Поиск по словарям.

Azadlıq əsasən müxtəlif hallar (proseslər/hadisələr) arasında heç bir təzyiq olmadan fərdi seçim imkanıdır. Ümumi şəkildə qərar qəbul edən subyektin vəziyyətini göstərir. == Azadlıq anlayışı == İmmanuel Kant ilk dəfə olaraq azadlığı mənfi və müsbət olaraq iki qrupa bölmüşdür. Ser İsaiah Berlin adlı filosof "Azadlığın iki konsepti"ni belə şərh etmişdir: Mənfi azadlıq üçün misal kimi onu göstərk olar ki, məsələn hər hansı bir şəxs öz fikrini azad ifadə edən zaman o başqası və ya senzura ilə susdurulmasın. Müsbət azalıq isə o deməkdir ki, bu şəxs öz fikrini ifadə edən zaman kommunikasiya vasitələrindən və medya azadlığından istifadə edərək öz fikrini həqiqətən açıqlaya bilir. Niklas Luhman isə azadlığı dərketmə ilə əlaqələndirir: Azadlıq ona məhdudiyyət qoyulmasının hiss olunmamamsı kimi də başa düşülə bilər. İnsan davranışının müəyyən olunmasında konstitusiya və ya qanunla təmin olunan hüquq azadlıq kimi baxıla bilər. Ancaq bu subyektiv şəkildə mövcuddur. Dövlətin uyğun vəzifələrinə uyğun insan hərəkətlərinin idarəsi üçün hüquq daha çox dəqiq hüquqi mexanizmlərin olmasını tələb edir (məsələn əmək hüququ olanları işlə təmin etmək). == Fəlsəfə == === Azadlıq və zərurət === Azadlıq və zərurət insan fəaliyyəti ilə təbiət və cəmiyyət qanunlarıın qarşılıqlı münasibətini ifadə edən fəlsəfi kateqoriyalardır.

Təhlə (əvvəlki adı: Abadlı) — Azərbaycan Respublikasının Bərdə rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin 7 fevral 1991-ci il tarixli, 54-XII saylı Qərarı ilə Bərdə rayonunun Babək adına kolxozun ərazisindəki yaşayış məntəqəsi Abadlı kəndi adlandırılaraq rayonun yaşayış məntəqələri siyahısına daxil edilmiş və bu kənd mərkəz olmaqla Abadlı kənd Soveti yaradılmışdır. Azərbaycan Respublikası Ali Soveti Milli Şurasının 29 aprel 1992-ci il tarixli, 112 saylı Qərarı ilə Bərdə rayonunun Abadlı kəndi Təhlə kəndi adlandırılmışdır.

Azadlıq —

"Azadlıq" – gündəlik ictimai-siyasi qəzet. == Tarixi == "Azadlıq" qəzeti 1989-cu ildə Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının həftəlik nəşri kimi yaradılıb. İlk sayı həmin il dekabrın 24-də işıq üzü görüb. Qəzetin ilk redaktoru Nəcəf Nəcəfov olub (1989-1991). 1991-1994-cü illərdə "Azadlıq"a Qənimət Zahid, 1994-2001-ci illərdə Gündüz Tahirli, 2001-2003-cü illərdə Rövşən Hacıbəyli rəhbərlik edib. 2003-cü ildən "Azadlıq"ın baş redaktoru Qənimət Zahiddir. 1996-cı ildən gündəlik çıxan "Azadlıq" hazırda həftədə 6 dəfə işıq üzü görür. == İlk sayı == Qəzetin ilk sayı 8 səhifədən ibarət idi. Qəzetin loqotipi üstündə "El gücü – sel gücü!" yazılmışdır. Birinci səhifəsində Azadlıq meydanındakı mitinqdən foto, aşağı hissədə isə – türk şairi Tofiq Fikrətin "Millət şərqisi" şeri yerləşdirilmişdir.

Azadlıq Bloku — Azərbaycanda siyasi partiyalar ittifaqı. 2005-ci il Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinə seçkilər ərəfəsində müxalifət siyasi partiyaların birliyi kimi yaradılmışdır. Blok Müsavat, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi və Azərbaycan Demokrat Partiyaları tərəfindən təşkil olunmuşdur. 2006-cı ildə Müsavat Partiyası bloku tərk etmişdir. Sonralar Azərbaycan Liberal və Vətəndaş və İnkişaf partiyaları da bloka daxil olmuşlar. 2012-ci ildə blokun buraxıldığı deyildi.

"Azadlıq" radiosu (Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL)) — ABŞ Konqresinin maliyyələşdirdiyi qeyri-kommersiya təşkilatıdır. Radio Free Europe/Radio Liberty tərəfindən 1950-ci ildə qurulmuş və John Foster Dulles, rəhbərliyindəki qurum CIA tərəfindən Anti-Kommunizm təbliğat etmək məqsədiylə xüsusilə Soyuq Müharibə dövründə sıx şəkildə istifadə edilmişdir. O, Şərqi və Cənub-Şərqi Avropa, Qafqaz, Mərkəzi Asiya, Yaxın Şərq ölkələrinə yayımlanır. 35 milyondan çox insan hər gün "Azadlıq" radiosunun verlişlərini dinləyir. == Tarixi == 1995-ci ildə Çexiya prezidenti Vatslav Havelin dəvətilə "Azadlıq" radiosu Münhendən Praqaya köçüb. "Azadlıq" radiosu Çexoslovakiya Federal Parlamentinin əvvəlki binasında yerləşən yayım mərkəzindən hər həftə 1000 saatdan çox veriliş yayımlayır. "Azadlıq" radiosunun 23 redaksiyası vardır. Onlar 28 dildə verilişlər hazırlayırlar. Radio dünyanın müxtəlif yerlərindən aktual reportajlar hazırlayan 1400-dən çox ştatdankənar müxbirlə əməkdaşlıq edir. "Azadlıq" radiosu aşağıdakı dillərdə verilişlər yayır: avar, Azərbaycan, alban, ərəb, başqırd, Belarus, Bosniya, erməni, gürcü, dari, qazax, qırğız, Krım-tatar, kürd, makedon, moldovan, fars, puştu, rus, rumın, serb, tacik, tatar, türkmən, özbək, Ukrayna.

