Azərbaycanca
Язык
Тип
Словари
Словари → Англо-азербайджанский словарь

HEM

hem1

n 1. sırıq, tikiş yeri (parçada), 2. haşiyə, kənar

hem2

v (-mm-) 1. qırağını basdırmaq; to ~ a handkerchief əl yaylığının qırağını basdırmaq; 2. haşiyələmək, haşiyə çəkmək; to ~ about, to ~ in dövrələmək, mühasirəyə almaq; to be ~med about / around / by foes düşmən tərəfindən mühasirəyə alınmaq

#həm #introvert #hemisphere #hem-stitch #hum
a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z
h h- ha he hi ho hu hy
HELVE
HEM-STITCH
OBASTAN VİKİ
Acacia hemiteles
Acacia hemiteles (lat. Acacia hemiteles) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin akasiya cinsinə aid bitki növü. == Arealı == Avstraliya üçün endemik növdür. == Sinonimləri == Acacia dentifera var. intermedia S.Moore Acacia graffiana F.Muell. Acacia subcaerulea var. subsessilis E.Pritz. Acacia subcoerulea var. subsessilis E.Pritz.
Alabaşlı hematit yatağı
Alabaşlı hematit yatağı — Azərbaycanın Gəncə şəhərindən 16 kilometr şimal-qərbdə, Şəmkirdən 20 kilometr şərqdə, Kiçik Qafqazın şimal-şərq yamaclarında hematit yatağı. Yatağın geoloji quruluşunda qalınlığı 200–250 metr olan vulkan mənşəli Orta Yura süxurları (tufqumdaşlı, tuf-brekçiya, tuf-konqlomerat) iştirak edir. Bu süxurlarda qalınlığı 1–3 metr olan 10-a qədər hematit layı var. Oxşarlığına və formasına görə yataqda üst və alt filiz təbəqələri ayrılır. Təbəqələrin yatım bucağı 15–20°-dir. Filizin tərkibində 18,3–48,4% dəmir olur. Filizdə hematitdən başqa pirit, xalkopirit, kvars, kaolinit və s. minerallar da var. Yataq hidrotermal mənşəlidir.
Aleksandr Hemon
Aleksandr Hemon (bosn. Aleksandar Hemon, 9 sentyabr 1964, Sarayevo) — Bosniya əsilli Amerika yazıçısı, publisist. Əsərlərini ingilis dilində yazır. == Tərcümeyi-hal == Atası yarı ukraynalı (yazıçı babası Birinci Dünya Müharibəsi dövründə Qərbi Ukraynadan Bosniyaya gəlmişdir), anası bosniyalı serbdir. Sarayevo Universitetini bitirib, 1990-cı ildən çap olunmağa başladı. 1992- ci ildə Çikaqoya turist olaraq gəldi , Bosniya müharibəsi başladıqdan sonra ABŞ-də qalmaq qərarına gəldi. İngilis dilini demək olar ki bilmirdi. Bir neçə peşə dəyişdirdi, sonra isə ingilis dilində yazmağa başladı. İngilis dilində ilk nəşri 1995-ci ildə baş tutdu. New York Times, New Yorker, Esquire, Paris Review, Granta və s.
Anthemis hemistephana
Anthemis hemistephana (lat. Anthemis hemistephana) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin anthemis cinsinə aid bitki növü.
Bulbophyllum hemiprionotum
Bulbophyllum hemiprionotum (lat. Bulbophyllum hemiprionotum) — səhləbkimilər fəsiləsinin bulbofillium cinsinə aid bitki növü.
Cəlal Hemmati
Cəlal Himməti (fars. جلال همتی‎; 6 may 1936, Kirmanşah – 23 sentyabr 2006, Los-Anceles, Kaliforniya) — İran pop müğənnisi. "Pərivaş" mahnısı ilə məşhurdur. == Haqqında == 1936-cı ildə Kirmanşahda dünyaya gəlmişdir. Altsheymer xəstəliyindən əziyyət çəkirdi. Los-Ancelesdə xəstəxanada 2006-cı ildə vəfat etmişdir.
