Farslaşdırma
Farslaşdırma (fars. پارسیسازی) — qeyri-fars cəmiyyətinin "farslaşmış" halına gəldiyi mədəni dəyişikliyin sosioloji prosesi. Bu zaman həmin cəmiyyət fars dilini və ədəbiyyatını, İran mədəniyyətini, incəsənətini, musiqisini və kimliyini, eləcə də digər sosial-mədəni amilləri birbaşa mənimsəyir və ya ondan güclü şəkildə təsirlənir. Bu, tez-tez dil dəyişikliyini özündə ehtiba edən mədəni assimilyasiyanın spesifik formasıdır. Bu termin təkcə mədəniyyətlərə deyil, həm də fərdlərə şamil edilir, çünki onlar fars mədəniyyətinə alışıb "farslaşmış" olurlar.
Tarixən bu termin ümumiyyətlə erkən və orta islam dövrlərində İran mədəniyyəti sferasında yaşayan qeyri-İrandilli xalqların, xüsusən ərəblər və müxtəlif Qafqaz (məsələn, gürcü, erməni və dağıstanlı), həmçinin türk xalqları, o cümlədən səlcuqilər, Osmanlılar və Qəznəvilərdə mədəniyyətlərində baş verən dəyişikliklərə istinad etmək üçün tətbiq edilmişdir. Bu termin, həmçinin İran yaylası ətrafındakı vilayətlərə, məsələn, Anadolu və Hindistan yarımqitəsində yaşayan qeyri-fars xalqlara linqvistik xüsusiyyətlər də daxil olmaqla, fars mədəniyyətinin aspektlərinin ötürülməsinə istinad etmək üçün də tətbiq edilmişdir.
Ruslaşdırma
Ruslaşdırma (rus. русификация) — rəsmi hökumət tərəfindən hər hansı bir ərazinin əhalisini linqvistik, mədəni, dini baxımdan ruslaşdırılması prosesidir.
Dil və tarixin məqsəd yönlü şəkildə dəyişdirilməsi 19-cu əsrdə xüsusilə geniş vüsət aldı. Ruslaşdırma müxtəlif bölgələrdə müxtəlif cür olub deyə onun nəticələri öz dərinliyinə və davamlılığına görə fərqlənir. Ən uğursuz və az davamlı ruslaşdırma siyasəti Polşa və Finlandiyada olmuşdur.
Britaniyalı tarixçi Ceffri Xosking ruslaşdırmanın mərkəzləşdirməni sürətləndirib yerli hakimləri sıradan çıxardığı üçün Rusiya imperiyasının siyasətinə daxil olduğunu göstərir. Onun fikrincə, ruslaşdırma siyasətinin hədəfi həm də Rusiya imperiyasının bütün xalqlarına Rusiyaya, onun keçmişinə, adət ənənələrinə aid olmaq hissi verməkdir. Qərbi milli bölgələrin aktiv şəkildə ruslaşdırılması 19-cu əsrin birinci yarısında başladı və 1860-cı ildə növbəti polşa üsyanından sonra daha da gücləndi.