Поиск по словарям.

FİFA Dünya Kuboku (ing. FIFA World Cup Trophy) — dünya üzrə keçirilən və FİFA-nın üzvü olan ölkələrin milli komandalarının iştirak etdiyi futbol turniri olan FİFA Dünya Kubokunu qazanan komandaya verilən qızıl kubok. Turnirin başladığı 1930-cu ildən etibarən turnirin qalibi olan komandaya müvəqqəti olaraq Jül Rime kuboku təqdim olunurdu. Bu kubokun 1970-ci ildə əbədi olaraq Braziliyaya verilməsindən sonra yeni bir kubok hazırlandı və 1974-cü ildən etibarən FİFA Dünya Kuboku adı ilə verilməyə başlandı. Abel Laflyorun hazırladığı və "Qələbə" adını daşıyan ilk kuboka 1946-cı ildə FİFA-nın sabiq prezidenti Jül Rimenin adı verilib. Qədim yunan mifologiyasında qələbə ilahəsi sayılan Nikanı təsvir edən kubok, 925 əyarlı qızıl suyuna salınmış gümüşdən və lazuritdən hazırlanmışdır. Turniri qazanan komandaların müvəqqəti olaraq sahib olduğu kubok, turnirdə üç dəfə qalib gələn komandaya əbədi olaraq veriləcəkdi. Kubok, 1966-cı ildə İngiltərədə xalqa nümayiş olunması üçün təşkil olunmuş açıq sərgi zamanı oğurlansa da, bir həftə sonra tapılmışdır. 1970-ci ildə turnir tarixində üçüncü çempionluğunu əldə edən Braziliya kubokun əbədi sahibi oldu. Ancaq 1983-cü ildə Braziliyada kuboku oğurlayıblar, kubok bu günə qədər hələ də tapılmayıb.

Tiofen- həlqəsində bir kükürd atomu olan beşüzvlü heterotsiklik aromatik birləşmədir.Formulu: C4H4S Tiofen və onun törəmələri kokslaşmış daş kömürün tərkibində vardır.Xam benzolda tiofen 1,3-1,4 %, xam benzoldan alınmış tiofen-benzol qarışığında 30-35% təşkil edir.Tiofen və onun homoloqlarının sintezi üçün əsas xammal tərkibində karbon atomlarının sayı C4-C5 olan neft fraksiyasının karbohidrogenləridir. Onlara termiki yolla kükürdlə , ya da katalizator iştirakında H2S və ya SO2 ilə təsir etməklə alınır. Tiofen və onun törəmələri 1,4-dikarbonat birləşmələrini P2S5 köməyi ilə parçalamaqla alınır: Tiofen benzol iyinə malik rəngsiz mayedir.Karbohidrogen və digər üzvi maddələrdə yaxşı həll olur. Suda həll olmur. Tiofen aromatik xassələr göstərir və halogenləşmə, nitratlaşma və s. reaksiyalara daxil olur. Bu reaksiyalarda tiofen benzola nisbətən daha aktiv özünü göstərir. Tiofen birləşmələri əvəzetmə reaksiyasına daxil olurlar. Kompleks şəkildə güclü protonlu turşuların iştirakında 2,5 və 2,4 diəvəzedilmiş izomerlər əmələ gəlir. Bu da kompleksəmələgəlmə zamanı əvəzedicinin elektronakseptor qabiliyyətinin yüksəlməsi ilə izah olunur.

Morfey (q.yun. Μορφεύς - “formalaşdıran”, “[yuxuları] formalaşdıran”) — yunan mifologiyasında yaxşı yuxular tanrısı. Atası yuxu tanrısı Hipnosdur. Bir versiyaya görə, anası Afroditanın üç lütfündən biri olan Zevsin və Evrinomun qızı Aglaia idi, adı hərfi mənada "aydın" deməkdir. Başqasına görə - Nyukta, gecə ilahəsinin qızıdır. Morfey istənilən formada ola bilər və yuxuda insanlara görünə bilər. O, təsvir etdiyi şəxsin səsini və danışıq tərzini tam dəqiqliklə təqlid edə bilir. Yunanlar onu demək olar ki, həmişə məbədlərində kiçik qanadları olan qamətli bir gənc kimi təsvir edirdilər, lakin bəzi sənət abidələrində o, əlində çiçək olan saqqallı qoca kimi görünür. Morfey padşahların və qəhrəmanların xəyallarını izləməyə borcludur. Morfeyin əsas emblemi xəyallar dünyasına açılan əkiz qapılardır.

