Basdırma
Bu sözün də əsasında “bas” feili dayanır və “basmaq” feilindən düzəlmiş isimdir. Tərtər şivəsində bu söz “bişirilmiş bir neçə günlük ət” anlamında işlənir.
Yaxşı basdırmamız var gedək yəx. (1, 59)
Cəbrayıl şivəsində bu söz “basırma” şəklində “ külə basdırılıb bişirilmiş” mənasında işlənir. ( 1, 59) Bu yemək növü adətən kartofun və ya yumurtanın külə basdırılıb bişirilməsi yolu ilə əldə edilir. Cəbrayıl şivəsində buna “külləmə” də deyirlər.- Basırma yumurta mənim xoşuma gəlir. “Basırma” sözü mənşəcə “basmaq” felindən düzəlmiş sifətdir. “Basdırma” sözünün sonunda işlənə “-ma2” şəkilçisi məhsuldar bir morfoloji göstərici kimi, məsdərin son samitinin itirilməsi ilə əmələ gəlib, əşya bildirən isimlər düzəlir. “Basdırma” yemək adı Mahmud Kaşğarinin “Divan”ında “yazok” şəklində qeydə alınmışdır, yəni “basdırma” tarixi dövrlərdə bu formada işlənmişdir. Kaşğari yazır ki, “yazok ət = basdırma” payızda bəzi ədviyyatlar vurulmaqla qurudulan ətdir, eləcə saxlanır və yazda yeyilir. Bu, “yaz ok ye” sözündən alınmışdır, “ancaq yazda, baharda ye” deməkdir. Çünki yazbaşı heyvanlar arıq olur, basdırma tədarükü görmüş adam isə yazda yaxşı ət yeyir. (19, 23)
Basdırma sözü Türkiyə türkcəsində pastırma, başqırd türkcəsində bastırma, kazımık, qazax türkcəsində sür ət, qırğız türkcəsində bastırma, iştalğan et, özbək türkcəsində dimləmə, bastırma, tatar türkcəsində bastırma, kızımık, türkmən türkcəsində kakmaz, uyğur türkcəsində paturma, dəmlimə (33, 694) formalarında işlənir. Bu söz rus dilində də basturma şəklində işlənir və qeyd etməliyik ki, rus dilinə türk dilindən keçmişdir.