Azadlıq abidəsi (latış. Brīvības piemineklis‎) — Latiyanın paytaxtı olan Riqa şəhərində Latviya Müstəqillik Müharibəsində (1918-1920) həlak olan əsgərlərin şərəfinə tikilən memorial. Latviyanın azadlıq, müstəqillik və suverenliyin rəmzi sayılır. == Tikilməsi == Latviya Azadlıq Müharibəsinin döyüş zamanı ölən əsgərlərin hatirəsinə memorial tikməyə fikir ilk dəfə erkən 1920-ci illərdə ortayaş çıxmış. 1922-ci ilin iyulun 27-də, Latviyanın Baş Naziri, Ziqfrids Anna Meierovitss "memorial sütunun" dizayn müsabiqəsi üçün qaydaları təsis etməyə əmr verib. Fəqət, nəticədə qalib gələn layihə, ona 57 naqqaş etiraz etdiyinə görə, imtina olunub. 1923-cü ilin oktyabr ayında yeni müsabiqə elan olunub və orada ilk dəfə Azadlıq abidəsi ifadəsi işlənilirdi. Müsabiqədə iki layihə qalib gəlmiş və beləliklə, yenisi 1925-ci ilin mart ayında keçirilməli idi. Lakin, jüri ilə anlaşılmazlığına görə, onun nəticəsi olmayıb. Son müsabiqə 1929-cu ilin oktyabrında elan olunmuş.

"Xalqı istiqamətləndirən Azadlıq" (fr. La Liberté guidant le peuple) və ya "Azadlıq barrikadalarda" və ya "28 iyul 1830-cu il" - fransız rəssamı Ejen Delakrua tərəfindən çəkilmiş tablo. Bu tablonu "Fransız rəssamlığının Marselyezası" da adlandırırlar. == Yaranma tarixi == Ejen Delakrua xalq üsyanlarından və inqilablarından qorxurdu. İyul inqilabı günlərində o öz evini tərk etməmişdi. Yazıçı Aleksandr Düma bildirir ki, həmin günlərdə Delakrua çox çaşqın görünürdü. Rəssam özü də etiraf edirdi ki, o "üsyançıdır, lakin inqilabçı deyil". Lakin rəssam respublikaçılara simpatiya bəsləyirdi və o İyul inqilabına dair tablo çəkmək qərarına gəlir. 20 sentyabr 1830-cu ildə Burbonlar monarxiyasının bərpasına son qoymuş İyul inqilabının motivləri əsasında bu tablonu çəkməyə başlamışdı (bəzən səhvən Böyük Fransa inqilabı ilə əlaqələndirilir). Çoxlu hazılıq eskizlərindən sonra bu tablonu üç ay ərzində ərsiyə gətirmişdir.

"Azadlıq heykəli" (ing. The Statue of Liberty) və ya "Dünyanı işıqlandıran azadlıq" (ing. Liberty Enlightening the World; fr. La Liberté éclairant le monde) — Nyu-York, Manhettendə, Nyu-York limanında yerləşən Azadlıq adasında ucaldılmış nəhəng neoklassik heykəl. Frederik Ogüst Bartoldi tərəfindən hazırlanmış heykəl 28 oktyabr 1886-cı ildə Fransa xalqı adından ABŞ-yə hədiyyə edilmişdir. Heykəldə təsvir olunan ayaq üstə dayanmış xələtli qadın Roma azadlıq ilahəsi Libertası təcəssüm etdirir. O bir əlində azadlıq məşəli, digərində isə üzərində ABŞ Müstəqillik Bəyannaməsinin elan edildiyi 4 iyul 1776-cı il tarixinin yazıldığı tabula ansata (qanunların yazıldığı tablet) tutmuşdur. Qırılmış zəncir onun ayağının üstünə sərilmişdir. Azadlığın və ABŞ-nin simvollarından biri olan heykəl, xaricdən gələn qonaqları salamlayan siqnaldır. Bartoldi, 1865-ci ildə ona ABŞ-nin azadlığının elan edilməsinə həsr ediləcək abidənin Fransa və Amerika xalqlarının ortaq layihəsi olmalı olduğunu deyən fransız professor və siyasətçi Eduard Rene de Labuledən təsirlənmişdir.

Azadlıq meydanı (Bakı) — Bakının ən böyük və mərkəzi meydanı.

Azadlıq prospekti (Rusiya)

"Azadlıq" – gündəlik ictimai-siyasi qəzet. == Tarixi == "Azadlıq" qəzeti 1989-cu ildə Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının həftəlik nəşri kimi yaradılıb. İlk sayı həmin il dekabrın 24-də işıq üzü görüb. Qəzetin ilk redaktoru Nəcəf Nəcəfov olub (1989-1991). 1991-1994-cü illərdə "Azadlıq"a Qənimət Zahid, 1994-2001-ci illərdə Gündüz Tahirli, 2001-2003-cü illərdə Rövşən Hacıbəyli rəhbərlik edib. 2003-cü ildən "Azadlıq"ın baş redaktoru Qənimət Zahiddir. 1996-cı ildən gündəlik çıxan "Azadlıq" hazırda həftədə 6 dəfə işıq üzü görür. == İlk sayı == Qəzetin ilk sayı 8 səhifədən ibarət idi. Qəzetin loqotipi üstündə "El gücü – sel gücü!" yazılmışdır. Birinci səhifəsində Azadlıq meydanındakı mitinqdən foto, aşağı hissədə isə – türk şairi Tofiq Fikrətin "Millət şərqisi" şeri yerləşdirilmişdir.

