Поиск по словарям.

Результаты поиска

OBASTAN VİKİ
Drumlin
Drumlin – qədim buzlaşma sahələrində moren çöküntüləri ilə örtülmüş bünövrəsi əsas süxurlardan olan, üstdən uzunsov formada olan təpədir. Drumlinin hündürlüyü 20 m-ə qədər, uzunluğu isə bir neçə yüz metr olur..
Drumlinlər
Drumlinlər- (irl.drumlin) Moren materiallarından əmələ gəlmiş, uzunluğu 2.5 kilometrə qədər, eni 100–150 metr və hündürlüyü 5–25 metr olan uzunsov-oval formada təpələrdir. Drumlinlər adətən buzlaşma sahəsininin kənar hissəsində, uc morenlərin arxasında qrup halında yerləşmiş olur.
Bruklin
Bruklin — Nyu York şəhərinin 5 bölgəsindən biri. Manhettenə Bruklin körpüsü ilə bağlanır. Adını Hollandiyada olan Brueklen kəndindən alıb. Kuins bölgəsi ilə qonşudur. Manhetten ilə arasında İst River (Şərq çayı) axır. Eyni zamanda bu bölgədə böyük yəhudi toplumu var.
Kremlin
Moskva Kremli — Moskvanın mərkəzində və onun ən qədim hissəsindəki bir qala, şəhərin əsas ictimai-siyasi və tarixi-bədii kompleksi, Rusiya Federasiyası Prezidentinin rəsmi iqamətgahı, Sov.İKP MK-nın Baş Katibinin rəsmi iqamətgah Moskva çayının yüksək sol sahilində - Borovitski təpəsində, Neqlinnaya çayının axdığı yerdə yerləşir. Planda Kreml 27,5 hektar ərazini əhatə edən nizamsız üçbucaqdır. Cənub divarı Moskva çayına, şimal-qərb İskəndər bağlarına, şərqə isə Qırmızı meydana baxır. == Tarixi == === Finn-uqor qəsəbəsi === Moskva Kremlinin ərazisindəki ilk yaşayış məskənləri tunc dövrünə (e.ə. II minillik) aiddir. Müasir Arxangelsk kafedralında erkən dəmir dövrünə (e.ə. I minilliyin ikinci yarısı) aid Finno-Uqor yaşayış məskəni tapıldı. Bu zaman Dyakovo tipli qəsəbə Borovitski(Kremlin) təpəsinin yuxarı sel düzənliyinin mərkəzini işğal etdi(müasir Katedral meydanının sahəsi) və cox gümanki,artıq istehkamları ola bilərdi. Şimal-şərqdən yaşayış məskəni iki yarğanla qorunurdu: biri,indiki Üçlük Qapısından şimalda, Neglinnaya çayına doğru uzanırdı,digəri isə Petrovskaya ilə müasir Kremlin İkinci Naməlum qalaları arasından uzanırdı. === Vyatiçi qəsəbəsi === Oka və Moskva çayı hövzələrinin slavyan müstəmləkəçiliyinin XX əsrində başlayan Vyatiçi, Borovitski təpəsinin zirvəsini (bəlkə də köhnə yaşayış məntəqəsini mənimsəmiş) məskunlaşdırdı.
Dublin
Dublin – Dublin (İrlandca: Baile Átha Cliath, Áth Cliath, ya da Dubh Linn deyə də bilinir) İrlandiyanın paytaxtı və eyni zamanda ən böyük şəhəri. Ölkənin şərq sahilinin ortasında, Liffey çayının ağzında, Dublin Saarayı'nın mərkəzində yerləşir.Vikinq məskunlaşmalarının mərkəzi olaraq qurulan şəhər, Orta Əsrlərdən bəri İrlandiyanın paytaxtıdır. BBC-nin 2003-ci ildə, Avropa daxilində 112 şəhər və 11.200 adamla apardığı anketdə Dublin, Avropanın yaşanacaq ən yaxşı paytaxtı, İrlandiya isə Avropanın ən xoşbəxt ölkəsi seçilmişdir. == Adı == Dublin adı, İrlandaca'da "qara hovuz" mənasını verən Dubh Linn sözündən gəlməkdədir. Sonrakı zaman isə İrlandaca'da yazılışında bh'deki B'nin on Dub Linn, ya da Duḃlinn, şəklində bir nöqtə vardır. Fransız dilində danışan Anglo-Norman'lar nöqtəni götürmüşlər və adı Develyn, ya da Dublin olaraq yazmışlar. Bəzi mənbələrdə Dublin adının Skandinaviya mənşəli olduğuna dair də fikirlər var. Müasir İrlandiya dilində şəhərin məşhur adı baile Athan Cliathtır.Bu sözlə 988-ci ildə II. Mael Sechnaill tərəfindən qurulan, Dubh Linn qəsəbəsi və Qara Göl ilə birləşən yaşayış yeri nəzərdə tutulur. == Tarixi == Yunanlı astronom Ptolemey'in yazıları Dublin ilə əlaqədar ən qədim mənbəələrdəndir. E.Ə. 140 illərində Eblana Civitas adlı bir yaşayış yerindən bəhs etməkdədir.