Deşil Hemmet
Deşil Hemmet (27 may 1894[…], Baltimor, Merilend – 10 yanvar 1961[…], Nyu-York, Nyu-York ştatı) — ABŞ yazıçısı. Daha çox qısa hekayələrə və detektiv romanlara üstünlük vermişdir. == Həyatı == Deşil Hemmet 27 may 1894-cü ildə Merilend ştatının Sent-Meri şəhərində anadan oldu. Gənc yaşlarında qəzet satdı və hamballıq etdi. Daha sonro 1915–1921-ci illərdə Pinkerton Dedektivlik Bürosunda detektivlik etdi, amma sonra bu işindən ayrıldı. Bundan sonra müxtəlif qəzet və jurnallarda detektiv hekayələri yazmağa başlayan Hemmet ilk iki romanını 1929-cu ildə nəşr etdirdi. 1930-cu ildə "Malta şahini" (The Maltese Falcon) əsərini yazdı. Bu roman əsasında 1941-ci ildə Con Hyuston tərəfindən eyniadlı film çəkildi. Filmdə Sam Speyd rolunda Hamfri Boqart çıxış etdi. 1934-cü ildən etibarən siyasətlə məşğul olmaya başlayan Hemmet insan hüquqlarının qorunması üçün işlər apardı və könüllü olaraq ppİkinci dünya müharibəsi[[nə qatıldı.
Epidendrum hemiscleria
Epidendrum hemiscleria (lat. Epidendrum hemiscleria) — səhləbkimilər fəsiləsinin epidendrum cinsinə aid bitki növü.
Epidural hematoma
Epidural hematoma — beyinin sərt qişası (dura mater) ilə kəllə sümükləri arasında olan sahədə qanın toplanmasıdır.
Ernest Heminquey
Ernest Miller Heminquey (ing. Ernest Miller Hemingway; 21 iyul 1899[…], Ouk-Park[d], İllinoys – 2 iyul 1961[…], Ketçum[d], Aydaho) — amerikalı yazıçı və jurnalist, Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı (1954), Pulitser mükafatı laureatı. == Həyatı == Amerikan yazıçısı Ernest Miller Heminquey Çikaqo yaxınlığındakı Ouk-Park şəhərciyində doğulmuşdu. Ailədə altı uşaqdan ən böyüyü idi. Anası opera müğənnisi, 1928-ci ildə həyatına intiharla son qoyan atası isə həkim olmuşdu. Orta təhsilini başa vurduqdan sonra cəbhəyə getmək istəsə də, gözlərində problem yarandığından arzusuna çatmamışdı. Bir müddət Kanzasda çıxan "Star" qəzetində çalışdıqdan sonra könüllü dəstənin tərkibində Avropaya, Birinci Dünya müharibəsi cəbhələrinə yollana bilmişdi. Amerika Qırmızı Xaçının sürücüsü kimi hərbi əməliyyatlarda iştirak etmiş, ayağından yaralanmışdı. İgidliyinə görə İtaliyanın iki hərbi medalı ilə təltif olunmuşdu. On il sonra yazacağı "Əlvida, silah" (1929) romanındakı bir sıra hadisə və personajları şəxsən görüb müşahidə etmişdi.