Koqnitiv azadlıq və ya «əqli öz müqəddəratını təyinetmə hüququ» — fərdin öz zehni proseslərini, idrakını və şüurunu idarə etmək azadlığı. Bu konsepsiya düşüncə və vicdan azadlığı və bədəninizlə əlaqəli hərəkət azadlığı kimi anlayışları genişləndirir. Koqnitiv azadlıq beynəlxalq insan hüquqları müqavilələrində tanınmış bir hüquq deyil, lakin ABŞ-də məhdud bir səviyyədə tanınmışdır. Müasir elm üçün şəxsiyyətin tədqiqi ənənəvi hal alıb. Hazırda şxsiyyətin quurluşunu əmələ gətirən meyil, istək, duyğu, hiss, tələbat, motiv, maraq, bilik, bacarıq, ideal, inanc, dəyər, dünyaya münasibət və s. məsələlər geniş şəkildə öyrənilir.Koqnitiv azadlığa sahib olmaq, düşüncə, yoga, holotropik nəfəs alma, psixoaktiv maddələrin istifadəsi (məsələn, psixodeliklər, psixostimulyatorlar və digər qrupların maddələri), neyroteknologiyaların dəyişdirilmiş şüur ​​vəziyyətlərinə çatma yollarında məhdudiyyətsiz olmaq və s. deməkdir. Şəxsiyyətin quruluşundakı azadlıq göstəricilərinə psixologiyada onun harmonik inkişafının əsas şərtlərdən biri kimi baxılır. Bu fikir dünyanın tanınmış psixoloqların elmi tədqiqatlarında da təsdiqlənir. İnsan azadlığa yalnız müstəqil və şüurlu şəkildə, motivlərə əsaslanaraq qərarlar qəbul etdiyi halda sahib ola bilir.

Neqativ azadlıq (mənfi azadlıq) — başqalarının zorakı müdaxilələrindən azad olmaq kimi xarakterizə olunur və fərdin cəmiyyət içindəki sosial sistemin sinifçilik, cinsiyyətçilik və ya irqçilik kimi məhdudiyyətlərindən azadlığı olaraq təyin olunan müsbət azadlığa qarşı istifadə olunur. Mənfi azadlıq konsepsiyası onu liberalizm və klassik liberalizmin sosial liberalizmdən (ABŞ-də qısaldılmış bir ad da istifadə edirlər - liberalizm) və sosial demokratiyadan fərqləndirən mərkəzi ideyasıdır.Mənfi və pozitiv azadlığın fərqi İsayya Berlin tərəfindən "İki Azadlıq Konsepsiyası" adlı mühazirəsində təsvir edilmişdir. Berlin üçün bu fərq siyasi ənənə ilə sıx bağlıdır. Mənfi azadlıq anlayışı Con Lokk, Tomas Hobbs, Adam Smit, Ceremi Bentam kimi İngilis filosofları ilə, müsbət azadlıq isə Karl Hegel, Jan Jak Russo, İohann Qottfrid Herder və Karl Marks kimi qitə mütəfəkkirləri ilə əlaqələndirilir. Berlinə görə == Haqqında == İsayya Berlin iki əsas azadlığı müəyyən etdi. "Mən heç kimin köləsi deyiləm" kimi bir açıqlama Berlin mənfi azadlığın, yəni başqa bir şəxsin birbaşa müdaxiləsindən azad olmağın səciyyəvisi kimi xarakterizə etdi. Bunun əksinə olaraq, Berlin müsbət azadlığa xas olan “Mən öz ağam” ifadəsini, həyatda öz yolunu seçmək azadlığı barədə bir ifadəni istifadə etdi.Çarlz Teylor, mənfi azadlığın, bir şəxs xarici qüvvələrin əsarətində olmadığı və dövlət qaynaqlarına bərabər şəkildə çıxışı olduğu halda (vaxtınızı necə keçirməsinə qərar verməsindən asılı olmayaraq) mənfi azadlıq qazandığı zaman “fürsət-konsepsiya” fikrini izah edir. Taylor, müsbət azadlığın "həyata keçirmə konsepsiyası" («opportunity-concept») üzərində dayandığını iddia edir: müsbət azadlığa sahib olmaq, fərdin daxildə sərbəst olması və özünə uyğun şəkildə hərəkət edə bilməsi mənasını verə bilər. Fərz edək ki, varlı və nüfuzlu bir şəxs də narkotik aludəçisidir. Teylora görə çox mənfi azadlığa sahib ola bilər, amma çox az müsbət azadlığa sahib ola bilər.