Boris Frumkin
Boris Frumkin - kino dirijoru. == Həyatı == Boris Frumkin 26 may 1944-cü ildə anadan olmuşdur. "Melodiya" ansamblının bədii rəhbəridir.
Bruklin Nets
Bruklin Nets Nyu-York ştarının Nyu-York şəhərini təmsil edən peşəkar basketbol klubudur. NBA-də Şərq Konfransında, Atlantik Grupunda yer alır.
Bruklin körpüsü
Bruklin körpüsü (ing. Brooklyn) — 1883-cü ildə Nyu-Yorkda Röblinq tərəfindən salınmış ən qədim asılqan körpülərdəndir. O, Nyu-York sitidə İst River çayının üzərindən keçərək şəhərin Manhetten və Bruklin ərazilərini birləşdirir. Tikildiyi dövrdə Bruklin körpüsü dünyanın ən böyük körpüsü idi. Bu körpü o dövrdə mövcud olan bütün körpüləri uzunluğu və eninə görə 50% keçmişdir. Tikildəndən sonra o tezliklə Nyu-York üçün əzəmət rəmzinə çevrilərək "gözəl həyatı" simvolizə edirdi. Bruklin körpüsü alman əsilli arxirektor Cohn Avqust Röbling tərəfindən layihələndiirlmişdir. Tikintiyə başlayndan az sonra bir qəza nəticəsində Röbling xəsarət alır və üç həftə sonra vəfat edir. Bundan sonra layihənin rəhbərliyini onun oğlu mühəndis Vaşinqton Röbling davat etdirir. O atasının 1867-ci ildə başladığı körpünü tikib başa çatdırır.
Kremlin (Moskva)
Moskva Kremli — Moskvanın mərkəzində və onun ən qədim hissəsindəki bir qala, şəhərin əsas ictimai-siyasi və tarixi-bədii kompleksi, Rusiya Federasiyası Prezidentinin rəsmi iqamətgahı, Sov.İKP MK-nın Baş Katibinin rəsmi iqamətgah Moskva çayının yüksək sol sahilində - Borovitski təpəsində, Neqlinnaya çayının axdığı yerdə yerləşir. Planda Kreml 27,5 hektar ərazini əhatə edən nizamsız üçbucaqdır. Cənub divarı Moskva çayına, şimal-qərb İskəndər bağlarına, şərqə isə Qırmızı meydana baxır. == Tarixi == === Finn-uqor qəsəbəsi === Moskva Kremlinin ərazisindəki ilk yaşayış məskənləri tunc dövrünə (e.ə. II minillik) aiddir. Müasir Arxangelsk kafedralında erkən dəmir dövrünə (e.ə. I minilliyin ikinci yarısı) aid Finno-Uqor yaşayış məskəni tapıldı. Bu zaman Dyakovo tipli qəsəbə Borovitski(Kremlin) təpəsinin yuxarı sel düzənliyinin mərkəzini işğal etdi(müasir Katedral meydanının sahəsi) və cox gümanki,artıq istehkamları ola bilərdi. Şimal-şərqdən yaşayış məskəni iki yarğanla qorunurdu: biri,indiki Üçlük Qapısından şimalda, Neglinnaya çayına doğru uzanırdı,digəri isə Petrovskaya ilə müasir Kremlin İkinci Naməlum qalaları arasından uzanırdı. === Vyatiçi qəsəbəsi === Oka və Moskva çayı hövzələrinin slavyan müstəmləkəçiliyinin XX əsrində başlayan Vyatiçi, Borovitski təpəsinin zirvəsini (bəlkə də köhnə yaşayış məntəqəsini mənimsəmiş) məskunlaşdırdı.