Trofi İsrail Müdafiə Qüvvələri tərəfindən istifadə edilən aktiv müdafiə sistemidir. Həm ağır, həm də yüngül zirehli maşınlara yaxınlaşan raketləri və ya döyüş raketlərini zərərsizləşdirmək üçün istehsal olunur. Trophy, RAFAEL və İsrailin Elta şirkəti ilə müştərək şəkildə hazırlanmışdır. İstehsalçılara görə, bu model silah texnologiyasında bir etalon olacaqdır. Bu sistem əvvəlcə İsrail istehsalı Merkava əsas müharibə tankını tamamlamaq üçün istehsal edilmişdir. Dizaynında F/G lent atışa nəzarət sistemi olan sistemin avtomobildə 4 düz polad panel antenası var. Bu antenalar 360° bucaq altında maşının ətrafını müşahidə altında saxlayır. Hər hansı bir silahdan atəş edildikdə, daxili kompüter gələn silahın yaxınlaşma bucağını tapır. Yaxınlaşan silah tam müəyyən edildikdən sonra, kompüter təxmini vaxtı və onu təsirsiz hala gətirmək üçün lazım olan bucağı hesablayır. Avtomobilin hər iki tərəfində növbə ilə işləyən rampalar var.

Orfey (q.yun. Ὀρφεύς, lat. Orpheus) — əfsanəvi müğənni və lirik musiqiçi, qədim yunan miflərinin qəhrəmanı. Şair və filosof kimi də tanınır. Orf sirlərinin kult ayinlərinin və orfizm dini-fəlsəfi doktrinasının banisidir. Orfey obrazı xeyli sayda sənət əsərində mövcuddur. Orfey bədii obraz kimi sənətdə e.ə. VI əsrin birinci yarısından tanınır.

Protey amöbası (lat. Amoeba proteus ) — İbtidailərin Lobosa sinfinə daxil olan yarımsinifdir. Protey amöbası Amoebina dəstəsinə aid olub, sərbəstyaşayan Sarkodinlərin ən iri nümayəndəsidir. Onlar durğun, çürümüş bitki qalıqları və yarpaqla çirklənmiş sularda yaşayırlar. Bunların ölçüsü 0,5 mm -ə yaxındır. Bədən örtüyü olmadığından sitoplazma yavaş-yavaş bu və ya digər istiqamətdə doğru axır və bunun nəticəsində fərdin bədən forması daima dəyişilir. Amöbdə sitoplazma iki qata diferansasiya etmişdir. Xarici qat - ektoplazma şəffaf, qatı, homogen quruluşa malik olub, amöbün bütün bədənini əhatə edir və onu xarici təsirlərdən mehafizə etmək funksiyasını yerinə yetirir. Daxili qat - endoplazma tutqun, duru və dənəvər quruluşa malikdir. O daim hərəkətdə, yaxud axma vəziyyətində olur.

Sesil Tormey (mac. Tormay Cécile; 8 oktyabr 1876, Budapeşt – 2 aprel 1937) — macar yazıçısı, intellektual, sağ siyasi xadim, feminist, tərcüməçi və sosial nəzəriyyəçi. O, 1936 və 1937-ci illərdə Nobel mükafatına təqdim olunmuşdu. Sesil Tormey 8 oktyabr 1876-cı ildə Budapeştdə anadan olmuşdu. Alman kökləri var. Ədəbiyyat fakültəsində oxumuşdu. Sesil Tormey iki roman ("Qaya adamları" (Emberek a kövek között), 1911; "Köhnə ev" (A Régi ház), 1914) və beş hekayə yazaraq məşhur olmuşdu. Onun ən tanınan "Cinayətkarın gündəliyi" əsəridir ki, 1919-cu il hadisələrindən, Bela Kunun rejimindən bəhs edir. Sesil Tormey Assizli Fransiskin "Kiçik çiçəklər" əsərini Macar dilinə çevirmişdi. Sesil Tormey 2 aprel 1937-ci ildə vəfat edib.