Pozitiv azadlıq (müsbət azadlıq) siyasi fəlsəfədə — öz potensialını reallaşdırmaq üçün qaynaqların qabiliyyəti və mövcudluğu ilə xarakterizə olunur (bu, daxili maneələrdən azadlığı da ifadə edə bilər); digər insanların müdaxiləsi. Pozitiv azadlıq konsepsiyasının ayrılmaz hissəsi azadlığın vətəndaşların hökumətdə və ya könüllü iş birliyində (anarxistlər vəziyyətində) iştirak etmək qabiliyyəti ilə təyin olunduğu fikiridir. İsayya Berlin "İki Azadlıq Konsepsiyası" adlı məqaləsində (1958), azadlığın müsbət mənasını yazır … sualının cavabında nəzərdə tutulur: "İdarəetmə və ya müdaxilənin mənbəyi nədir və ya kimdir və insanı bu hərəkəti başqa bir yox, başqa bir şəkildə etməsinə vadar edir və ya fərqli və fərqli olmur?" Müsbət azadlıq konsepsiyası, onu sosial liberalizmin və liberalizmin fərqləndirən mərkəzi liberalizmin (ABŞ-də qısaldılmış adından da istifadə edirlər - liberalizm). Həm də müsbət azadlıq konsepsiyası sosial demokratiyanın siyasi fəlsəfəsini təsir etdi. == Haqqında == İsayya Berlin iki əsas azadlığı müəyyən etdi. "Mən heç kimə qul deyiləm" kimi bir açıqlama Berlin mənfi azadlığın, yəni başqa bir şəxsin birbaşa müdaxiləsindən azad olmağın səciyyəvisi kimi xarakterizə etdi. Bunun əksinə olaraq, Berlin müsbət azadlığa xas olan "Mən öz ağam" ifadəsini, həyatda öz yolunu seçmək azadlığı barədə bir ifadəni istifadə etdi.Çarlz Teylor mənfi azadlığın, bir şəxs xarici qüvvələrin əsarətində olmadığı və dövlət qaynaqlarına bərabər şəkildə sahib olduğu təqdirdə (vaxtınızı necə keçirməsinə qərar verməsindən asılı olmayaraq) mənfi azadlıq qazandığı zaman "fürsət konsepsiyası" ("opportunity-concept") fikrini izah edir. Teylor, pozitiv azadlığın "həyata keçirmə konsepsiyasına" söykəndiyini söyləyir: müsbət azadlığa sahib olmaq, fərdin daxildə sərbəst olması və özünə görə ağlabatan davranmağı bacarmalı olması mənasını verə bilər. Fərz edək ki, varlı və qüdrətli bir insan da narkotik aludəçisidir. Teylora görə çox mənfi azadlığa, lakin çox az müsbət azadlığa sahib ola bilər.

Siyasi azadlıq — vətəndaşın əsas hüququ. Marksist fəlsəfədə görə dərk edilməyən qanunlar "kor"zərurət kimi təzahür edirlər.İnsan öz tarixinin başlanğıcında hələ təbiətin sirlərinə nüfuz edə bilmədiyi üçün dərk edilməyən zərurətin qulu olaraq qalırdı,hələ azad deyildi.Obyektiv qanunları nə qədər dərindən öyrənirsə insan öz fəaliyyətində o qədər şüurlu və azad olur. Azadlığın marksist tərifi XVII əsrin niderland filosofu B.Spinozanın tərifi ilə üst-üstə düşür:"Azadlıq dərk edilmiş zərurətdir".Spinozanın müasiri T.Hobs hesab edirdi ki,azadlıq müqavimətin olmamasıdır.Onun fikrincə insanın azadlığı nəyi isə gerçəkləşdirməyə can atan iradənin müqavimətə rast gəlməməsidir.Russo deyirdi:"Azadlıq-bərabərlik olmadan yaşaya bilməz". Rus yazıçısı Dostoyevskinin dediyinə görə azadlıq insan üçün ən əzablı qayğıdır;insan və insan cəmiyyəti üçün-heç nə,heç vaxt azadlıq qədər ağır yük olmamışdır.İnsan azad olandan sonra tələsik axtarır ki,kimin qarşısında diz çöksün və azadlıqdan xilas olsun.Kant göstərir ki,azadlıq hərfən və mahiyyətcə ideyadır.O,mütləq hamı üçün azadlığı nəzərdə tutur.Bütün cəmiyyəti azad etmədən hansısa tək bir adamın təcrid olunmuş azadlığı ağlasığan bir şey deyil.Hegel azadlığı əsl daxili ziddiyyət hesab edirdi.Onun fikrincə azdlıq odur ki,insan yalnız özündən asılı olsun. Z.Freydin davamçılarından biri olan E.Fromm göstərirdi ki,azadlıq-şəxsiyyətin özünü idarə etməsidir,onun mənəvi,emosional qabiliyyətinin ifadəsidir.M.Haydegger göstərirdi ki,insana Taleyi özünə tabe etmək və yaxud dəyişdirmək nəsib olmamış,odur ki,onun azadlığı həmin Taleyi itaətlə qəbul etməkdən ibarətdir.Haydegger azadlığı idrak ilə əlaqələndirirdi.O,yazmışdı "Hər cür əsl qurtuluş yalnız zənciri qırmaq və öhdəliyi atmaq deyil,hər şeydən əvvəl azadlığın mahiyyətini öncədən müəyyən etməkdir ".Onun sözlərinə görə özbaşnalıq "azadlığın gecə tərəfidir". Çoxları isə deyirlər ki,azadlıq müəyyən fikir müstəqilliyi,fəaliyyət sərbəstliyi deməkdir,insanın öz yaradıcılıq qabiliyyətini sərbəst ifadə etmək imkanıdır.Fəlsəfə tarixində bir sıra böyük filosoflar(Aristotel,Hegel,Marks və b.)azadlıq,o cümlədən siyasi azadlıq haqqında fikir söyləmişlər.Məsələn,ingilis filosofu T.Hobbsa görə azadlıq qanunla yasaq edilməyən hər şeyi istədiyi kimi etmək və qanunun məcbur etmədiyi isə etməmək imkanıdır.Burada azadlıq-qanunun əksidir,lakin onlar bir-birini inkar etmir,qarşılıqlı olaraq məhdudlaşdırırlar.Qanunlar çoxaldıqca-azadlıqlar azalır və yaxud əksinə.T.Hobbs burada belə nəticə çıxarır: bir halda ki,qanunlar vətəndaşların bütün hərəkət və davranışlarını əhatə edə bilmir,istənilən idarə formasında həmişə qanunun yasaq etmədiyi və yaxud məcbur etmədiyi sonsuz dərəcədə çoxlu hallar olur.Ona görədə hər bir dövlətdə-istər monarxiya,istərsədə demokratiya olsun-vətəndaşlar azaddır.Hətta suverenin (monarx və ya xalqın)hakimiyyəti məhdudlaşdırmayanda da vətəndaş azddır.Çünki suverenin iradəsi qanun deməkdir,qanun isə azadlığı məhv etmir,onu yalnız məhdudlaşdırır.Azadlığın liberal anlayışına görə qanun azadlığın əksi deyil,onun zəruri şərtidir,o azadlığı məhdudlaşdırmır,əksinə onu saxlayır və genişləndirir.Başqa ingilis filosofu C.Lokk deyirdi:"Qanun olmayan yerdə azadlıq da yoxdur".Azadlığın liberal anlayışı qanun və iradəni qəti şəkildə bir-birinə qarşı qoymağa əsaslanır.İradə nə isə fərdi,müəyyən olmayan,naməlum və daimi olmayan bir şeydir.Qanun isə ümumi,müəyyən,elan edilmiş və daimi bir şeydir.Başqasının iradəsindən asılı olmaq insanı azadlıqdan məhrum edir,qanundan(yalnız ondan)asılı olmaq isə onu azad edir.Beləliklə,liberal anlayışında qanun azadlığı deyil,azadlıq qanunu məhdudlaşdırır,qanun azadlığın hüdudunda deyil,azadlıq qanunun hüdudunu müəyyənləşdirir.

