Поиск по словарям.

Kirlənmə — hər hansı mühitə gətirilən yeni və ona xas olmayan fiziki, kimyəvi və bioloji ünsürlərin gətirilməsi ya da o ünsürlərinin miqdarının mühitdə artmasıdır. Kirlənmənin birbaşa obyektləri bioloji toplumun yaşadığı hava, su və torpaqdır. Kirlənmənin dolayı obyektləri kirlənmə qurbanlarıdır. Bunlar bitkilər, heyvanlar, mikroorqanizmlərdir. Ətraf mühitin çirklənməsi antropogen fəaliyyət prosesində müxtəlif maddələr və birləşmələrin atılması nəticəsində onun xüsusiyyətlərinin zərərli istiqamətdə dəyişməsidir. Təbii mühitin çirklənməsinin əsas mənbəyi istehsal və cəmiyyətin həyat fəaliyyəti prosesində əmələ gələn külli miqdarda tullantıların atılmasıdır. Çirkləndiricı elementlərə bərk, maye və qaz şəkilli maddələr, ziyanlı radiasiya və səs-küy daxildir. Ağır metallar (civə, qurğuşun, kadmium), fosfat, nitrat, kükürd oksidi, bitki və heyvan ziyanverici və xəstəliklərilə mübarizədə istifadə olunan zəhərli kimyəvi maddələr (DDT, aldrin və s.). ionlaşdırıcı radiasiya, radioizotoplar, sənaye və nəqliyyat səs-küyü daha çox ziyanlıdır. Yuxarıda sadalanan maddələrin bəziləri mutagen və kanserogen olub teratogen mutasiya və xərçəng xəstəliklərinin çoxalmasına səbəb ola bilər.

Maşın öyrənməsi — verilənlər bazasından və ya sensorlardan giriş olaraq empirik verilənləri alıb, əldə edilən verilənlərin arxasında duran mexanizmin xüsusiyyətlərinə bənzər nümunələrə və ya proqnozlara gətirib çıxaran alqoritmləri dizayn edən və yaradan, süni intellektin bir sahəsidir. Tom Mitçellin tərifi: 'Əgər səmərəlilik T-dəki tapşırıqlarda P ölçüldüyü kimi E təcrübəsi ilə yaxşılaşırsa, onda kompüter proqramı E təcrübəsindən T tapşırıqlar sinifinə və P səmərəlik ölçüsünə görə öyrəndiyi deyilir.' Deduktiv öyrənmə ümumiyyətlə ekspert sistemləri adlandırılır, buna görə də maşın öyrənmə və istifadə öyrənmə terminləri sinonim sayıla bilər. Klassik statistik yanaşmalara alternativ olaraq bir çox induktiv öyrənmə metodu hazırlanmışdır. Bir çox metod, məlumatların çıxarılması (məlumatların alınması), məlumatların çıxarılması ilə sıx bağlıdır. == Əvvəlcədən öyrətmə probleminin ümumi ifadəsi == Bir çox obyekt (vəziyyət) və mümkün cavablar (cavablar, reaksiyalar) var. Cavablar və obyektlər arasında müəyyən əlaqə var, amma bilinmir. Yalnız son dərəcə əvvəlcədən bilinən bir dəstə məlumdur - təlim obyekti adlanan "obyekt, cavab" cütləri. Bu məlumatlara əsasən gizli asılılığı bərpa etmək, yəni mümkün olan hər bir giriş obyekti üçün kifayət qədər dəqiq təsnifat cavabı verə bilən bir alqoritm qurmaq tələb olunur. Bu asılılıq mütləq analitik şəkildə ifadə edilmir və burada neyron şəbəkələr empirik şəkildə yaradılan həll prinsipini tətbiq edirlər. Bu vəziyyətdə əhəmiyyətli bir xüsusiyyət, təlim sisteminin ümumiləşdirmə, yəni mövcud təlim nümunəsindən kənara çıxan məlumatlara adekvat cavab vermək bacarığıdır.