Ernest Heminqvey
Ernest Miller Heminquey (ing. Ernest Miller Hemingway; 21 iyul 1899[…], Ouk-Park[d], İllinoys – 2 iyul 1961[…], Ketçum[d], Aydaho) — amerikalı yazıçı və jurnalist, Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı (1954), Pulitser mükafatı laureatı. == Həyatı == Amerikan yazıçısı Ernest Miller Heminquey Çikaqo yaxınlığındakı Ouk-Park şəhərciyində doğulmuşdu. Ailədə altı uşaqdan ən böyüyü idi. Anası opera müğənnisi, 1928-ci ildə həyatına intiharla son qoyan atası isə həkim olmuşdu. Orta təhsilini başa vurduqdan sonra cəbhəyə getmək istəsə də, gözlərində problem yarandığından arzusuna çatmamışdı. Bir müddət Kanzasda çıxan "Star" qəzetində çalışdıqdan sonra könüllü dəstənin tərkibində Avropaya, Birinci Dünya müharibəsi cəbhələrinə yollana bilmişdi. Amerika Qırmızı Xaçının sürücüsü kimi hərbi əməliyyatlarda iştirak etmiş, ayağından yaralanmışdı. İgidliyinə görə İtaliyanın iki hərbi medalı ilə təltif olunmuşdu. On il sonra yazacağı "Əlvida, silah" (1929) romanındakı bir sıra hadisə və personajları şəxsən görüb müşahidə etmişdi.
Eucalyptus hemiphloia var. microcarpa
Eucalyptus microcarpa (lat. Eucalyptus microcarpa) — mərsinkimilər fəsiləsinin evkalipt cinsinə aid bitki növü.
Hemokinlər
Hemokinlər — sitokinlərin kiçik bir qrupu olub, əsasən monosit və makrofaqlar tərəfindən sintez olunurlar. Onlar həmçinin endotelial və fibrioblast hüceyrələri, neytrofillər və T — limfositləri, keratinositlər və trombositlər tərəfindən də sintez olunurlar. Hemokinlər amin turşusu ardıcıllıqlarındakı sistein qalıqlarının yerləşmə xüsusiyyətlərinə görə 4 qrupa ayrılırlar: İki sistein qalıqları ardıcıl yerləşən CC(β) — hemokinlər İki sistein qalığı bir amin turşusu ilə ayrılmış quruluşlu CXC(α) hemokinlər Bir sistein qalığına malik C(γ)- hemokinlər İki sistein qalığı üç amin turşusu ilə ayrılmış δ hemokinlər Hemokinlərin sintezi bakterial yoluxma və fiziki zədələnməyə cavab reaksiyası kimi stimulə olunur.Onlar immun sisteminin hüceyrələrini bu sahəyə yönəltməklə yanaşı zədələnmiş toxumanın bərpasında da iştirak edirlər. Hemokinlər membranla 7 dəfə kəsişən özünəməxsus quruluşlu reseptorlara malikdirlər. Onunla reseptorun tərkib hissəsi kimi siqnalın hüceyrə daxilinə ötürülməsini təmin edən bir G zülalı birləşmişdir.Bu reseptorlarla müxtəlif qruplara aid hemokinlər qarşılıqlı əlaqə yarada bilirlər. Bəzi hemokinlər əvvlcə endotelial hüceyrələrin və hüceyrəxarici matriksin proteoqlikanları ilə birləşir, neytrofil və monositlərlə qarşılıqlı təsirə girərək onların qanda hərəkətini zəiflədir,diapedez prosesindən sonra isə onların hemokinin qatılığının qradienti istiqamətində hemokinin mənbəyinə doğru miqrasiyalarını təmin edirlər. Kiçik molekullu sitokinlər olan hemokinlər immun effektor hüceyrələrinin yoluxma və zədələnmə sahəsinə və leykositlərin toxumalara doğru miqrasiyasında mühüm əhəmiyyət kəsb edirlər. == Mənbə == • Ziyəddin Məmmədov, Rasim Axundov. İmmunologiyanın əsasları, Bakı, 2009.
Hemolimfa
Hemolimfa (hemo...+ limfa) - açıq qan dövranı sisteminə malik onurğasız heyvanların damarlarında və hüceyrəarası boşluqlarında dövr edən maye. Oksigen və karbon qazını, qida maddələrini və ifrazat məhsullarını nəql edir. Hemolimfa üzvi maddələr, o cümlədən zülallarda, çox vaxt tənəffüs piqmentləri ilə zəngindir. Həmçinin hüceyrə elementləri də Hemolimfanın tərkibinə daxildir.
