kazan

Kazan və ya Qazan (tatar. Казан, Qazan) — Rusiya Federasiyasında şəhər, Tatarıstan Respublikasının paytaxtı, Volqa çayının sağ sahilində yerləşir. Rusiyanın iri iqtisadi, siyasi, elmi, mədəni və idman şəhərlərindən biridir.. Şəhər Rusiyanın "üçüncü paytaxtı" hesab edilir. Qeyri-rəsmi şəkildə dünya tatarlarının paytaxtı da hesab edilir.

Kazan Dəmiryolu Stansiyası - Kazan şəhərinin mərkəzində, Privağzalnaya meydanında yerləşir. Vağzal binası 1896-cı ildə Henrik Ruşun) layihəsi əsasında inşa edilmişdir. Şəhərin görməli yerlərindən biridir. Şəhər ətrafı terminal isə 1967-cı ildə inşa edilmiş və 2005-ci ildə yenidən bərpa edilmişdir. Kazan stansiyası 36 cüt uzaq və 13 yaxın məsafəli qatarlara xidmət edir. Üstəlik xidmət arasında şərq istiqamətində olan dizel qatarları da vardır. İl ərzində vağzal 8 mln sərnişinə xidmət edir. Stansiyada 15 yol, bir neçə aşağı platforma və yolların üstündə bir yerüstü üst keçid var. Bütün əsas platformalarda işləyən liftlər vardır. Stansiyanın ərazisi qapalıdır.

Ak Bars Arena (2019-cu ilə qədər –Kazan Arena) — Rusiyanın Kazan şəhərində yerləşən stadiondur. Stadionun tikintisi 2013-cü ilin iyulunda tamamlanmışdır. Rubin Kazan öz ev oyunlarını bu stadionda keçirir. Tamaşaçı tutumu 45379 nəfərdir. == Ümumi baxış == Stadionun arxitektural konsepti Populous şirkəti tərəfindən hazırlanmışdır. Stadion yerləşdiyi ərazidə bənzərsiz rezonans doğurmuşdur. Stadion Rubin Kazanın köhnə stadionu olan Mərkəzi Stadionu əvəz etmişdir. Stadion 2013 Yay Universiada Oyunlarının açılış və bağlanış mərasimlərinə, 2017 FİFA Konfederasiyalar Kubokunun bəzi oyunlarına ev sahibliyi etdi. 2018 FİFA Dünya Kubokunun altı oyununa da ev sahibliyi edən bu stadionla bağlı belə bir maraqlı fakt var. Belə ki, mundiallar tarixində çempion komandalardan üçü (Braziliya, Argentina, Almaniya) məhz bu stadionda turnirlə vidalaşdı.

Kazan Kremli (rus. Казанский кремль, tatar. Казан кирмәне, Qazan kirmäne) — Kazan şəhərinin ən qədim hissəsi, şəhərin tarixini əks etdirən memarlıq, tarixi və arxeoloji abidələr kompleksi. Kremlin ərazisində üç müxtəlif dövrlərə aid yaşayış yerləri mövcüd olub. Birinci yaşayış yeri XII—XIII əsrlərə, ikincisi XIV—XV əsrlərə, üçüncüsü isə XV—XVI əsrlər siddir. Həmçinin Kreml ağ daşdan salınmış qaladan, tarixi-memmrlıq və mədəni əhəmiyyətli bir sıra məbəd və binadan ibarətdir. Tatarıstan Respublikasının Prezidentinin igamətgahı də məhz Kazan Kremlində yerləşir. Kremlin ərazisi onun yerləşdiyi təpənin formasını təkrarlıyan düzbucaq şəklindədir və şimal-qərbdən, Kazanka çayından, cənub-şərq, 1 May meydanına qədər uzanır. Volqa və Kazanka çaylarını sol sahilində yerləşir. 2000-ci ildən etibarən YUNESKO-nun Ümumdünya irsinə daxildir.

Kazan federal universiteti — Rusiyada yerləşən Kazan şəhərinin Ali təhsil müəssisəsi, ölkənin ən qədim universitetlərdən biri və üçüncü universiteti. 1804-cü ildə açılmış, 1918-ci ilə qədər İmperator, 1925-ci ildən sonra Lenin adına adlandırılmışdır.