Öyrənmə əyrisi (ing. learning curve) — müəyyən biliklərin, yaxud fəaliyyət növünün öyrənilməsi tezliyinin dəyişilməsini göstərən qrafik. Adətən, yeni informasiyanın yadda saxlanılması bacarığı verilmiş fəaliyyətin mənimsənilməsinin ilk çağlarında maksimal olur. Sonra isə öyrənmə sürəti tədricən azalır ki, bu da materialın mənimsənilməsi üçün daha çox təkrarlamalara ehtiyac olduğunu göstərir. == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov). İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti. Bakı: "Bakı" nəşriyyatı, 2017, 996 s.

Kürən Erik (950, Norveç – 1003, Brattalid[d]) — Qrenlandiyanı kəşf edən Vikinq hökmdarı, Norveç mənşəli İslandiya Vikinqlərindən idi. Qrenlandiyada məskən salan ilk avropalı. 982-ci ildə öz adamları ilə qərbə üzərək tapdığı torpağı Green Land (Yaşıl torpaq,diyar) adlandırmışdır. == Qrenlandiyanın kəşfi == Torpaq üstündə düşən davaların birində adam öldürən Erik İslandiyanı tərk etdi. Bunun iki səbəbi var idi. 1) Məhkəmə qərarı ilə o İslandiyadan sürgün edilib 2) Öldürdüyü şəxsin yaxınlarının qisasından qorxaraq İslandiyanı tərk edib.982-ci ildə İslandiyanı bir qrup köçərilərlə tərk edən Erik üzü qərbə gedərək Qrenlandiya adasını kəşf edir. 80%-i buzdan ibarət olan adanın Green Land (Yaşıl Torpaq, diyar) adlandırılmasının iki versiyası var: Birincidə 982-ci ildə Qrenlandiyanın iqlimi indikindən fərqlənirdi. İkinci versiyaya görə isə bu ad adaya daha çox insan cəlb etmək üçün verilmişdi. == İslandiyaya qayıtması == 986-cı ildə Kürən Erik yenidən İslandiyaya qayıdır. O, burada yenə bir qrup köçəri götürərək Qrenlandiyaya üzür.

Kürən atlanqaç (lat. Elephantulus rufescens) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin atlanqaçlar dəstəsinin atlanqaçlar fəsiləsinin uzunqulaq atlanqaç cinsinə aid heyvan növü.

Kürən canavar (lat. Canis lupus rufus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin yırtıcılar dəstəsinin i̇tlər fəsiləsinin canavar cinsinin adi canavar növünə aid heyvan yarımnövü.

Kürən günotu (lat. Hemerocallis fulva) — günotu cinsinə aid bitki növü. == Sinonim == Gloriosa luxurians Lour. ex B.A.Gomes Hemerocallis crocea Lam. Hemerocallis disticha var. kwanso (Regel) Nakai Hemerocallis flava Suter [Illegitimate] Hemerocallis fulva var. fulva fulva Hemerocallis fulva var. kwanso Regel Hemerocallis fulva f. kwanso (Regel) Kitam. Hemerocallis fulva var.

Kürən qaratoyuq (lat. Turdus naumanni) — qaratoyuq cinsinə aid quş növü. == Təsviri == Kürən qaratoyuq uzunluğu 23 sm-ə çatan və bir-birindən dəqiq fərqlənən iki yarımnövə malikdir: T. n. naumanni и T. n. eunomus. === T. n. naumanni === Bədəbinin yuxarı hissəsi qonur rəngdədir. Sinəsi və böyür tərəfləri qırmızı-qonur rəngli xalları olan ağ rəngdədir. Quyruğu qırmızı-qonur rəngdədir. Yarımnöv Mərkəzi və Şərqi Sibirin cənub hissələrində yuvalayır.