Hemoliz
Hemoliz (q.yun. αἷμα qan + λυσις dağılma) — hemoqlobinin qan plazmasına çıxması ilə müşayiət olunan eritrositlərin qılafının dağılma prosesi. == Haqqında == Eritrositlərin yaşama müddətinin qısalması hemolizə səbəb olur. Bu zaman plazma qırmızı rəngə boyanır və şaffaf olur. Eritrositlərin dağılması osmotik təzyiqin azalmasından törənə bilər. Belə halda, əvvəlcə eritrositlər şişir, sonra partlayırlar — osmotik hemoliz. Eritrositlərin osmotik dözümlülüyünün ölçüsü NaCl un konsentrasiyasıdır. İnsanlarda osmotik hemoliz NaCl un 0,4%-li məhlulunda başlayır, 0,34% li məhlulunda isə eritrositlərin hamısı dağılır. Bəzi xəstəliklər nəticəsində eritrositlərin osmotik dözümlülüyü azalır və hemoliz, plazmada NaCl un daha yüksək konsentrasiyasında başlayır. Adətən, kəskin hemoliz qeyri-adi tibbi vəziyyətlə əlaqədar baş verir, bəzən hətta meydana çıxmış hiperkaliyemiya da səbəb ola bilər.
Hemoqlobin
Hemoqlobin, Hb (q.yun. αἷμα — qan və lat. globus — kürə) — insan daxil olmaqla onurğalı və bəzi onurğasız heyvanların qanının tərkibində dəmir olan qırmızı piqment. Kimyəvi tərkibinə görə mürəkkəb zülaldır. Eritrositlərin əsas tərkib hissəsi olub, tənəffüs fermentidir və qanın tənəffüs funksiyasını təmin edir. Hemoqlobin plazmada deyil, eritrositlərin daxilində yerləşir. Bununla qanın qatılığını azaldır. Əgər hemoqlobin bu miqdarda plazmada həll olunsa idi qanın qatılığı bir neçə dəfə artar və nəticədə ürəyin işi və qan dövranı çətinləşərdi. Digər bir tərəfdən hemoqlobin eritorsitlərin içində olmaqla plazmanın onkotik təzyiqini azaldır, bununla da toxumaların susuzlaşmasının qarşısını alır. Kimyəvi strukturuna görə hemoqlobin xromoproteindir.
Hemorragik insult
Beyin qansızması və ya Hemorragik insult — qeyri-travmatik beyin qansızması daha çox (60% hallarda) arterial hipertenziyanın fəsadı kimi baş verir. Hipertenziv beyindaxili qansızma başlıca olaraq, beynin perforasiyaedici arteriyaları hövzəsində — bazal nüvələr – (50%), talamus (15%), beynin ağ maddəsi (15%), körpü (10%) və beyincik (10%) hövzəsində lokallaşır. Beyin qansızmasının başqa bir səbəbi aretriovenoz malformasiyanın (AVM) yırtılması və ya kisəli anevrizmadır. AVM zamanı hematomalar əsas baş beyinin ağ maddəsində və ya bazal nüvələrdə lokallaşır. Ahıl yaşlarda əsas səbəb isə amiloid angiopatiyası hesab olunur.
Hemostaz sistemi
Hemostaz sistemi — damarlarda axan qanın maye halında qalmasını və qan damarları zədələndikdə qanaxmanın qarşısının alınmasını təmin edən bioloji sistem. Bu sistem hər hansı bir travma nəticəsində həyat üçün təhlükəli qanaxmaların qarşısını almaq üçün orqanizmin təkamül prosesində əldə etdiyi mürəkkəb fermentativ bir prosesdir. Hemostaz sistemi 3 hissədən — qan damarlarının divarı, damar daxilinində dövr edən qan elementləri və plazma proteinlərindən təşkil olunmuşdur. Bu hissələrin hər hansı birində çatışmazlıq və ya qüsur olarsa, hemostaz sistemi bütövlükdə zəncirvari reaksiya şəklində hərəkətə gəlir və nəticədə qanaxma, tromboz və ya hər ikisi meydana çıxır. Hemostaz sistemi şərti olaraq 2 mexanizmə bölünür; laxtalanma və ya prokoqaqulyant sistemi; əks laxtalanma vəya antikoaqulyant sistemi. Bu mexanizmlərdən əlavə, qan damarının zədələndiyi hissədə yaranan qan laxtasını əritmək üçün daha bir ferment sistemi — fibrinoliz sistemi fəaliyyət göstərir. Bu üç mexanizmin qarşılıqlı əlaqəsi, bütövlükdə qanın laxtalanma vəziyyətini xarakterizə edir.