Bruklin (film)
"Bruklin" (ing. Brooklyn) — 2015-ci ildə dram-melodram janrında çəkilmiş İrlandiya-Böyük Britaniya-Kanada müştərək filmi. Kolm Toybinin eyniadlı əsəri əsasında çəkilən filmin rejissoru Con Krouli, ssenari müəllifi isə Nik Hornbidir. Baş rolları Sirşa Ronan, Emori Koen, Donal Qlison, Cim Broadbent və Culi Uolters ifa edirlər. Filmdəki hadisələr 1951-1952-ci illərdə cərəyan edir və gənc irland qızın öz sevgisini tapdığı Bruklinə mühacirət tarixindən bəhs edir. Keçmişi hər an onu təqib edir, lakin qız hər şeyə baxmayaraq iki ölkə və iki həyat arasında seçim etməlidir. "Bruklin" filmi ilk dəfə tənqidçilər tərəfindən rəğbətlə qarşılandığı 2015-ci ilin Sandens Film Festivalında nümayiş etdirilmişdir. Bu nümayiş 4 noyabr 2015-ci il tarixində Birləşmiş Ştatlarda və 6 noyabr 2015-ci il tarixində Böyük Britaniyada məhdud çərçivədə təşkil olunmuşdu. Film "Ən yaxşı film", "Ən yaxşı aktrisa", "Ən yaxşı uyğunlaşdırılmış ssenari" nominasiyaları da daxil olmaqla, üç dəfə "Oskar" mükafatına namizəd göstərilib. == Məzmun == 1952-ci ildə İrlandiyanın cənub-şərqində yerləşən Enniskorti şəhərindən olan Eylis Leysi adlı gənc qız anası və bacısı Rouzla birgə yaşayır.
Dublin krallığı
Vikinq hücumları nəticəsində Orkney qraflığı və Adalar krallığı kimi İrlandiyada qurulmuş bir dövlət idi. İlk Dublin kralları həm də ilk Adalar kralları olmuşdular. Amlayb, İmar və Aisl qardaşları 853-873-cü illər arası hər iki dövləti idarə edirdi. Son kral olan Haskulf Raqnvaldson Normanlar tərəfindən öldürülmüşdü.
Dublin özəyi
Dublin özəyi (ing. Dublin Core Metadata Initiative, DCMI) — standard metaməlumatlar. == Elementləri == Metaməlumatlarda sadə "Dublin özəyi"ndə 15 əsas element əks olunur: başlıq (sərlövhə) (ing. title); informasiyanın müəllifi və ya onu yaradan (ing. creator); mövzu və açar sözləri (ing. subject); təsvir (ing. description); naşir (ing. publisher); başqa iştirakçılar (ing. contributor); tarix (ing. date); resursun tipi (ing.
Dublin şəhəri
Dublin – Dublin (İrlandca: Baile Átha Cliath, Áth Cliath, ya da Dubh Linn deyə də bilinir) İrlandiyanın paytaxtı və eyni zamanda ən böyük şəhəri. Ölkənin şərq sahilinin ortasında, Liffey çayının ağzında, Dublin Saarayı'nın mərkəzində yerləşir.Vikinq məskunlaşmalarının mərkəzi olaraq qurulan şəhər, Orta Əsrlərdən bəri İrlandiyanın paytaxtıdır. BBC-nin 2003-ci ildə, Avropa daxilində 112 şəhər və 11.200 adamla apardığı anketdə Dublin, Avropanın yaşanacaq ən yaxşı paytaxtı, İrlandiya isə Avropanın ən xoşbəxt ölkəsi seçilmişdir. == Adı == Dublin adı, İrlandaca'da "qara hovuz" mənasını verən Dubh Linn sözündən gəlməkdədir. Sonrakı zaman isə İrlandaca'da yazılışında bh'deki B'nin on Dub Linn, ya da Duḃlinn, şəklində bir nöqtə vardır. Fransız dilində danışan Anglo-Norman'lar nöqtəni götürmüşlər və adı Develyn, ya da Dublin olaraq yazmışlar. Bəzi mənbələrdə Dublin adının Skandinaviya mənşəli olduğuna dair də fikirlər var. Müasir İrlandiya dilində şəhərin məşhur adı baile Athan Cliathtır.Bu sözlə 988-ci ildə II. Mael Sechnaill tərəfindən qurulan, Dubh Linn qəsəbəsi və Qara Göl ilə birləşən yaşayış yeri nəzərdə tutulur. == Tarixi == Yunanlı astronom Ptolemey'in yazıları Dublin ilə əlaqədar ən qədim mənbəələrdəndir. E.Ə. 140 illərində Eblana Civitas adlı bir yaşayış yerindən bəhs etməkdədir.