Kürən vağ (lat. Ardea purpurea) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin qutankimilər dəstəsinin vağlar fəsiləsinin əsl vağ cinsinə aid heyvan növü. == Qısa təsviri == Leylək formalı iri quşdur. Ayaqları, boynu və dimdiyi uzundur (10 sm). Dimdiyi düz və ucu biz kimidir. Bel tərəfi boz-qonur, qarın tərəfi qaramtıldır. Başı, boynu və döşü kürəndir. Qanadları çirkli-boz, amma ucları qaradır. Ayaqları və dimdiyi sarımtıl-bozdur. == Statusu == Nadirdir.

Kürən vaşaq (lat. Lynx rufus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin yırtıcılar dəstəsinin pişiklər fəsiləsinin vaşaq cinsinə aid heyvan növü. Şimali Amerikada yaşayırlar. == Xarici görünüşü == Kürən vaşaq xarici görünüşcə tipik vaşaqdır, ancaq ölçüsü adi vaşaqdan iki dəfə kiçikdir. Ayaqları o qədər də uzun, pəncələri isə enli deyil. Quyruğu qısa olur. Bədəninin uzunluğu 60-80 sm, süysününün hündürlüyü 30-35 sm, kütləsi isə 6-11 kq olur.

Kürən xul (lat. Neogobius pallasi) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin şüaüzgəclilər sinfinin xulkimilər dəstəsinin xullar fəsiləsinin xul cinsinə aid heyvan növü. == Yayılması == Kürən xul balığı Qara dəniz, Azov dənizi və Xəzər dənizinin hövzələrində geniş yayılmışdır. Azərabaycanda Kür çayı hövzəsində bu balığa Ağstafa rayonundan Alazana qədər olan bütün çaylarda, Lənkəran, Astara çaylarında, Quba-Xaçmaz rayonlarının çaylarında və Araz çayında təsadüf edilir. Qafqazın dağ çaylarında, o cümlədən Kür çayının yuxarı axarında və qollarında Qafqaz çay xulu yarımnövü-''N.platyrostris constructor Nordman'' təsadüf edilmişdir. == Morfoloji əlamətləri == D VI-VII ,I 16 - 19, A 11-13 (15), squ (53) 56-68 (71)-dir. Bədəni uzunsov-silindrikdir, quyruğa doğru getdikcə nazikləşir. Başı enli, yanlardan basıqdır. Ağzı kiçikdir. Rostrumu kütdür, alt çənə önə çıxmır.

Kürəni ev uzunbığı (lat. Stromadium unicolor) — sərtqanadlılar dəstəsinin uzunbığlar fəsiləsinə aid böcək növü. == Təsviri == == Yayılması == Kürəni ev uzunbığı Cənubi Avropada, Krımda, Qafqazda, Qərbi Asiyada yayılmışdır. Azərbaycanda bu növə bütün rayonlarda təsadüf edilir. == Həyat tərzi == Sürfəsi müxtəlif ağac cinslərinin oduncaq hissəsində yaşayır. Yemləndiyi bitkilərdən palıd, püstə, fıstıq, qarağac, cökə, şabalıd, meyvə ağacları, söyüd, şam və s. xüsusi yer tutur. Bu uzunbığ nəinki tələf olmuş və ya qurumaqda olan ağac budağı və gövdəsi, həmçinin müxtəlif taxta-şalban, tir, ağac məmulatları və tikililəri də yoluxdurur. O, qismən quru olan oduncaqlara üstünlük verir. Çoxalma illərində böyük zərər verə bilir.