Hempden Park
Hempden Park (ing. Hampdan Park) — Şotlandiyanın Qlazqo şəhərində yerləşən stadion.
Hemproteidlərin mübadiləsi
Hemproteidlərin mübadiləsi – toxuma və hüceyrələrdə hemoqlobin və porfirinin sintezi və parçalanmasıdır. == Hemproteidlərin sintez edilməsi və parçalanması prosesi == Hemproteidlərin sintez edilməsi və parçalanması iki əsas səbəbə görə tədqiqatçıların və həkimlərin diqqətini cəlb edir. Birincisi — hemoqlobinin xlorofilləşməsində sitoxromlar olduqca geniş miqyasda bioloji vacib rol oynadıqlarına görə, başqa sözlə, porfirin halqası molekulda mərkəzi rol oynayır və metal ionları ilə koordinasion əlaqə əmələ gətirir. İkincisi, porfirinin sintezinin və parçalanması, onların zülal ilə kompleks əmələ gətirməsi insan orqanizminin funksiyalarını pozur və xəstəliyin inkişafına səbəb olur. İnsan orqanizmində 4,5–5 qram dəmir olur. Bunun 60–70 faizi hemoqlobinin payına düşür. 3–5% isə mioqlobinin, 20 faizi (17-dən 23%-ə qədər) ferritin, təxminən 0,18 faizi transferrinin və toxumalarının funksional dəmiri 5 faizə qədər olur. Orqanizmdə dəmirin miqdarı qida ilə daxil olanın bağırsaqlarda sorulma intensivliyindən asılıdır. Onun artıq miqdarı bağırsaqlar tərəfindən sorulmur. Müxtəlif anemiya hallarında dəmirə olan tələbat kəskin artır.
Hempton Kort
Hempton Kort Sarayı- Londonda yerləşən saray-park ansamblıdır. Şəhər mərkəzindən 18 km məsafədə (1965-ci ilədək - Midlseks qraflığı), Riçmond-apon-Tems rayonunda, Temza çayının sol sahilində yerləşir. Təxmini 1514-cü ildə Kralın əsabəsi Tomas Uolsi üçün tikilən sarayı 1529-cu ildə VIII Henriyə hədiyyə etmişdir. XVII əsrin ikinci yarısında Hempton Kortu ingilis Versalına çevirməyi arzulayan III Vilhelmin krallığı zamanı, memar K.Renom tərəfindən barok tərzdə inşa edilmişdir. 1760-cı ilədək krallıq iqamətgahı kimi xidmət göstərmişdir. "Tarixi Krallıq sarayları" fondunun nəzarəti altındadır. Fransa parkının sahəsi 60 ha ərazidə yerləşir. Krallıq kolleksiyasından olan əntiq əşyaların, Mantenyanın, Rafaelin, Böyük Breygelin və başqalarının rəsm əsərləri mövcuddur. == Tarixi == Sarayın tarixinin başlanğıcı kral VIII Henrinin əsabəsi - Kardinal Tomas Uolsinin 1514-cü ildə əvvəllər qospitalyerlər (İoannçılar, eləcə də Yerusəlim, Rodos, Malta- Müstəqil Hərbi Müqəddəs İoann ordeni) ordeninə aid olan torpaq sahəsini alması ilə başlamışdır. Sonrakı 7 ildə Uolsinin 200 min qızıl "qızılgüllü kron" pul xərclədiyi renessans və qotik tərzlərdə inşası davam etmişdir.