Timofey Pavleviç Mozqov, (rus. Тимофей Павлович) peşəkar basketbolçudur. O 1986-cı ilin iyul ayının 16 anadan olub. NBA-nın Bruklin Nets komandasının oyunçusudur. 2016-cı ilde Mozqov Klivlend Kavalers komandası ilə NBA-nın çempionu adını qazanır. Beləliklə, ilk rus basketbolçularından biri kimi məşhurlaşır. Rusiya komandasının üzvü kimi 2012-ci ilde Yay Olimpiyadasında gümüş medal qazanır. Avrobasketbol 2011-də isə bürünc medal əldə edir. Mozqov peşəkar karyerasına Rusiyanın Lenvo Peterburq komandasından başlayır. 2004-2005-ci illər mövsümündə bu komanda Rusiya ikincisi idi.

Timofey İvanoviç Qrunin (2 fevral 1898, Mokşan, Penza quberniyası — 19 avqust 1970, Moskva) — sovet linqivist-türkoloqu. Filologiya elmləri namizədi (1944). Dosent (1951). Timofey İvanoviç Qrunin 2 fevral 1898-ci ildə Rusiya imperiyasının Penza quberniyasının Mokşan kəndində anadan olmuşdu. Orta təhsilini doğma yurdunda almışdı. Sonra 1927-ci ilədək Moskva Şərqşünaslıq İnstitutunda oxumuşdu. Aqafangel Krımskinin tələbəsidir. Timofey Qrunin 1927-ci ilin noyabr ayından 1930-cu ilin payızınadək Kiyev şəhərində, Şərqşünaslıq kursunda türk dilindən dərs demişdi. Ümumukraina Şərqşünaslar sssosiyasının üzvü olmuşdu. Timofey Qrunin 19 avqust 1970-ci ildə Moskva şəhərində vəfat edib.

Yеrоfеy Pavlоviç Хabarоv (1603–1671) - rus səyyahı, tədqiqatçısı Yerofey Xabarov tunquslar, daurlar, duçеrlər, açanlar məskunlaşmış Amur tоrpaqlarını öyrənmək üçün göndərilən digər еkspеdisiya rəhbərlərindən biridir. Səksən nəfərdən ibarət оlan dəstə U.R.Хabarоvun rəhbərliyi altında 1649-cu ildə Yakutskidən yоla düşür. Dəstəyə vеrgi (yasaq) yığmaqla yanaşı, yеrli əhalinin həyat tərzi və ərazinin хəritəsinin tərtib оlunması tapşırığı da vеrilmişdir. Хabarоv Lеna çayının mənsəbinə dоğru üzməklə qоlu Оlyоkma çayına çatır. Qışladıqdan sоnra qоşqular düzəldərək qayıq və digər yükləri dartmaqla Urku çayına çatan dəstə üzərək Amur çayına düşürlər. Dəstəsi daurlar məskunlaşmış bu ərazidə qalmaqla Хabarоv Yakutska qayıdır və buranın zəngin sərvəti və məhsuldar tоrpaqları haqqında məlumat vеrir. 1650-ci ilin iyulunda daha 180 nəfərdən ibarət dəstə düzəltməklə payızda Amura çatır. Yеni tоrpaqlar zəbt еtmək və zəbt еdilmiş tоrpaqlarda möhkəmlənmək üçün Хabarоvun arхasınca daha 132 nəfərdən ibarət silahlanmış dəstə göndərilir. Daur şəhərlərini zəbt еdərək, оnların üzərinə ağır vеrgilər qоyan Хabarоv digər yеrli хalqlar üzərinə yеriməklə оdlu silah gücünə оnları əsarət altına aldı.Yеrоfеy Хabarоvun Amurun zəngin sərvətlərə malik оlması haqqında məlumatları bu ərazilərə rusların güclü aхımı və məskunlaşması ilə nəticələndi. Бахрушин С. В. Казаки на Амуре.