Kolbun təcrübəli öyrənmə nəzəriyyəsi (ing. Kolb's experiential learning) — 1984-cü ildə Devid Kolb tərəfindən modeli açıqlanan öyrənmə nəzəriyyəsi. O, bu nəzəriyyəsini ortaya atarkən Berlində psixoloq olan Kurt Levinin yanaşmalarından ilhamlanıb. Təbrübəli öyrənmə nəzəriyyəsi bir şəxsin bacarıq və iş öhdəliklərinin ölçülməsi və dəyərləndirilməsini əhatə edən metoddur. Bu nəzəriyyə iki səviyyədə dəyərləndirilir: dördmərhələli öyrənmə periodu və dörd fərqli öyrənmə metodu. Kolbun nəzəriyyəsi təcrübə, qavrayış, idrak davranışı özündə birləşdirən yanaşmaya sahibdir. == Təcrübəli öyrənmə periodu == Öyrənmə periodu konkret təcrübə, reflektiv müşahidə, mücərrəd konseptləşdirmə və aktiv təcrübələr mərhələsini əhatə edir. Bu metoddan istifadə edən şəxs period boyunca irəlilədikcə təsirli nəticə əldə edir. Öyrənən şəxs məntiqə uyğun olaraq periodun istənilən bir məhələsindən qoşularaq onu davam etdirə bilər.İlk mərhələ öyrənən şəxsin yeni bir anlayışla qarşılaşdığı və ya bildiyi bir anlayışı təkrar mənimsədiyi zaman ortaya çıxan konkret təcrübədir. Daha sonrakı mərhələ olan reflektiv müşahidə mərhələsində isə öyrənən şəxsin fərdi təcrübələri ön plana keçir.

== Məzmun == Yaramaz Ağ kloun Xeyirxah kürən klouna həsəd aparır. Xeyirxah kürən hər dəfə özünü Yaramazın pis əməllərindən qorusa da çətin vəziyyətlərə düşür, amma qorxub geri çəkilmir. == Film haqqında == "…Mövzu üzrə kompozisiya" serialının birinci filmidir. Kinolent Mərkəzi televiziyanın (Moskva) sifarişi ilə çəkilmişdir.

Kurzeme (latış. Kurzeme‎; liv. Kurāmō; alm. və isv. Kurland; lat. Curonia / Couronia; lit. Kuršas; est. Kuramaa; pol. Kurlandia; rus. Курляндия/Курземе; belar.

Kuranə (Urmiya)

Bulbophyllum kupense (lat. Bulbophyllum kupense) — səhləbkimilər fəsiləsinin bulbofillium cinsinə aid bitki növü.

Kurtene (fr. Courtenay) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — İzer. Morstel kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — La-Tur-dyu-Pen. INSEE kodu — 38135. Kommunanın 1999-cu il üçün əhalisi 739 nəfər təşkil edirdi. Kommuna dəniz səviyyəsindən 219 ilə 375 qədər metr yüksəklikdə yerləşir. Kommuna Parisdən təxminən 420 km cənub-şərqdə, Liondan 45 km cənub-şərqdə, Qrenobldan 70 km şimal-qərbdə yerləşir.

Tanacetum niveum (lat. Tanacetum niveum) — mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin dağtərxunu cinsinə aid biki növü. == Sinonim == Pyrethrum kubense Grossh. Pyrethrum niveum Lag.

Tanacetum niveum (lat. Tanacetum niveum) — mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin dağtərxunu cinsinə aid biki növü. == Sinonim == Pyrethrum kubense Grossh. Pyrethrum niveum Lag.

Kürən axşam yarasası (lat. Nyctalus noctula) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin yarasalar dəstəsinin hamarburunlar fəsiləsinin axşam yarasası cinsinə aid heyvan növü. Xəzi qəhvəyi-kürən rəngdə olan iri yarasadır. Kütləsi 23,0–40,0 q, bədəninin uzunluğu 67,0–80,0 mm-ə, bazusunun uzunluğu 51,0–56,0 mm-ə çatır. == Yayılması == Avropada, Şimali Afrikada, Asiyada yayılmışdır. Azərbaycanın bütün ərazisində meşə landşaftlarında və orada yerləşən yaşayış məntəqələrində rast gəlinir. Dəniz səviyyəsindən 1000 m-dək hündürlükdə yerləşən ərazilərdə tapılmışdır. == Yaşayış yeri və həyat tərzi == Azərbaycanın qərbində oturaq, şərqinsə isə Rusiyanın Şərqi Avropa vilayətlərində (çox güman ki, Volqa boyunda) yaylayan köçəri populyasiya təmsil olunmuşdur. Xəzəryanı ovalıqlarda ilk baharda nisbətən bol olan axşam yarasalarının sayı mayın 2-ci yarısından sonra kəskin şəkildə azalmışdır. Axşam yarasalarının sığınacaqları həm koğuşlar, həm də tikililərlə bağlıdır. Çox vaxt, xüsusən Tuqay meşələrində ağyarpaq qovaqların gövdəsindəki boşluqlarda məskunlaşırlar.