Your-Freedom (Azərbaycanca Sizin-Azadlıq) proqramı istifadəçilərin internetə anonim şəkildə daxil olmağısını təmin edir. O, bunun üçün istifadəçilərin sorğularını əvvəlcə "Your-Freedom" serverlərindən göndərir və bu serverlərdən geri çatdırır. "Your-Freedom" veb brauzerlə işləyir, lakin onu elə nizamlamaq olur ki, kompüterdəki digər internetə daxil olan proqramlarla, məsələn SMS və ya ani mesajlaşma proqramları ilə də işləsin.

İqtisadi azadlıq — cəmiyyətin insanlarının iqtisadi tədbirlər görmək qabiliyyəti. Bu, iqtisadi və siyasi müzakirələrdə, eləcə də iqtisadiyyat fəlsəfəsində istifadə olunan termindir. İqtisadi azadlığa yanaşmalardan biri azad bazarlara, azad ticarətə və azad sahibkarlıq şəraitində xüsusi mülkiyyətə üstünlük verən liberal ənənədən irəli gəlir. İqtisadi azadlığa başqa bir yanaşma fərdi seçimlə rifah iqtisadiyyatının öyrənilməsini genişləndirir.Liberal azad bazar baxış bucağında iqtisadi azadlıq güc tətbiq etmədən, fırıldaqçılıqdan və ya oğurluqdan istifadə etmədən, dövlət tənzimləməsi olmadan əldə edilmiş hər hansı mal və xidmətləri istehsal etmək, ticarət etmək və istehlak etmək azadlığı kimi müəyyən edilir. Bu, hüququn aliliyi, mülkiyyət hüquqları və müqavilə azadlığında təcəssüm olunur və bazarların xarici və daxili açıqlığı, mülkiyyət hüquqlarının qorunması və iqtisadi təşəbbüs azadlığı ilə xarakterizə olunur. == İstinadlar == == Əlavə ədəbiyyat == Cebula, R., & Clark, J. (2014). Impact of Economic Freedom, Regulatory Quality, and Taxation on the Per Capita Real Income: An Analysis for OECD Nations and Non-G8 OECD Nations, MPRA Paper 56605, University Library of Munich, Germany. Cebula, R. (2013). Effects of Economic Freedom, Regulatory Quality, and Taxation on Real Income, MPRA Paper 55421, University Library of Munich, Germany. Friedrich Hayek, The Constitution of Liberty Friedrich Hayek, The Road to Serfdom Milton Friedman, Capitalism and Freedom Amartya Sen, Development as Freedom Li, Kui-Wai.

Avstriya Azadlıq Partiyası (AAP; alm. Freiheitliche Partei Österreichs‎, FPÖ) — Avstriyada siyasi partiya. Partiya sağ populist və milli-mühafizəkar kimi xarakterizə olunur. 1955-ci ildə təsis edilmişdir. == İstinadlar == == Əlavə ədəbiyyat == Campbell, David F. J. Jörg Haider (1950– ) // Wilsford, David (redaktor). Political leaders of contemporary Western Europe: a biographical dictionary. Greenwood Publishing Group. 1995. 183–88. ISBN 978-0-313-28623-0.

Azadlıq Günü (belar. Дзень Волі) — Belarusda qeyri-rəsmi bir bayramdır. 25 Mart 1918-ci ildə Belarus Demokratik Respublikası tərəfindən müstəqillik elan edildiyi üçün qeyd olunur. 25 aha sakavika günü kimi də tanınır. 25 Mart Belarusun müstəqillik hərəkatı tərəfindən 1920-ci illərin əvvəllərindən bəri Belarusun Müstəqillik Günü kimi qeyd olunur. Gün Belarus diasporu tərəfindən geniş qeyd olundu. 25 martda Amerika Birləşmiş Ştatlarında qubernatorlar və o cümlədən ABŞ prezidentləri Dvayt Eyzenhaver, Ronald Reyqan, Corc Herbert Uoker Buş və Bill Klinton Belarus amerikanları icmasına ənənəvi olaraq rəsmi təbrik göndərirlər.Prezident Aleksandr Lukaşenkonun rəhbərliyi altında hazırkı Belarus hökumətinə qarşı olan insanlar və qruplar bayramı qeyd edirlər. Hökumət Belarus Demokratik Respublikasının 1918-ci ildə Belarusiyanı işğal edən almanlar tərəfindən yaradıldığını bildirilən səbəblə tanımır. Bayramın qeyd olunması hökumət əleyhinə etirazlar üçün illik bir haldır. 2020-ci ildə Belarusiyalı musiqiçi Zmiter Vaytsyuşkeviç bu gündə xatırlanan və 25 aha sakavika olaraq adlandırılan bir mahnı hazırladı.