Kazan adaları (yap. 火山列島) və ya İvo adaları — üç adadan ibarət olan adalar qrupu. Bonin adalarının cənubunda yerləşir. Oqasavara adaları ilə Marian adaları arasında qərarlaşan adalar Tokiodan 2000 km cənubda yerləşir. İnzibati cəhətdən Tokio prefekturası ərazisində yerləşir. == Coğrafiya == Vulkanik adalardır. Kazan adaları üç adadan ibarətdir: Şimali İoto (yap. 北硫黄島) "Şimal şimal ada" — sahəsi 5,57 km², hündürlüyü 792 m (Sakaqiqamine dağı) İoto (yap. 硫黄島) "Şimal ada" — sahəsi 20,6 km², hündürlüyü 169 m (Suribati dağı) Cənubi İoto (yap. 南硫黄島) "Şimal cənub ada" — sahəsi 3,54 km², hündürlüyü 916 m İotoda Yaponiyanın özünümüdafiə dəniz qüvvələrinə məxsus avia baza yerləşir.

Kazan aqlomerasiyası, bölgənin şimal-qərbində, əsasən Volqanın sol sahilində yerləşən Tatarıstan Respublikasında ən böyük şəhər aqlomerasiyasıdır. Əhalisi 1,56 milyon nəfər təşkil edir. Aqlomerasiya monosentrik bir xarakter daşıyır, o, Kazan və Zelenodolsk şəhərlərini və respublikanın 6 bələdiyyə rayonunu əhatə edir. Tatarıstanın aqlomerasiya və Paytaxt İqtisadi Bölgəsinin tərkibi və inkişafı Tatarıstan Respublikasının Ərazi İqtisadi Siyasəti Konsepsiyasında təsbit edilmişdir. == Struktur == Mari El Respublikasının Məkan Planlaşdırmasına görə qonşu Mari El Respublikasının bəzi əraziləri Kazan aqlomerasiyasına daxil edilir (bu halda "böyük qrup məskunlaşma sistemi" adlandırılır). Mari Elin bitişik rayonlarının daxil edilməsi ilə Kazan məskunlaşma sisteminin əhalisi 1.680.834 nəfərdir. Rusiya Federasiyası Hökumətinin və Prezident Administrasiyasının ekspert qiymətləndirməsinə görə, 2010-cu ildə Kazan aqlomerasiyasının əhalisi 1.560.459 nəfər idi. == İqtisadiyyat == Aqlomerasiyanın iqtisadi əsasını Kazan-Zelenodolsk ərazi-sənaye mərkəzi təşkil edir. Aqlomerasiyanın bölgəyə cəlb olunan investisiyaların 52% -ni toplamasına və respublika iqtisadiyyatında çalışan vətəndaşların sayının 38% -nin cəmlənməsinə baxmayaraq, Tatarıstan Respublikasının ümumi regional məhsulundakı payı cəmi 28% -dir. Aqlomerasiya ərazilərinin əsas sahələri bunlardır: maşınqayırma, kimya, neft-kimya, yüngül və qida sənayesi, energetika.

Kazan metropoliteni (rus. Каза́нское метро́; tatar. Казан метросы) — Kazan şəhərinə xidmət edən metro sistemi. Metro sistemi Rusiyada açılmış yeddinci, keçmiş Sovet İttifaqı regionunda on beşinci metropolitendir. 27 avqust 2005-ci ildə açılan bu metropoliten, Rusiyada ən yeni sistemdir. == Tarixi == === Planlaşdırma === Kazan, Orta Volqada tarixi və mədəniyyət mərkəzidir. Rusiya İmperiyasının dövründə sürətli nəqliyyat sisteminin ilk planları təklif olundu, lakin Oktyabr İnqilabından və Rusiyanın Mülki Müharibəsindən sonra dizaynı ləğv edildi. Buna baxmayaraq, 1930-cu illərdə, Kazan, ən görkəmli muxtar respublikalardan biri olan və bir sənaye mərkəzi kimi sürətlə inkişaf edən, Tatar ASSR-in paytaxtı olmağına baxmayaraq, gələcək üçün sürətli tranzit sistemi təklif etmək istəmişdi. Ancaq İkinci Dünya Müharibəsi belə cəhdlərə son qoydu və SSRİ-dəki respublikaların yalnız paytaxtlarında metro sistemi inşa edildi. 1983-cü ildə Tatarıstanda Sovet İttifaqının Ali Sovetinin bir metro sisteminin planlaşdırıldığı il idi.