Kürən ağac ördəyi (lat. Dendrocygna bicolor) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin qazkimilər dəstəsinin ördəklər fəsiləsinin ağac ördəyi cinsinə aid heyvan növü.

Xallı kürən pişik (lat. Prionailurus rubiginosus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin yırtıcılar dəstəsinin pişiklər fəsiləsinin asiya pişiyi cinsinə aid heyvan növü.

Kuranə (fars. ‎‎‎‎‎كورانه‎) — İranın Qərbi Azərbaycan ostanının Urmiya şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == 2006-cı il məlumatına görə kənddə 550 nəfər yaşayır (99 ailə).

Kürən Sonya (ing. Red Sonja) — 1985-ci ildə istehsal olunmuş ABŞ döyüş filmi. Baş rolda Arnold Şvartsenegger iştirak edir. Filmə Metro-Goldwyn-Mayer kinokompaniyası distribütorlik etmişdir. == Məzmun == Sehrli gücə sahib olan Kraliça Qedren Sonyanın ailəsini öldürür. Sonyanın intizarını görən ilahələrdən biri ona sehrli güc verir. Bu səbəbdən Sonya Çin ustasının yanına gedir ki, qazandığı güclə qılınc oynada bilsin. Həmçinin, bu müddətdə müxtəlif sehrli qüvvəsi olan talisman haqqında öyrənir. Həmin talismanı məbədin kahinləri qoruyur. Talismanı qaranlığa qərq etməsələr, dünyada güclü zəlzələ yaradacaq və insanları məhv edəcəkdir.

İvan Aleksandroviç Boduen de Kurtene və ya Yan Nesislav İqnati Boduen de Kurtene (pol. Jan Niecisław Ignacy Baudouin de Courtenay; 13 mart 1845[…] və ya 13 mart 1846, Varşava – 3 noyabr 1929[…], Varşava, Polşa və ya Varşava) – rus və polyak dilçisi. == Həyatı == İvan Aleksandroviç Boduen de Kurtene 13 mart 1845-ci ildə Varşavadan 25 km şimalda yerləşən Radzımində - Polşanın Rusiyanın tərkibinə daxil olan ərazisində anadan olmuşdur. İ.A.Boduen de Kurtene kral VI Lüdovik nəslinə aid fransız aristokrat mənsəbinə mənsubdur. Fransada Boduenlər nəsli 1730-cu ildə sona yetsə də, onun üzvlərindən bəziləri XVIII əsrin başlangıcında Polşaya köçüb orada məskunlaşmışlar. O, Varşavada gimnaziyada oxuduğu illərdə riyazi qabiliyyətinə görə müəllimlərin diqqətini özünə cəlb etmişdi. 1866-cı ildə Varşava Baş məktəbini bitirdikdən sonra Rus Xalq Maarifçilik Nazirliyinin xüsusi təqaüdçüsü kimi Praqa, Yena, Berlin və Laypsiq şəhərlərində ezamiyyətdə olur. Yenada A.Şlayxerin mühazirələrini dinləmiş, Berlində sanskrit dili mütəxəssis A.Veberin tələbəsi olmuşdu. Sankt-Peterburqda İ.İ.Sreznevskinin rəhbərliyi altında çalışsa da, onun dilçi deyil, filoloq olması üzündən ondan lazımınca faydalana bilməmişdi. İ.A.Boduen de Kurtene sanskrit və zend dilləri üzrə mütəxəssis K.A.Kossovoçin mühazirələrində də iştirak etmişdir.

