək), üz tutmaq, üzünü çevirib demək (müraciət etmək); чина акъвазун a) üzə qabarmaq (qayıtmaq), üzə durmaq, cavab qaytarmaq; b) üzünə ağ olmaq, itaət etməmək, söz qaytarmaq, tabe olmamaq; чина вил амаз tez, tələsik, gecikmədən, gecikdirmədən, cəld, əlüstü; чинай агъу авахьун bax агъу; чинай маргъузар авахьун bax маргъузар; чинал акъвазун a) qabağında (qarşısında) durmaq, üzbəüz durmaq; b) üzünə durmaq (istintaqda və s.); чинал алтадун a) üzünə sürtmək, yaxmaq (bir şeyi); b) bax чиниз ягъун; чинал лугьун üzünə (dik, şax) demək (söyləmək); чинал хъурхъ акьалжун məc. a) üzünə pərdə çəkmək, maskalanmaq; b) bax чин гьалдун b); чиниз акьахун a) üzə qabarmaq, söz qaytarmaq, üzə durmaq; b) itaətdən çıxmaq, üzünə qabarmaq; чиниз иви хъиткьинун üzünə qan səpilmək (çilənmək), hirsindən üzü qızarmaq; чиниз ягъун (хъиягъун) məc. üzünə vurmaq, minnət qoymaq, etdiyi yaxşılığı xatırladaraq utandırmaq; чиник хъвер кутун üzünü güldürmək, kefini açmaq, sevindirmək; чиникай хкатиз тахьун üzündən keçə bilməmək (xahişini, sözünü yerə sala bilməmək); чинин рангар атӀун üzünün qanı qaçmaq, üzünün rəngi saralmaq, üzünün qanı çəkilmək; чинлай атӀана utanmadan, çəkinmədən, utanmazcasına, həyasızcasına.