Bruklin (film, 2015)
"Bruklin" (ing. Brooklyn) — 2015-ci ildə dram-melodram janrında çəkilmiş İrlandiya-Böyük Britaniya-Kanada müştərək filmi. Kolm Toybinin eyniadlı əsəri əsasında çəkilən filmin rejissoru Con Krouli, ssenari müəllifi isə Nik Hornbidir. Baş rolları Sirşa Ronan, Emori Koen, Donal Qlison, Cim Broadbent və Culi Uolters ifa edirlər. Filmdəki hadisələr 1951-1952-ci illərdə cərəyan edir və gənc irland qızın öz sevgisini tapdığı Bruklinə mühacirət tarixindən bəhs edir. Keçmişi hər an onu təqib edir, lakin qız hər şeyə baxmayaraq iki ölkə və iki həyat arasında seçim etməlidir. "Bruklin" filmi ilk dəfə tənqidçilər tərəfindən rəğbətlə qarşılandığı 2015-ci ilin Sandens Film Festivalında nümayiş etdirilmişdir. Bu nümayiş 4 noyabr 2015-ci il tarixində Birləşmiş Ştatlarda və 6 noyabr 2015-ci il tarixində Böyük Britaniyada məhdud çərçivədə təşkil olunmuşdu. Film "Ən yaxşı film", "Ən yaxşı aktrisa", "Ən yaxşı uyğunlaşdırılmış ssenari" nominasiyaları da daxil olmaqla, üç dəfə "Oskar" mükafatına namizəd göstərilib. == Məzmun == 1952-ci ildə İrlandiyanın cənub-şərqində yerləşən Enniskorti şəhərindən olan Eylis Leysi adlı gənc qız anası və bacısı Rouzla birgə yaşayır.
Bruklin 9-9
Professor Douelin başı
"Professor Douelin başı" — Rus fantast yazıçı Aleksandr Belyayevin olduqca məşhur elmi-fantastik romanlarından biridir. Əsərin ilkin variantı "Fəhlə qəzeti"ndə 1925-ci ildə hekayə formasında dərc edilmişdir. Roman ilk dəfə elə həmin ildə "Vsemirnıy sledopıt" (Az. "Ümumdünya ləpirçisi") jurnalında dərc edilir. Xəstəlik səbəbindən tamamilə hərəkət qabiliyyətini itirmiş Belyayev onu avtobioqrafik hekayə adlandırmış, "bədənsiz başın nə hiss etdiyni" demək istəmişdir. 1923-1928-ci illərdə Aleksandr Belyayev Moskvada yaşamış və poçt-teleqraf xalq komissarlığında hüquq məsləhətçisi kimi çalışmışdır. Yaradıcılığının moskva dövründə o "Professor Douelin başı" hekayəsini (sonralar romanı), "Həlak olmuş gəmilər adası", "Atlantidadan gəlmiş sonuncu adam", "Amfibiya-adam", "Efirdə mübarizə" romanlarını və hekayələr silsiləsini qələmə alır. "Professor Douelin başı" əsəri ilk dəfə 1925-ci il 16-21, 24-26 iyun saylarında (1 hekayə) "Fəhlə qəzeti"ndə, 1925-ci il "Ümumdünya ləpirçisi" jurnalının 3-4-cü saylarında çap edilmişdir. Parisli professor-xirurq Kern gizli şəkildə insan başının cana gətirilməsi istiqamətində uğurlu işlər görür. Onun şəxsi klinikasına assistent kimi çalışan Mari Loran təsadüfən öyrənir ki, Kern araşdırmalarındakı uğurlarını keçmiş rəhbəri olmuş, şübhəli şəraitdə vəfat etmiş, məşhur professor Douelin cana gətirilmiş başına borcludur.