Timofey Vasilyev (tam adı: Timofey Vasilyeviç Vasilyev, rus. Тимофей Васильевич Васильев; 19 fevral (3 mart) 1897 – 23 iyun 1939, Moskva) — Mordoviya (Erzyan) hüquqşünası, Mordoviyada müasir məhkəmə prosesləri sisteminin qurucusu, ictimai-siyasi xadim. 1917-ci il oktyabr inqilabının iştirakçısı. Timofey Vasilyev 19 ferval 1897-ci ildə Tomsk vilayəti Marinski qəzası, Tavla kəndində ortabab kəndli ailəsində anadan olmuşdur. 1909-cu ildə ailəsi ilə birlikdə Kuznetsk hövzəsinin Anjer kömür mədənlərində işləmək üçün işləməyə başlamışdır. Atası mədəndə, Timofey isə daşıyıcı işləyirdi. 1910-cu ildə mexaniki emalatxanada dəmirçi fəaliyyətinə başlayır. 1915-ci ildə isə ailəsi ilə birlikdə doğma Tavla kəndinə qayıdır. bir müddət sonra isə dünyavi məhkəmədə katib işləyir. 1916-cı ildə hərbi xidmətə çağrılır.

Trofim Denisoviç Lısenko Ukrayna və Sovet aqronomu və bioloqudur. Biologiya- Miçurin aqrobiologiyasında yalançı elmi istiqamətin banisi və ən böyük nümayəndəsi, SSRİ Elmlər Akademiyasının (1939), Ukrayna Elmlər Akademiyasının (1934), VASXNİL-in akademikidir (1935). Sosialist Əməyi Qəhrəmanıdır (1945). Üç dəfə birinci dərəcəli Stalin mükafatı laureatıdır (1941, 1943, 1949). 1934-cü ildə elmi rəhbər, 1936-cı ildə isə Odessada Ümumittifaq Seleksiya və Genetika İnstitutunun direktoru təyin edilir. 1940-1965-ci illərdə SSRİ Elmlər Akademiyasının Genetika İnstitutunun direktoru olub.. Trofim Lısenko bir aqronom kimi bir sıra aqrotexniki üsulları (vernalizasiya, pambıq budanması, kartofun yay əkini) təklif və təbliğ etmişdir. Lısenkonun təklif etdiyi üsulların əksəriyyəti hələ sovet kənd təsərrüfatında geniş tətbiq olunduğu dövrdə də P.N. Konstantinov, A.A. Lyubişev, P.İ. Lisitsyn və başqaları tərəfindən tənqid edilmişdir. Lısenkonun nəzəriyyələrinin və aqronomik metodlarının ümumi çatışmazlıqlarını üzə çıxaran elmi rəqibləri də onu dünya elmi və təsərrüfat praktikasından ayrıldığına görə qınayırdılar. Bəzi üsullar (məsələn, macar entomoloqu Yablonovskinin təklif etdiyi Asproparthenis punctiventris ilə mübarizə üsulu) Lısenkodan çox-çox əvvəl məlum idi, lakin gözləntiləri doğrultmadı və ya köhnəlmişdi..

Moira Orfey (d. 21 dekabr 1931 – 15 noyabr 2015, Breşiya, Lombardiya) — məşhur İtaliya sirk sənətçisi, aktrisa və televiziya aparıcısı. Moira İtalya sirkinin kraliçası hesab olunur. "Sirk Orfey" sirk şirkətinə sahib olan Rikardo Orfey və Violetta Aqata ailəsində anadan olmuşdur. İtaliyada sirkin simvolu olmuş və beynəlxalq bir şöhrət qazanmışdır. Moira Orfey Sirki 1960-cı ildə qurulmuşdur. O dövrün fotoşəkillərində, onu müxtəlif sirk rollarında görmək olur: çapar xanım, hava gimnasti, akrobat, fil və göyərçin məşqçisi. Sənətçinin təəccüblü görünüşü, onun ekssentrik və hətta coşğun şəxsiyyətinin əks olunması kimi idi. Dino De Laurentis ona adını dəyişdirməsini təklif etmişdir. O vaxtdan bəri həmişə qədim yunan taleyinin ilahələrini xatırladan yeni adıyla zahirən uyğunlaşmağa çalışmışdır: ağır makiyaj, qalın göz layneri, parlaq dodaq boyası, dodağının üstündə kəskin bir xətt, saçından hörülmüş çalma.