Hemskerk adası
Hemskerk adası — Yeni Torpaq arxipelaqına daxil olan iri bir ada. İnzibati cəhətdən Rusiyanın Arxangelsk vilayəti ərazisinə daxildir. Kara dənizinə daxil olan Murmans buxtasınfda, Şimal adasının şərq sahillərində yerləşir. Ada 1596-cı ilin avqustunda holland dənizçiləri tərəfindən gəmi kapitanı Yakov van Hemskerkin şərəfinə adlandırılmışdır. Adada morjların daimi dayanacaq yeri olan yataq vardır. Burada Böyük sahilqağayısına aid yuvalama yerləri vardır.
Hemsted
Hemsted - Hollandiyada şəhəridir. Şimali Hollandiyanın niderland əyalətində yerləşir. Amsterdamın qərbindədir. Sahəsi 9,64 kv.km, 9,2 kv.km. quru torpaqdır. Əhalinin sayı 2007-ci ildə 25 555 nəfərdir. Əhalinin sıxlığı isə 2650,9 nəfərdir. == Nəqliyyat == Şəhərdə Halem-Leyden dəmir yolu stansiyası var. Şəhərin mərkəzində Qrunendal parkı var. Burada çoxlu sayda qədim evlər var.
Hemşinli
Hemşinlilər — İslam dininə etiqad edən ermənilər. Hemşinlilərin sayı çox olmasa da, onlar adət-ənənələrinə, mədəniyyət və tarixlərinə çox həssaslıqla yanaşırlar. Kulturoloq Altay Arslan deyir ki, "Türkiyənin Qara dəniz bölgəsində yaşayan hemşinlilər çox istiqanlı, emosional insanlardır. Onların sayı çox deyil, amma Rizə bölgəsində hörmətləri böyükdür. Əsəbi, sinirli insanlar təsiri bağışlasalar da, çox səmimi və istiqanlı adamlardır. Ermənilər onları "İslamı qəbul etməyə vadar edilmiş haylar" adlandırsalar da, hemşinlilər bu iddiaları həmişə qətiyyətlə rədd ediblər. Hemşinlilərin ulu babaları gerçəkdən də islamı qəbul etmiş və sünni olmuş ermənilərdir. Amma onların müsəlmanlığa gələn yolu zor, ya da məcburiyyətlə olmayıb. Əksinə, tarixi məxəzlər göstərir ki, qədimlərdə ermənilər islamı könüllü qəbul ediblər və onları dinlərini dəyişməyə kimsə vadar etməyib". == Coğrafi yerləşmə == Hemşinlilər şərq, qərb və şimal olaraq üç qrupdur.
Hemşinlilər
Hemşinlilər — İslam dininə etiqad edən ermənilər. Hemşinlilərin sayı çox olmasa da, onlar adət-ənənələrinə, mədəniyyət və tarixlərinə çox həssaslıqla yanaşırlar. Kulturoloq Altay Arslan deyir ki, "Türkiyənin Qara dəniz bölgəsində yaşayan hemşinlilər çox istiqanlı, emosional insanlardır. Onların sayı çox deyil, amma Rizə bölgəsində hörmətləri böyükdür. Əsəbi, sinirli insanlar təsiri bağışlasalar da, çox səmimi və istiqanlı adamlardır. Ermənilər onları "İslamı qəbul etməyə vadar edilmiş haylar" adlandırsalar da, hemşinlilər bu iddiaları həmişə qətiyyətlə rədd ediblər. Hemşinlilərin ulu babaları gerçəkdən də islamı qəbul etmiş və sünni olmuş ermənilərdir. Amma onların müsəlmanlığa gələn yolu zor, ya da məcburiyyətlə olmayıb. Əksinə, tarixi məxəzlər göstərir ki, qədimlərdə ermənilər islamı könüllü qəbul ediblər və onları dinlərini dəyişməyə kimsə vadar etməyib". == Coğrafi yerləşmə == Hemşinlilər şərq, qərb və şimal olaraq üç qrupdur.