ЯД

(ци, це, ятар) 1. su; хъвадай яд içməli su, şirin su; са гъиле яд ава, са гъиле – цӀай. Ata. sözü bir əlində od, bir əlində su; цин su -i \[-ı\] bax цин; 2. şirə, maye, su; ципицӀрин яд üzüm suyu; яд акатун sulanmaq, dəymək, yetişmək, su (şirə) salmaq (meyvə haqqında); 3. məc. tər, su; 4. ятар c. sular, mədən suları çıxan yerlər, bu sularla müalicə olunan kurort yerləri; su hövzələri, dənizlər, göllər, çaylar; sel, daşqın; * вацӀал тухвана яд тагана хкун bax вацӀ; кӀаникай яд ракъурун məc. saman altından su yeritmək, əl altından iş görmək; кьери яд bax кьери; руфун цик кутун bax руфун; цӀаран яд ağız suyu, selik; це ягъун (цяй авун) yüngülcə yaxalamaq, suya çəkmək (qab-qacaq haqqında); цел фин su başına getmək (su gətirmək üçün); цик акахьун a) suya girmək, çimmək; sərinlənmək; b) üstdən axan suyun altına girmək; c) suda həll olmaq, suda ərimək; цик квай чилер k.t. suvarılan torpaqlar; цик кутун a) suya salmaq, suya batırmaq, islatmaq; b) dan. duza qoymaq, şoraba etmək (pomidor, xiyar və s.); цинни цӀун арадал аламукьун məc. su ilə od arasında qalmaq (çaşbaş qalmaq, nə edəcəyini bilməmək); цяй кьуруз экъечӀун məc. sudan quru çıxmaq, salamat qurtarmaq, yaxasını qurtarmaq; яд авадарун yüngülcə yaxalamaq, suya çəkmək (paltar haqqında); яд акьалтун din. tufan; sel, daşqın, su basma; яд аладарун a) suyu daşdırmaq (artıq tökərək); b) yüngülvari yuyunmaq; яд алтадун yüngülvarı yuyunmaq (yumaq); яд алукьун a) bayt. çər (xəstəlik); b) çərlənmək; яд атӀай регъв suyu kəsilmiş dəyirman, kimsəsiz, unudulmuş, kimsənin gedib-gəlmədiyi yer; sakitlik, səssizlik mənasında; яд галачир регъв susuz dəyirman, kimsənin gedib-gəlmədiyi yer, məkan; mənasız həyat tərzi; яд галтадун yaxalamaq, yumaq, suya çəkmək; яд гун a) suvarmaq, sulamaq; b) xüs. suya salıb çıxartmaq, su vurmaq, sulamaq (kürədən çıxmış qızğın metal haqqında): гапурдиз яд гун xəncəri sulamaq; яд дегишарун məc. su(yunu) dəyişmək, iqlimini dəyişmək, havasını dəyişmək; яд квай sulu, tərkibində su olan; яд кӀвахьиз хтун məc. suyu süzülə-süzülə qayıtmaq, kor-peşman qayıtmaq; яд рагъуларун məc. suyu bulandırmaq, aranı qarışdırmaq, araya fitnə salmaq; яд фидай патахъ пер ягъун məc. külək hayana əssə, o yana əsmək, fikrində sabit olmamaq, tez-tez fikrini dəyişmək; яд хьиз чир хьун a) su kimi bilmək, əzbər bilmək; b) beş barmağı kimi tanımaq, çox yaxından bələd olmaq; яд хьиз фин a) su kimi getmək, tez xərclənmək (pul haqqında); b) ishal olmaq, qarnı işləmək, ayaqyoluna düşmək; яд хьуй ви вилер! qarğış gözün tökülsün (çıxsın)! kor olasan!