"Orfey" (it. Orfeo, bəzən it. L’Orfeo, favola in musica) — Klaudio Monteverdinin 1607-ci ildə kiçik Alessandro Striconun librettosu əsasında yazdığı opera. Bu opera Kristof Villibald Qlyukun "Orfey və Evridika" ilə birlikdə qədim yunan mifi Orfeyə aid ən mühüm musiqi əsərlərindən biri sayılır. Dünyanın bir çox teatrlarında bu gün də müntəzəm olaraq göstərilən erkən operalar sırasına daxildir. Operanın premyerası 24 fevral 1607-ci ildə İtaliyanın Mantue şəhərində olmuşdur. Opera Mantuan sarayında hər il keçirilən ənənəvi karnavalda göstərilmək üçün yazılmışdır. XVII əsrin əvvəllərində musiqili teatrda ənənəvi intermediya, yəni pyesin əsas pərdələri arasında musiqi nömrələr, tədricən tam musiqi dramına çevirildi, hansı ki sonradan "opera" adını aldı. Monteverdinin "Orfeyi" eksperiment dövrünə son qoydu və yeni janrın ilk mükəmməl əsəri oldu. Premyeradan sonra opera Mantuedə yenidən oynanıldı və çox güman ki, bir neçə il ərzində İtaliyanın digər şəhərlərində də bu baş verdi.

Şərqi Roma imperiyası (Yunanca: Βασιλεία τῶν Ῥωμαίων, Basileía tôn Rhōmaíōn "Roma İmperatorluğu"; Latinca: Imperium Romanum). Bizans imperiyası və ya Yunan imperiyası, Roma imperiyasının 395-ci ildə Şərq və Qərb hissələrinə parçalanması ilə quruldu. Paytaxtı Roma olan Qərbi Roma imperiyası V əsrdə Qot qəbilələrinin İtalyanı istila etməsi ilə süquta uğradı. Mərkəzi Konstantinopol (bugünkü İstanbul) olan və Bizans imperiyası da deyilən Şərqi Roma İmperatorluğu isə min ildən artıq varlığını qoruya bildi. Avropa, eləcə də bütün dünya mədəniyyətinin tarixində Bizans sivilizasiyası xüsusi yer tutur. Bizans imperiyası mövcud olduğu bütün minillik ərzində yunan-roma dünyasının və ellinist Şərqin ənənələrini davam etdirərək parlaq mədəniyyət mərkəzinə çevrildi. Bizansın meydana gəlməsi, Roma İmperatoru I Konstantinin paytaxtı Romadan bugünkü İstanbula köçürməsi ilə də bağlıdır. Roma İmperatoru I Konstantin (Büyük Konstantin), 330-cu ildə imperatorluğun paytaxtını qədim yunan şəhəri Bizantiona (Bizans) dəyişdi və yeni paytaxta "Nova Roma" (Yeni Roma) adını versə də imperatorun ölümündən sonra "Konstantinin şəhəri" anlamına gələn "Konstantinopol" adı istifadə olunmuşdur. Büyük Konstantin, Romadan senatorlar və yüksək məmurlar gətirərək Konstantinopolda yeni idarə meydana gətirdi və şəhəri yenidən abadlaşdırdı. Roma çox tanrılı olmasına baxmayaraq, Konstatinopolu xristian şəhəri etdi və özü də bu dini qəbul etdi.

Yumi Tomey (d. 1 iyun 1972) — keçmiş Yaponiya qadın futbolçusu. Yaponiya milli komandasının heyətində 43 oyun keçirib, 6 qol vurub.

Troy Edvard Beyker (ing. Troy Edward Baker; 1 aprel 1976, Dallas) — ABŞ səs aktyoru. Bir sıra video oyunlarda əsas personajları səsləndirmişdir. O, "BioShock Infinite"də Buker Devitti, "Infamous: Second Son"da Delsin Rounu, "The Last of Us"da Coeli, "Batman: Arkham Origins"də Cokeri və daha başqa personajları səsləndirmişdir.