Azadlıq günü — Bolqarıstan Osmanlı hökmranlığından tamamilə azad olunduqdan sonra sonra rəsmi olaraq 3 mart "Bolqarıstanın Qurtuluş Günü" olaraq qeyd olunur. Bolqarıstanın yenidən qurulmasına səbəb olan Rus-Türk müharibəsi (1877-1878) hadisələri Bolqarıstanın Qurtuluşunu bir növ car çəkirdi. 3 mart 1878-ci ildə imzalanan San Stefano Müqaviləsi, 14-cü əsrdə Bolqarıstan-Osmanlı müharibələri zamanı fəth edilən Bolqarıstan dövlətinin yenidən qurulmasını qəbul etməyi Osmanlı İmperiyasına bağlamağı nəzərdə tuturdu. Bu ilk dəfə 1980-ci il fevralın 19-da İmperator II Aleksandrının sui-qəsd və San-Stefano Barışıq Müqaviləsinin bağlandığı gün qeyd olundu. 1888-ci ildə Bolqarıstan Knyazlığı tərəfindən rəsmi olaraq 10 illik yubileydə Qurtuluş Günü olaraq təyin olundu. Yalnız 1978-ci ildə milli miqyasda qeyd olunmağa başlandı. Dövlət Şurası Sədrinin 27 fevral 1990-cı il tarixli 236 nömrəli sərəncamı ilə 5 mart tarixində qüvvəyə minən rəsmi bayram oldu. Bolqarıstanda hazırda ruslar və bolqarlar üçün 400-dən çox qorunan abidə mövcuddur. Hər il 3 mart tarixində Şipka abidəsinə çələnglər qoyulur və Bolqarıstanın azad edilməsi uğrunda döyüşlərdə şəhid olan bütün rus əsgərlərinin xatirəsinə hərbi ehtiramlar verilir. Ölkədəki sakinlər bolqar həmkarları ilə birlikdə şəhid düşmüş xarici qoşunların (Rus, Fin və Rumıniya) abidələrinə çiçək və qeydlər qoyurlar.

Azadlıq günü (Bolqarıstan)

Azadlıq körpüsü (mac. Szabadság híd) — Budapeştdə yerləşən Dunay çayın üzərindəki körpü. Körpünün uzunluğu 333 m, eni 20 m , Buda və Peşt şəhərlərini birləşdirir. "Vamhaz meydanında körpü" Yanoşa Feketexazinin layihəsinə əsasən 1894-1896-cı illərdə tikilmişdir. Daha sonra, Gömrük Körpüsü adlandırıldı, bina Peşt sahilinə qədər tikildi, sonra körpünün açılışını edən I Frans İosif Körpüsü adlandırılıd. Yenidən bərpa edildikdən sonra körpü cari adını aldı. 1945-ci ildə körpü geri çəkilən Alman əsgərləri tərəfindən partladılmışdı, lakin növbəti ilin avqustuna qədər bərpa edilmişdir. 2007-ci ildə körpü 15 ay davam edən yenidənqurma işləri üçün bağlanıb. == Ədəbiyyat == Будапешт: [путеводитель] / С. Кузьмичёва, О. Кузьмичёв. — М.: Эксмо, 2008.

Petrovskaya küçəsi (rus. Улица Свободы) — Taqanroq şəhərində yerləşən küçə. Taqanroqun İnstrumental və Transport küçələri arasında yerləşir. Küçənin uzunluğu 2120 metr təşkil edir. Küçələrin nömrələnməsi İnstrumental küçəsindən başlayır. == Coğrafiyası == == Tarixi == Küçənin hazlr ki, adı 1957-ci ildə verilmişdir. Ona qədər küçə Sovet İttifaqı qəhrəmanı, qütb təyyarəçisi Vasili Serqeeviç Molokovun şərəfinə Molokov küçəsi adlandırılmışdı. Hazırda şəhərdə aparılan planlı tədbirlər sayəsində Azadlıq küçəsi bir xəttli olmuşdur. 1 avqust 2009-cu ildə İnstrumental küçəsindən Kolxoznu xiyabanına hərəkətin bir xətli olması barədə qərar qəbul edilmuşdir. == Küçədə yerləşir == Azadlıq küçəsi, ev 10 - Dmitri adına Taqanroq mədəni və texnika sarayı (hazırda «„Primorski“» Sosial-mədəni mərkəzi).

Azadlıq meydanı (qaz. Тәуелсіздік алаңы) — Qazaxıstanın paytaxtı Astananın əsas meydanı. . == Yerləşməsi == Azadlıq meydanı Astananın Almatı rayonunda yerləşir. Tauelsizdik prospekti boyunca cənub-cənub-qərbdən şimal-şimal-şərqə uzanan şəklində müntəzəm bir düzbucaqlıdır. Eninə istiqamətdə meydan Baytursınov və Najimedenov küçələri ilə məhdudlaşır. == Memarlıq ansamblı == Meydanın mərkəzində Qazaxıstanın azadlığı və çiçəklənməsinin rəmzi olan "Qazax eli" abidəsi vardır. Paytaxtın mərkəzində Azadlıq meydanında yerləşən “Qazax Eli” (“Qazax xalqı”) abidəsi Astana şəhərinin və bütün Qazaxıstanın kifayət qədər yeni bir memarlıq əlamətidir. Ağ mərmərdən dördbucaqlı bir təməl üzərində quraşdırılmış bir işıq sütunu ilə təmsil olunur, burada hər tərəfdə müstəqil Qazaxıstan Respublikasının formalaşmasının əsas hadisələrini əks etdirən barelyeflər əks olunur. Bu quruluşun hündürlüyü 91 metrdir ki, bu da 1991-ci ildə ölkənin müstəqilliyi ilə əlaqələndirilir. Qazax Eli abidəsi yalnız suverenliyin simvolu deyil.

