Dalğa, ləpə. Dastanlarda daha çox mövc vermək şəklində rast gəlinir.
Dalğalanmaq, ləpələnmək. Bir də gördü qabağı dəryadı, mövc verir. Qorxmayıb özünü suya vurdu. (“Şahzadə Əbülfəz”)
Allah, Yaradan. Yeddi oğlun biri Sayat, Çıx mövlaya et əmanət. Elə bilin yoxdu Sayat, Gedirəm, ana, gedirəm
Bu (işarə əvəzliyi). (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Saç, tük, tel. Zülfüm muyi səndə qaldı nişana, Ayrılıq atəşi kar eylər cana, Deyərlər ki, sevən gedər sevənə, Yaxşısan, yaxşı sev, yaman istəmə!
Mətbəx, yemək evi, yemək bişirilən yer. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Siçan. Ətə çatmayanda bir muşun əli, Qan sormasa zəli tez olar dəli. Olarmı şeytanın düzgün əməli? Lənət torbasına soxulub ölsün
Müjdəçi. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Muştuluqlamaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Muştuluqlayaraq, müjdələyərək. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Bax: mu. Samı bənd elədi zülfü muyuncan, Sərv olmaz qamətincə, boyunca. (“Sam şahzadə”)
Bax: mücəvür.
Məscid, türbə xidmətçisi. Kərəm ilə Əslinin külünü sandığa yığdılar. Qırx gün, qırx gecə yas saxlayıb, külü bir qəbirdə basdırdılar, üstündə də bir gü
Dairə şəklində olan, kürə şəklində olan; dəyirmi. Cübbəsi müdəvvər bədritək bəyaz... (“Mahmudla Nigar”)
1. Ətirli, xoş qoxulu, gözəl iyli. 2. Ətirlənmiş. Alçalsın dağların, görünsün köçü, Cənnəti-məvadı qoynunun içi, Müəttər zülfləri, müsəlsəl saçı, Hərd
Alçaq, namərd, qorxaq. Lənət müxənnəsə, ara qatana, İnsan gərək yalan sözdən utana. Xəbər verin sınıx saxsı satana, Cürdəyini çox zindana çəkməsin
Müjə (kirpik) sözünün cəmidir; kirpiklər deməkdir. Hər baxanda canlar alıb, Saatda yüz qan eləmə. Od kimi müjganların Yarası öldürdü məni
Bax: müqərrər. O vaxt idi ki, Əbdülkəbir Xəzangülü Dərbənd şəhərinə aparmışdı, xidmətində müqərrar olmaq üçün səkkiz kəniz vermişdi
1. Qərarlaşdırılmış, qərar verilmiş. 2. İstifadə olunmuş. 3. Hazır. Ay ilə gün gərdiş eylər, ötüşər, İki sevgi peymanına bitişər, Ruzi müqərrərdi, gəl
1. Ölü, meyit. 2. Ölmüş. Ölüm eydir bu günlərə qalınca, Zindəykən mürdəyə mən mehman oldum. (“Dilsuz və Xəz
Qaş-daşla, cəvahiratla bəzədilmiş. O zəhri zülfləri köksündə çəprəs, Zər zərbab üstündən ətlası çərkəs, Yaxası mürəssə, çatqısı Gülgəz, Çarqatının ucu
Mürvət, adamlıq, kişilik, mərdlik, yaxşılıq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Quş. Dastanlarda bəzən mürğ quşu, mürğü quşu, murğu quşu şəklində də işlənir (uzundraz, qızıl-qırmızı kimi sözlərdə də belə təkrara rast gəlinir)
fars. əsli: mərğzar Çəmənlik, otluq. Mərğ “çəmən” deməkdir. Vardır seyrəngahın, xoş mürğüzarın, Düzülüb dəhana inci, mirvarın
Bax: mürvət.