Dublin Triniti Kolleci
Dublin Triniti Kolleci (irl. Coláiste na Tríonóide) — İrlandiyanda, Dublin şəhərində yerləşən və Böyük Britaniyadan kənarda yerləşən ingilisdilli ölkələrin yeddi ən qədim ali təhsil müəssisəsindən biri. == Tarixi == 1592-ci ildə Dublin şəhərinin bir qrup əhalisi kraliça Yelizavetadan məktub aldıqdan sonra şəhər divarlarından cənub-şərqdə yerləşən baxımsız qalmış Bütün Müqəddəslər kilsəsində kollec yaradır. Ali məktəbin ilk rektoru Dublin şəhərinin arxiyepiskopu Adam Loftus olur. Ona iki köməkçi (Ceyms Hamilton və Ceyms Fullerton) təyin edilir. İki ildən sonra burada müəllim və tələbələrin sayı artmağa başlayır. 50 il müddətində kollecə yardımlar edilir, torpaq sahələri bağışlanır, təqaüdlər təşkil olunur, tədris proqramları, nizamnamələr qəbul edilir, kitabxanalar yaradılır və s. XIX əsr Dublin Triniti Kollecində bir çox hadisələrlə yadda qalır. 1711-ci ildən kollecdə tibb elminin öyrədilməsinə baxmayaraq, burada bu sahəni geniş əhatə edən məktəb 1800-cü ildən fəaliyyətə başlayır. 1842-ci ildə kollecdə Britaniya adalarında ilk olan Mühəndislik Məktəbi, əsrin ortasında isə hüquq fakültəsi yaradılır.
Dublin Universitet Kolleci
Dublin Universitet Kolleci (irl. An Coláiste Ollscoile, Baile Átha Cliath) — İrlandiyanda, Dublin şəhərində yerləşən və ölkənin ikinci ən böyük ali təhsil müəssisəsi. == Tarixi == Dublin Universitet Kollecinin tarixi 1854-cü ildə yaradılmış İrlandiya Katolik Universiteti ilə bağlıdır. Həmin dövrdə irlandiyalı katoliklərə katolik azadlığından sonra daha yüksək dərəcəli təhsil vermək üçün kardinal Pol Kallenin rəhbərliyi altında universitet yaratmaq ideyası irəli sürülür. XIX əsrdə İrlandiyada konfessional (dini) təhsil məsələsi mübahisəli idi. Katolik məktəblər iyerarxiyası Qoluey, Belfast, Kork şəhərlərində yerləşən "Allahsız kolleclər"ə təsir göstərmək, Dublin Triniti Kollecini katolik alternativi ilə təmin etmək niyyətində idilər. Dublin Triniti Kolleci anqlikan (İngiltərədə protestant dininin bir qolu) yönümlü ali məktəb olsa da, 1780-ci ildən burada katoliklər də təhsil almağa başlayır, lakin universitetin dini sənədində katoliklərin kollecin rəhbər orqanlarında vəzifə tutmasının istisnası haqqında göstəriş öz əksini tapır. 1850-ci ildə İrlandiyanın Törls şəhərində Katolik Universitet yaratmaq haqqında qərar qəbul olunur. Nəticədə, 1854-cü ildə İrlandiyada yeni Katolik Universiteti yaradılır və müqəddəs Con Henri Nyumen universitetin birinci rektoru təyin olunur. Daha sonra universitetin 3 binası fəaliyyətə başlayır: Maykl Flannerinin nəzarəti altında Sent-Patrik və ya Universitet binası, Ceyms Kuinnin rəhbərliyi altında Sent-Lourens və Nyumenin şəxsi nəzarəti altında Sent-Meri binaları.
Aleksey Bestuzev-Rumin
Aleksey Bestuzev-Rumin (Rusca: Алексе́й Петро́вич Бесту́жев-Рю́мин) (d. 1 iyun 1693 – ö. 21 aprel 1768) — Rusiya imperiyasının baş naziri olmuş XVIII əsrin ən güclü Avropalı diplomatlarından biridir.