"Azadlıq" – gündəlik ictimai-siyasi qəzet. == Tarixi == "Azadlıq" qəzeti 1989-cu ildə Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının həftəlik nəşri kimi yaradılıb. İlk sayı həmin il dekabrın 24-də işıq üzü görüb. Qəzetin ilk redaktoru Nəcəf Nəcəfov olub (1989-1991). 1991-1994-cü illərdə "Azadlıq"a Qənimət Zahid, 1994-2001-ci illərdə Gündüz Tahirli, 2001-2003-cü illərdə Rövşən Hacıbəyli rəhbərlik edib. 2003-cü ildən "Azadlıq"ın baş redaktoru Qənimət Zahiddir. 1996-cı ildən gündəlik çıxan "Azadlıq" hazırda həftədə 6 dəfə işıq üzü görür. == İlk sayı == Qəzetin ilk sayı 8 səhifədən ibarət idi. Qəzetin loqotipi üstündə "El gücü – sel gücü!" yazılmışdır. Birinci səhifəsində Azadlıq meydanındakı mitinqdən foto, aşağı hissədə isə – türk şairi Tofiq Fikrətin "Millət şərqisi" şeri yerləşdirilmişdir.

"Azadlıq" radiosu (Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL)) — ABŞ Konqresinin maliyyələşdirdiyi qeyri-kommersiya təşkilatıdır. Radio Free Europe/Radio Liberty tərəfindən 1950-ci ildə qurulmuş və John Foster Dulles, rəhbərliyindəki qurum CIA tərəfindən Anti-Kommunizm təbliğat etmək məqsədiylə xüsusilə Soyuq Müharibə dövründə sıx şəkildə istifadə edilmişdir. O, Şərqi və Cənub-Şərqi Avropa, Qafqaz, Mərkəzi Asiya, Yaxın Şərq ölkələrinə yayımlanır. 35 milyondan çox insan hər gün "Azadlıq" radiosunun verlişlərini dinləyir. == Tarixi == 1995-ci ildə Çexiya prezidenti Vatslav Havelin dəvətilə "Azadlıq" radiosu Münhendən Praqaya köçüb. "Azadlıq" radiosu Çexoslovakiya Federal Parlamentinin əvvəlki binasında yerləşən yayım mərkəzindən hər həftə 1000 saatdan çox veriliş yayımlayır. "Azadlıq" radiosunun 23 redaksiyası vardır. Onlar 28 dildə verilişlər hazırlayırlar. Radio dünyanın müxtəlif yerlərindən aktual reportajlar hazırlayan 1400-dən çox ştatdankənar müxbirlə əməkdaşlıq edir. "Azadlıq" radiosu aşağıdakı dillərdə verilişlər yayır: avar, Azərbaycan, alban, ərəb, başqırd, Belarus, Bosniya, erməni, gürcü, dari, qazax, qırğız, Krım-tatar, kürd, makedon, moldovan, fars, puştu, rus, rumın, serb, tacik, tatar, türkmən, özbək, Ukrayna.

Abbatlıq abbatın idarə etdiyi katolik monastır. VI əsrdə yaranıb. Nüfuzlu abbatlıqlar orta əsrlərdə Qərbi Avropanın dini, siyasi və iqtisadi həyatında mühüm rol oynamış, reformasiya dövründən etibarən, xüsüsən Böyük Fransa inqilabından sonra əhəmiyyətini itirmişdir. Bəzi abbatlıqlar indi də qalır.

Tavadlıq (gür.: g.ə. სათავადო, l.ə. satavado) — XV-XVIII əsrlərdə Gürcüstanda II dərəcəli irsi feodal mülkədarlıq. Tavadlıqlar Kartli-Kaxetiya krallığında kral (gür.: g.ə. მეფე, l.ə. mepe) titulu daşıyan I dərəcəli feodaldan sonra II dərəcəli iri feodallar olan tavadlara məxsus idilər. Mərkəzi hakimiyyətdən demək olarki asılı olmayan tavadlar, kralın apardığı müharibələrdə iştirak etməyə borclu idilər. Rusdilli tarixi sənədlərdə "tavadlıq" knyazlıqlara bərabər tutulmuş və "tavad" titulu olan ali zadəganlar knyaz olaraq təqdim edilmişdirlər.