Liu Kuren (v. 383) — Tiefu konfederasiyasının şərqdəki IV başçısı. Atası Liu Luqu idi. 320-ci ildə hakimiyyətə gəlmişdi. Öncəki Kin imperatorunun vassalı olaraq hakimiyyətdə idi. == Hakimiyyəti == Hakimiyyəti stabil şəraitdə başlamışdı. Öncəki Kin kralı Fu Ciana tabe olmuşdu. O da öz növbəsində Kureni Tiefu konfederasiyasının şərqdəki rəsmi başçısı olaraq tanımışdı. Konfederasiyanın qərbdəki başçısı isə Kurenin qohumu Liu Veyçen təyin olunmuşdu. Gələcək imperator Toba Qui də onun sarayında yaşayırdı.

Kuranə (fars. كورانه‎‎‎‎) — İranın Qərbi Azərbaycan ostanının Urmiya şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == 2006-cı il məlumatına görə kənddə 504 nəfər yaşayır (89 ailə).

Kürən güzgülər diyarında (rus dilində: «Рыжик в зазеркалье», Belarus dilində: Рыжык у залюстаркоўе) — Yelena Turovanın rejissorluğu ilə 2011-ci ildə “Belarusfilm” kinostudiyasında nümayiş olunmuş ailə fantastika filmidir. == Süjet xətti == Pərilərin hakim olduğu səltənətlərin birində bədxah bir sehrbaz bütün güzgüləri ovsunlayır. Beləliklə qısa bir zaman ərzində bu səltənətin bütün sakinləri güzgüyə baxan kimi dərhal gözdən itib müəmmalı bir yerə gedirlər. Lakin bədxah sehrbaz üçün bütün bunlar kifayət deyildir. Bədxah sehrbaz yavaş-yavaş pərilər səltənətindən real dünyaya nüfuz etməyə başlayır. Həmin bədxah sehrbazı məğlub etmək bir o qədər də asan iş deyil - bunu pərilər səltənətinin hökmdar nəslinin qanından olan bir adam reallaşdıra bilər və belə bir adam xoşbəxtlikdən mövcuddur. Həmin adam kürən ləqəbli bir qız uşağıdır.

II Yekaterina, həmçinin Valoalı Yekaterina və ya Tarantolu Yekaterina (fr. Catherine de Valois-Courtenay; ən tezi yanvar 1302 və ən geci aprel 1303, Siena, Toskana – oktyabr 1346, Neapol) — 1307–1346-cı illərdə Konstantinopolun Latın İmperatriçası, baxmayaraq ki, o, sürgündə yaşamış və Yunanıstanda yalnız Səlibçi Dövlətləri üzərində səlahiyyət sahibi idi. O, Axey və Tarantonun şahzadəsi, həmçinin 1332–1341-ci illərdə Axey regenti və 1341–1346-cı illərdə Kefaliniya qubernatoru idi. == Həyatı == O, 1303-cü ildə, aprelin 15-dən bir qədər əvvəl, Valua qrafı Karlın və I Yekaterinanın böyük qızı olaraq anadan olub. Şəhərin 1261-ci ildə Nikeya İmperiyası tərəfindən tutulmasına baxmayaraq, anası Yunanıstandakı latın dövlətləri tərəfindən Konstantinopol Latın İmperatorluğunun İmperatriçası kimi tanınıb. Yekaterina 11 oktyabr 1307-ci ildə imperatriça kimi iddialarını miras aldı və 1325-ci ildə atasının ölümünə qədər onun imperiyaya iddialarını idarə edən atasının himayəsində qaldı. 15 aprel 1303-cü ildə körpə ikən edilən Burqundiyalı Hyu ilə erkən nişandan 1312-ci ildə imtina edildi. === Neapol === 1313-cü ilin iyulunda Yekaterina Neapol Kralı Robertin kiçik qardaşı olan Albaniya Kralı və Axey şahzadəsi Taranto Kralı I Filipplə evləndi. O, ərini İmperator (II Filipp) kimi tanıdı və 23 dekabr 1332-ci ildə ölümündən sonra imperiyaya iddiasını saxladı. Sağ qalan ən böyük oğlu Robert 1331-ci ildə onun yerinə Taranto şahzadəsi oldu.