Mürvətli, yaxşılıq edən, mərd, insaniyyətli. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
İnsaf; insanlıq; mərdlik. Mərd igidlər kəm olmazlar mürvətdən, Hər kəsdənin qisməti var nemətdən. Buğda verib çıxartdılar cənnətdən, Şeytan ol Adəmi t
Zəncir kimi bir-birinə bağlı; sonu görünməyən. Flektivlik baxımından silsilə sözü ilə eyniköklüdür. Müəttər zülfləri, müsəlsəl saçı, Hərdən şitab eylə
Bax: müstəcəb.
Arzusu, istədiyi qəbula keçmək, xahişi yerinə yetmək, arzusuna çatmaq.
Arzusu, istəyi qəbul olunan. Deyirlər, el duası müstəcəb olar. Bir qurban götür, gedək ocağa, orada nəzir paylayaq, qurban kəsək, verək yetim-yesirə,
Bax: müstəcəb. El duası müstəəccüb olar. (“Arzı-Qənbər”)
əsli ər. müşəmmə Su keçirməmək üçün bir və ya hər iki üzünə xüsusi maddə sürtülmüş parça.
Bax: müşəmmələmək. Müşənbələ, at dəryaya sandığım, Qoy aparsın görüm, sel mənə neylər?! (“Tahir və Zöhrə”)
Müşəmbə ilə örtmək, üzünə müşəmbə çəkmək. Mollanın kağızda yazdığı sözlər Qurbaniyə əyan oldu. Pəri xanım kağızı müşəmmələyib Qurbaniyə vermək istəyən
Şərəflənmiş, şərəfə nail, şərəfli. Müşərrəfəm, dilbər, sənin yolunda, Dünya şövkətinnən xalı san barı, Uğradıbsan məni Əyyub dərdinə, Dərmanım səndədi
Bir cins ceyranın göbəyindən çıxarılan xoş iyli maddə. N.Tusi “Cavahirnamə” əsərində yazır: “Müşkün əldə edilməsi qaydası belədir: ahunu tutub, göbək
ərəb. müşk, fars. əfşan – səpən, saçan Müşk qoxulu, müşk saçan. Ağ əndamı başdan-başa, Ətirli gül müşkfəşan
1. Arzulayan, istəyən. 2. Şövqlü, həvəsli. Qurbaniyəm, dərd çəkmişəm nəhanlar, Xəyalım sevməkdi səntək cananlar, Yanaşsa üzünə müştaq dəhanlar, Nəfəs
Dalbadal; daima, həmişə. Hər namərdə bel bağlama müttəsil, Göstərər isbatın olarsa xəcil... (“Məsim və Diləfruz”)
Saf, xalis, təmiz. Sibi-zənəx, püstə dəhan, ləli nab, Nəfəsi gül kimi, müşk ənbər olsun. (“Mahmudla Nigar”)
Qəflətən, gözlənilmədən, birdən-birə. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Nağaraçı. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
fars. na-, ərəb. qabil Qabiliyyətsiz, nalayiq, ləyaqətsiz adam. Nə lazımdı naqabilə söz deyəm, Xatirinə ya dəyməyə, ya dəyə
Bax: namidar.
Məktub. Bir namə yazaram babam şanına, Qoy qisasım qalsın haqq divanına, Ölsəm, qat qanımı Novruz qanına, Ana, mənim dərdim Novruz dərdidir
Ad qazanmış, adlı-sanlı, məşhur, şöhrətli, tanınmış. Bil, ismim Nofəldi, özüm namidar, Çox ölkələr eyləmişəm tarü-mar
Çörək. Səməndimi mindim, Əlvənə sürdüm, O gözəl Əlvəndə çadırın gördüm. Nanını yidim, məjmayısını qırdım, Güləndəm məni o Kişmirə istəyif
Pak, təmiz olmayan; bədəsil, nanəcib. Dialektlərdə görməmiş mənasında işlənir. Qarılar cürbəcür olur: Pərcahan, Nurcahan, Zorcahan, Napak qarı, İpək q
Od, atəş. Ay həzərat, gəlin sizə söyləyim, Yar ucundan atılmışam nara mən. Deyirlər hər dərdə dərman bulunmaz, Eləmişəm bu dərdimə çara mən