Troy Sivan (ing. Troye Sivan; 5 iyun 1995, Yohannesburq) — Avstraliyalı müğənni, mahnı yazarı və aktyor. İlk nailiyyətini 2014-cü ildə təqdim etdiyi "TRXYE" mini-albomuna görə əldə edib. Hansı ki, Billboard 200 hit-paradında 5-ci sıraya düşüb. Həmçinin, mini-albomda yer alan sinqlı "Happy Little Pill" Avstraliya hit-paradlarında ilk onluğa daxil olub. Troy, studiya albomu debütünü isə 2015-ci ildə yayımladığı "Blue Neighbourhood" ilə gerçəkləşdirib. Albomdan ilk sinqlı "Youth" Billboard Hot 100 hit-paradında 23-cü yerdə qərarlaşıb. Troy Sivan tamaşaçı qarşısına ilk dəfə 2006-cı ildə "Channel Seven Perth Telethon" televiziya verilişində iştirakçı kimi çıxmışdır. Bu günə qədər vlogger kimi də fəaliyyət göstərir. Özünə məxsus olan YouTube kanalına video yerləşdirməyə 2012-ci ildə start verib.

Villi Tröger (alm. Willy Tröger‎; 2 oktyabr 1928, Svikkau[d] – 30 mart 2004) ― hücumçu mövqeyində oynamış Almaniya futbolçusu. O, karyerası boyu ancaq "Vizmut Aue" klubunda çıxış etmişdir və Şərqi Almaniya mill komandası formasıyla 15 oyuna çıxmışdır. Gəncliyində Tröger futbola başlamazdan əvvəl həndbol oynayırdı və əvvəlcə qapıçı kimi çıxış edirdi. Ancaq bu fəaliyyətlərin hər ikisi 1945-ci ildə II Dünya Müharibəsində döyüşərkən əlini itirəndən sonra dayandı. O, müharibənin son illərində Vermaxta çağırıldı və Berlində əl qumbarasından yaralandı. Bununla birlikdə oyuna davam etdi və hücumçu mövqeyinə keçdi, 1951-ci ildə DDR-Oberliqada çıxış edən "Vizmut Aue" klubuna keçməzdən əvvəl Tsvikkau şəhərinin yerli klublarından birində çıxış edirdi. 1954-cü ildə "Vizmut Karl-Marks" olaraq adı dəyişilən klubda o,1962-ci ilə qədər 237 oyunda 114 qol vurmağı bacardı. Bu müddətdə klub üç liqa (1956, 1957 və 1959) və 1955-ci ildə ölkə kubokunu qazandı və Tröger 22 qolla 1954-55 mövsümündə liqanın bombardiri oldu. Onun Şərqi Almaniya futbolunun ən yüksək səviyyəsində vurduğu 114 qol klub rekordudur.

Villi Tröger (alm. Willy Tröger‎; 2 oktyabr 1928, Svikkau[d] – 30 mart 2004) ― hücumçu mövqeyində oynamış Almaniya futbolçusu. O, karyerası boyu ancaq "Vizmut Aue" klubunda çıxış etmişdir və Şərqi Almaniya mill komandası formasıyla 15 oyuna çıxmışdır. Gəncliyində Tröger futbola başlamazdan əvvəl həndbol oynayırdı və əvvəlcə qapıçı kimi çıxış edirdi. Ancaq bu fəaliyyətlərin hər ikisi 1945-ci ildə II Dünya Müharibəsində döyüşərkən əlini itirəndən sonra dayandı. O, müharibənin son illərində Vermaxta çağırıldı və Berlində əl qumbarasından yaralandı. Bununla birlikdə oyuna davam etdi və hücumçu mövqeyinə keçdi, 1951-ci ildə DDR-Oberliqada çıxış edən "Vizmut Aue" klubuna keçməzdən əvvəl Tsvikkau şəhərinin yerli klublarından birində çıxış edirdi. 1954-cü ildə "Vizmut Karl-Marks" olaraq adı dəyişilən klubda o,1962-ci ilə qədər 237 oyunda 114 qol vurmağı bacardı. Bu müddətdə klub üç liqa (1956, 1957 və 1959) və 1955-ci ildə ölkə kubokunu qazandı və Tröger 22 qolla 1954-55 mövsümündə liqanın bombardiri oldu. Onun Şərqi Almaniya futbolunun ən yüksək səviyyəsində vurduğu 114 qol klub rekordudur.