Abazallı (əvvəlki adı: Abasali) — Azərbaycan Respublikasının Cəlilabad rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 27 mart 2001-ci il tarixli, 110-IIQ saylı Qərarı ilə Cəlilabad rayonunun Təklə kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindəki Abasali kəndi Abazallı kəndi adlandırılmışdır. == Toponimikası == Kəndin adı 2001-ci ildən Abazallı kimi rəsmiləşdirilmişdir. Yardımlı rayonunda yerləşən Abasallı kəndi ilə əlaqəyə malik olduğu düşünülür. Biləsuvar rayonundakı Novomixaylovka (indiki Zəhmətabad) kəndinin adı da 1840-cı ilədək Abazallı olmuşdur. Bu oykonimlər xəzər və peçeneqlərin tərkibində Azərbaycana gəlmiş abaza (avaz/abas/abaz) tayfasının adı ilə bağlıdır. Türkmənistanda Avaza, Xakas MV-də Abaza, Gürcüstanda Abaşa, Abazlar toponimlərinin, Azərbaycanda isə Avazlar, Avaz, Abbazlı (Qazax rayonunun İkinci Şıxlı kəndində tayfa) toponim və etnonimlərinin qeydə alınması bu fikri təsdiq edir.Digər bir fikrə görə kəndin adı əslində Abasalılıdır (Abasəlikənd). Keçmişdə bu ərazidə iki Abasəlikənd olmuşdur: biri Aşağı Qaramanlı, digəri isə indiki Abbasəlli kəndi. == Coğrafiyası və iqlimi == Kənd Burovar silsiləsinin ətəyində yerləşir. == Əhalisi == 2009-cu ilin siyahıyaalınmasına əsasən kənddə 823 nəfər əhali yaşayır.

Aralıq — Bərzəx Aralıq (İğdır) — İğdır ilinin ilçələrindən biridir. Aralıq (Şörəyel) — İrəvan quberniyasının Aleksandropol qəzasında, indi Düzkənd (Axuryan) rayonunda kənd. Aralıq (Talin) — İrəvan quberniyasının Eçmiədzin qəzasında, indiki Talin rayonu ərazisində kənd. Aralıq qoyun — Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Qazax qəzasında, indiki Çəmbərək (Krasnoselo) rayonu ərazisində qışlaq. Aralıq Kolanlı — İrəvan quberniyasının Eçmiədzin qəzasında, indi Üçkilsə (Eçmiədzin) rayonunda kənd. Aralıq Oxçu — Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında, indi Qafan rayonunda kənd. Aşağı Aralıq — Azərbaycanın Şərur rayonunda kənd. Yuxarı Aralıq — Azərbaycanın Şərur rayonunda kənd.

Abadla (ərəb. العبادلة‎)‎ — Əlcəzairin qərbində, Beşar vilayətində şəhər. Eyniadlı dairənin inzibati paytaxtıdır. Şəhər Böyük Səhranın şimalında, Mərakeşlə sərhəddə, Gir çayının sağ sahilində, Beşar şəhərindən 90 kilometr (56 mil) cənub-qərbdə və Beni Abbesdən 150 kilometr (93 mil) şimal-qərbdə yerləşir. Əvvəllər burada Fransanın hərbi bazası yerləşirdi. Qərbdə Fransanın keçmiş Hammagir kosmodromu yerləşir. == Əhali == 2009-cu ildə əhalinin sayı 14,364 nəfər idi. Sahəsi 28,70 km2-dir. == İqlim == Şəhərdə çox isti yay və sərin qış və il ərzində çox az yağıntı ilə quraq səhra iqlimi var. == İqtisadiyyat == Əsas sənaye kənd təsərrüfatıdır.

Axalıq Tiflis quberniyasının Borçalı qəzasında kənd adı. == Toponimkası == Tiflis əyalətinin Pətək nahiyəsində iki kənd Axalıq adlanıb. Kənddə XIX əsrin ikinci yarısında Türkiyədən gəlmə ermənilər və yunanlar yaşayırdı.Birincisi,kəndin adı ərəb dilində əxi (Sufi-dərviş cəmiyyətləri üzvlərinin bir birinə verdyi ad,ərəbcə əxi "qardaş" sözündən) və Azərbaycan dilində - lik şəkilçisindən ibarətdir.Orta əsrlərdə Səfəvi şahları Ermənistanda,Azərbaycanda və qismən Gürcüstanda əxilərə torpaq (əkin) sahələri (zəraətlər) və məntəqələrin adlarının əvvəli "əxi" sözündən ibarət olurdu.Sonralar bu toponimlərdə əxi sözü təhrifə uğrayaraq çox hallarda "ağa" formasına düşmüşdür.Axalıq "əxiyə" mənsub yer,məntəqə mənasındadır.İkincisi,toponim ərəb mənbələrində Dəclə çayının sahilində qeyd olunmuş Axul əyalətindən gəlmiş ailələrin məskunlaşması nəticəsində yaranmış məntəqənin adıdır,"Axul" adı gətirilmədir.Belə halda Axalıq "Axulluq","Axuldan gəlmə" mənasındadır.

Ağalıq (torpaq mülkiyyəti)

Abaəli (əvvəlki adı: Abalı) — Azərbaycan Respublikasının Zaqatala rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 1 sentyabr 2004-cü il tarixli, 727-IIQ saylı Qərarı ilə Zaqatala rayonunun Maqov kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindəki Abalı kəndi Abaəli kəndi adlandırılmışdır. == Tarixi == Mənbələrin verdiyi məlumata görə, kəndin əsl adı Abaəlioba olmuşdur. Yerli əhalinin ehtimalına görə, oykonim Abaəli (Dağıstanın Çaroda kəndindən gəlmiş şəxsin adı) və oba (kəndin ərazisində kiçik icma) komponentlərindən ibarətdir. Türk dillərində, o cümlədən Azərbaycan dilinin dialekt və şivələrində aba "ata, baba, əmi; ana, xala, böyük bacı" mənalarında işlənir. Oykonimi Dədəli, Babalı və s. etnotoponimlərinin omonimi kimi qəbul etmək lazımdır. Bu oykonim sonrakı illərdə Abasalı (1979), Abaslı (1986) variantlarında qeydə alınmışdır. == Əhalisi == Əhalisi 120 nəfərdir (2008). == İqtisadiyyatı == Əhalinin əsas məşğuliyyəti taxılçılıq, tütünçülük, fındıqçılıq, tərəvəzçilik, bağçılıq və maldarlıqdır.