Ermitaj sarayı - Kazanın Vahidov rayonunda yerləşir. Əvvələr saray Alaksandr, İznov və Nikalay (bu sarayın sahibinin familiyası) sarayı adlanıb. == Harada yerləşir == Tarixi şəhərin mərkəzində, Marusov və Butlerov təpələrinin və iki yarğanın arasında, Tukuya meydanı mərkəzində yerləşir. Arxa hissəsində Şaparov küçəsi, digər hissələrində isə Nekras və Mayakov küçələri keçir. Parkın sahəsi 4 hektardır. == Tarixi == Müharibə illərində park dağılmış və sonra yenidən qurulmuşdur. 1950-ci ildə parkda kinoteatr və sonra isə uşaq sahəsi salındı. Sonra burada Lenin və Kirovun büstlərini qoydular. SSRİ dağıldıqdan sonra büstlər götürüldü. == İndiki vəziyyəti == Burada 500-ə yaxın müxtəlif növ ağac cinxləri mövcuddur.

Kazan federal universiteti — Rusiyada yerləşən Kazan şəhərinin Ali təhsil müəssisəsi, ölkənin ən qədim universitetlərdən biri və üçüncü universiteti. 1804-cü ildə açılmış, 1918-ci ilə qədər İmperator, 1925-ci ildən sonra Lenin adına adlandırılmışdır.

Qazan Hərbi Dairəsi — 1864–1918-ci illərdə Rusiya imperator ordusunun, 1945–1946-ci illərdə SSRİ Silhlı Qüvvələri tərkibində yaradılmış hərbi birləşmə. == Tarixi == Rusiya imperiyasında Qazan Hərbi Dairəsi 1864–1918-ci illərdə mövcud olmuşdur. Hərbi dairənin ərazisinə Qazan, Perm, Vyatka, Penza, Simbirsk, Saratov və Həştərxan quberniyaları daxil idi. 1981-ci ildə onun tərkibinə ləğv olunmuş Orenburq Hərbi Dairəsinin ərazisi də daxil edilmişdi. Rusiya Xalq Komissarları Sovetinin 4 may 1918-ci il tarixli dekretinə əsasən keçmiş Qazan Hərbi Dairəsinin ərazisi yeni yaradılan Volqaboyu (mərkəz Samara şəhəri olmaqla) və Ural (mərkəz Yekaterinburq şəhəri olmaqla) hərbi dairələri arasında bölüşdürüldü. SSRİ-də Qazan Hərbi Dairəsi 9 iyul 1945-ci ildə təşkil olunmuşdu. Hərbi dairə Kirov vilayətinin və Tatar, Udmurt, Mari, Çuvaş MSSR-nın ərazilərini əhatə edirdi. Hərbi dairə 4 fevral 1946-cı ildə ləğv edilərək Volqaboyu Hərbi Dairənin tərkibinə daxil edilmişdi. == Qazan Hərbi Dairəsi (1864–1918) qoşunlarının komandanları == 1864–1865-ci illərdə — general-leytenant Knorinq Roman İvanoviç, 1865–4 fevral 1867- general Semyakin Konstantin Romanoviç, 21 fevral 1867–16 aprel 1872 — general Boris Qriqoryeviç Qlinka-Mavrin, 1872–25 may 1882 — general-leytenant Brunner Andrey Osipoviç, 25 may 1882–26 avqust 1901 — general-leytenant Qriqori Vasilyeviç Meşerinov 15 sentyabr 1901–25 oktyabr 1905 — general Andrey Ivanoviç Kosiç, 7 dekabr 1905–23 sentyabr 1907 — general Karass İvan Aleksandroviç, 24 sentyabr 1907–7 fevral 1912 — general-leytenant Aleksandr Henrixoviç Sandetsk, 7 fevral 1912–19 iyul 1914 — general Anton Yeqoroviç Zaltsa, 24 sentyabr-18 oktyabr 1914 — general Anton Yeqoroviç Zaltsa. == Dairənin hərbi rəisləri == 6 yanvar-8 avqust 1915 — general Platon Aleksandroviç Qeysman, 8 avqust 1915–10 iyul 1916 — general Aleksandr Henrixoviç Sandetsk, mart-iyun 1917 — general Aleksandr Zaxaryeviç Mışlayevski iyul-oktyabr 1917 — polkovnik Pavel Aleksandroviç Koroviçenko, ?

