ELLİPSOİD

Ellipsoid — Fəzada verilmiş hər hansı R {\displaystyle R} ortonormal reperinə nəzərən koordinatları x 2 a 2 + y 2 b 2 + z 2 c 2 = 1 {\displaystyle {\frac {x^{2}}{a^{2}}}+{\frac {y^{2}}{b^{2}}}+{\frac {z^{2}}{c^{2}}}=1} (1) tənliyini ödəyən fəzanın bütün nöqtələri çoxluğunun həndəsi yeri. (1) tənliyinə ellipsoidin kanonik tənliyi deyilir. Ellipsoidin kanonik tənliyindəki a {\displaystyle a} , b {\displaystyle b} və c {\displaystyle c} ədədləri müsbət həqiqi ədədlərdir. x {\displaystyle x} , y {\displaystyle y} və z {\displaystyle z} dəyişənləri (1) tənliyinə kvadratlarla daxil olduğundan ellipsoid ikitərtibli səthdir. Belə ki, səthin ikitərtibli olması üçün onun tənliyini ifadə edən çoxhədlinin dərəcəsi 2 olmalıdır. Burada isə (1) tənliyinin sol tərəfindəki ifadə ikidərəcəlidir. (1) tənliyində a {\displaystyle a} , b {\displaystyle b} və c {\displaystyle c} ədədləri cüt-cüt fərqli olarsa, (1) tənliyinə malik ellipsoidə üçoxlu ellipsoid deyilir. Ellipsoid ellipsin öz oxlarından biri ətrafında fırlanmasından da alına bilər ki, bu zaman həmin ellipsoidə fırlanma ellipsoidi deyilir. Fırlanma ellipsoidinin R {\displaystyle R} ortonormal reperinə nəzərən kanonik tənliyi x 2 a 2 + y 2 a 2 + z 2 c 2 = 1 {\displaystyle {\frac {x^{2}}{a^{2}}}+{\frac {y^{2}}{a^{2}}}+{\frac {z^{2}}{c^{2}}}=1} tənliyidir. Aşağıdakı şəkildə (1) tənliyinə daxil olan a {\displaystyle a} , b {\displaystyle b} və c {\displaystyle c} ədədlərinin müxtəlif olduğu, 3-ü və ya 2-sinin bərabər olduğu hallarda ellipsoidin əyani təsviri verilmişdir.

İrimeyvə çiyələk ağacı (lat. Arbutus unedo) — bitkilər aləminin erikaçiçəklilər dəstəsinin erikakimilər fəsiləsinin çiyələk ağacı cinsinə aid bitki növü. Təbiətdə növlər Aralıq dənizi və Batı Avropa, o cümlədən Şimal-Qərbi Fransanı və İrlandiyanı əhatə edir. İrlandiyanın cənub-qərbindəki mövcudluğu ilə də İrlandiya çiyələk ağacı olaraq da bilinir. ABŞ, xüsusən Kaliforniyada ən çox yayılmış dekorativ bitkilərdən birinə çevrildi. Həm də Krımın Cənubi sahilində yaxşı böyüyür, sağ dəyirmi və ya oval böyüyür. == Bioloji təsviri == Arbutus 5–10 m hündürlüyü olan bir kol və ya ağacdır, bəzən 15 m-ə qədər böyüyür və gövdə diametri 80 sm-ə qədərdir. Qabıq qırışıqdır, tünd qəhvəyi rənglidir. Yarpaqları, üst və alt çılpaq, parlaq top tünd yaşıl yüngül 1,8-3,4 sm geniş bucaqlı, parlaq tünd yaşıl, uzunluğu 4.5-10 sm, bazasına, uzunsov-oval var uzunluğu 0.4-1.5 sm saplaqlarından. Çiçəklənmələr çılpaq baltalar ilə təxminən 5 sm uzunluğunda paniküle edir.

Qafqaz xurması və ya Adi xurma (lat. Diospyros lotus) — ebenakimilər fəsiləsinin xurma cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu “Nəsli kəsilməyə həssas olanlar” kateqoriyasına aiddir – VU D2. Azərbaycanın nadir növüdür. == Bioloji xüsusiyyətləri == Təbiətdə hündürlüyü 25 m və gövdəsinin diametri 150 sm olan, qışda yarpağını tökən ağacdır. Yarpaqları ellipsvarıdır. Gövdəsinin tünd rəngli və dərin çatlı qalın qabığı vardır. Cavan zoğları yaşılımtıl-qəhvəyi və ya tünd qırmızımtıl-qəhvəyi rəngində olur. Yarpaqları zoğ üzərində sıralı yerləşmişdir. Yarpaqlarının kənarı tam və ya azca dişlidir.

Quercus ellipsoidalis (lat. Quercus ellipsoidalis) — fıstıqkimilər fəsiləsinin palıd cinsinə aid bitki növü.

Yer ellipsoidi və ya Yer sferoidi Yerin formasına yaxınlaşan riyazi fiqurdur, geodeziya, astronomiya və geoelmlərdə hesablamalar üçün istinad çərçivəsi kimi istifadə olunur. Təxminlər kimi müxtəlif müxtəlif ellipsoidlərdən istifadə edilmişdir. Bu, coğrafi Şimal Qütbü və Cənub Qütbünü birləşdirən kiçik oxu (daha qısa diametr) təxminən Yerin fırlanma oxuna uyğunlaşdırılmış sferoiddir ( inqilab ellipsoidi). Ellipsoid ekvator oxu ( a ) və qütb oxu ( b ) ilə müəyyən edilir; onların radial fərqi 21-dən bir qədər çoxdur km və ya a- nın 0,335%-i (bu 6400 km deyil). Yer ellipsoidinin oxlarının təyini üçün meridian qövslərindən tutmuş müasir peyk geodeziyasına və ya kontinental geodeziya şəbəkələrinin təhlili və qarşılıqlı əlaqəsinə qədər bir çox üsullar mövcuddur. Milli sorğularda istifadə edilən müxtəlif məlumat dəsti arasında bir neçə xüsusi əhəmiyyət kəsb edir: 1841-ci il Bessel ellipsoidi, 1924-cü il beynəlxalq Hayford ellipsoidi və ( GPS yerləşdirmə üçün) WGS84 ellipsoidi.