Triniti Kollecinin kitabxanası (Dublin)
Triniti Kollecinin kitabxanası (ir. Leabharlann Choláiste na Tríonóide) — Triniti Kolleci və Dublin Universitetinin akademik kitabxanası. Bu, İrlandiyadakı naşirlərin bütün nüsxələrini orada pulsuz saxlamağı tələb edən qanuni depozit və ya "müəllif hüquqları kitabxanasıdır". Kitabxana Birləşmiş Krallıqda nəşr olunan əsərlər üçün belə hüquqlara malik olan yeganə İrlandiya kitabxanasıdır. Kitabxanada daimi olaraq İrlandiyanın milli simvolu olan Brian Boru arfası, Kells Kitabı və 1916-cı ilə aid olan İrlandiya Respublikasının elan edilməsi haqqında sənədin nüsxələri saxlanılır. Kells Kitabının 4 cildindən 1-i istənilən vaxt ictimaiyyətə təqdim olunur. Kells Kitabının göstərilən cildləri və səhifələri müntəzəm olaraq dəyişdirilir. 2020-ci ildə quraşdırılmış yeni vitrin, bir neçə onilliklər ərzində ictimaiyyətdə görünməyən bir çox səhifələr də daxil olmaqla, bütün səhifələrin nümayiş etdirilməsini asanlaşdırdı. Kitabxananın özü bir neçə binanı tutur, onlardan 6-sı Triniti Kollecinin kampusunda, digər hissəsi isə Dublindəki St. James xəstəxanasında Triniti Mərkəzində yerləşir: İndi Köhnə kitabxana kimi tanınan ən qədim kitabxana binası Tomas Burqun görkəmli əsəridir.
Bruklin 9-9 (teleserial, 2013)
Bruklin 9-9 - Dan Goor və Michael Schur tərəfindən yaradılan Amerikan polisi komediya televiziya serialı. Serialın premyerası 17 sentyabr 2013-cü ildə Fox kanalında baş tutmuşdur. 10 yanvar 2019-cu ildə NBC-yə köçürülmüşdür.
Rumın
Rumınlar — roman dilli xalqlardan biri, Rumıniya Respublikasının əsas əhalisidir. Moldovan dili daxil olmaqla rumın dilində danışanların sayı təxminən 23,500,000 nəfərdir.
Arumın dili
Aromun dili (yun. Κουτσοβλάχικη γλώσσα ή Βλάχικη γλώσσα) — Hind-Avropa dillərinin Roman qrupuna aid olan dildir. Aromun dili Cənub-şərq Avropada yaşayan aromunların danışdığı dilidir. Bu dilin rumın dili ilə kök və dil tərkibinin ortaq olmasına baxmayaraq rumın dili slavyan dillərindən və aromun dili yunan dilindən təsir alıblar və bir-birindən dəyişiliblər. == Nümunə == Aroman dilində bir dua Tatã a nostru cai eshci pi tser, s-ayisascã numa a Ta, s-yinã Amirãrilja a Ta, s-facã vreare-a Ta, cum pi tserlu, ashi sh-pisti loc. Pãne-a nostrã atsea di cathi dzuã dã-nã-u sh-azã shi ljartã-nã amãrtiile-a noastre ashi cum lji-ljirtãm sh-a amãrtoshlor a noshci. Shi nu nã-du la pirazmo, ala aveaglji-nã di atsel arãulu. Cã a Ta easte Amirãrilja shi puteare a Tatãlui shi Hiljlui shi a Ayului Spirit, torã, totãna shi tu eta-a etilor. Amen.
Rumın dili
Rumın dili — roman dillərindən biri. Rumınların ana dili.
Rumın Pravoslav Kilsəsi
Rumın Pravoslav Kilsəsi (rum. Biserica Ortodoxă Română) — Rumıniyada avtokefal pravoslav kilsə. Mərkəzi Buxarest şəhərindədir.
Rumın tatar dili
Rumıniya tatar dili (tatarşa, tatar tĭlĭ) Krım-tatar dilinin bir variantıdır. Qıpçaq qolundan və qıpçaq-noqay yarımqrupuna daxil olan türk dilidir. Ona görə də dil qazax dili ilə bağlıdır. Dil həmçinin rumın dilindən bir çox sözləri birləşdirir. Bu dil əsasən Rumıniyanın Dobruca bölgəsində danışılır, lakin Bolqarıstan və Türkiyədə də danışanlar var. Rumıniyada tatarların istifadə etdiyi əlifba.