Kazan Ali Tank Komandanlığı Məktəbi – Kazanda yerləşən bir Rusiya hərbi akademiyası. İndiki rəhbər Mironçenko Valeri Nikolayeviç, şagird sayı təxminən 4000 nəfərdir, məktəbin yeri Orenburq traktdır. == Tarix == 22 fevral 1919-cu ildə rəsmi olaraq quruldu. Bu gün Kazanda ilk müsəlman piyada kursları təşkil edildi. 1923-cü ildə müdir kurslarının yerində Tatar-Başqırd baş məktəbi quruldu. === Kama Tank Mərkəzi === 1922-ci ildə Cenova Konfransı, Konfransın imzaladığı Rappal Sazişi çərçivəsində Rusiya ilə Veymar Respublikası arasında əməkdaşlıq qurdu. Alman tank məktəbi, hərbi şəhərcik və poliqon Kazandakı Kargopol alayının ərazisinə əsaslanır. Beləliklə Kama Tank Mərkəzi quruldu. 5 sentyabr 1933-cü ildə Kama Tank Mərkəzinin fəaliyyətləri tamamlandı. Son Alman nəqliyyatı 1933-cü ildə Kazanı tərk etdi.

"Kazan Vertolyot Zavodu" (tam adı "Kazan Vertolyot Zavodu" Açıq Səhmdar Cəmiyyəti) — Rusiya Federasiyasının Tatarıstan Respublikasının paytaxtı Kazan şəhərində fəaliyyət göstərən istehsalat müəssisəsi. == Tarixi == Zavod 1940-cı ildən fəaliyyət göstərir. == Fəaliyyəti == Burada müxtəlif təyinatlı, o cümlədən səhiyyədə, idman yarışlarında, mülki aviasiyada, yükdaşımada, eləcə də müdafiə sahəsində istifadə olunan vertolyotlar, "KamAZ" avtotexnikası, avtobuslar və s. istehsal edilir. Zavodun istehsal etdiyi məşhur Mi-17, Mi-38, müasir tipli "Aktay", "Kazan", "Ansat", "Ansat-U" vertolyotların əsas xüsusiyyətləri yüksək etibarlılıq və təhlükəsizlikdir. == Rəhbərləri == İ.V.Fedin (1941—45) M.P.Semyonov (1945—48) V.P.Maksimov (1948—61) F.S.Aristov (1961—75) V.Y.Bivoyno (1975—83) A.P.Lavrentyev (1984—2007) V.A.Liqay (2007-ci ildən) == Rəsmi qonaqları == Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Tatarıstan Respublikasının Prezidenti Rustam Minnixanovun müşayiəti ilə 24 iyun 2011-ci ildə "Kazan Vertolyot Zavodu" ASC ilə tanış olmuşdur.

Kazan quberniyası (rus. Каза́нская губе́рния; tatar. Казан губернасы; çuvaş Хусан кěперниě) — Rusiya imperiyası və RSFSR-ın inzibati ərazi vahidi.

Kazan qəsdi (rus. Казанский заговор) — Polşa və Litvadakı üsyanın başçıları ilə zemlyavolyaçıların razılığına əsasən Volqaboyunda hərbi-kəndli üsyanı qaldırmaq cəhdi. Məqsəd çar hökumətinin hərbi qüvvələrinin bir hissəsini Polşadan uzaqlaşdırmaq idi. Buraxılmış intibahnamə tezliklə üsyana başlamağa, kəndlilərə torpaq vermək üçün yerlərdə inqilabi hakimiyyət orqanları yaratmağa çağırırdı. "Zemlya i volya" təşkilatının mərkəzi və Kazan komitələri isə hesab edirdi ki, üsyanın vaxtı yetişməmişdir. Qəsdin üstü açıldı; iştirakçılardan beş nəfəri güllələndi, qalanları katorqa cəzasına məhkum edildi. == Mənbə == Казан гәсди (1863) // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә]. V ҹилд: Италија—Куба. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев.

Qazan xanlığı və ya Kazan xanlığı — Qızıl Orda dövlətinin varislərindən biri olan türk dövləti. == Tarixi == Qızıl Ordada baş verən bir sıra proseslər sonda onu çökdürdü və yerində kiçik xanlıqlar yarandı. XIV əsrin ikinci yarısı və XV əsrin əvvəllərində qədim Bulqar knyazlıqları tənəzzülə uğradılar. Əhalinin böyük bir hissəsi şimala Svyaqa çayının orta axarına köçdülər. Bu yerdə Bulqar tipli yeni knyazlıqlar yaradıldı. Bu knyazlıqlar arasında ən çox fərqlənən İsgi-Kazan knyazlığı idi. İsgi-Kazan knyazlığı XIII əsrin ikinci yarısında yaranmışdır. XIV əsrin sonunda İsgi-Kazan knyazları Kazan şəhərinə doğru irəliləyərək burada yeni inzibati mərkəz yaratmağa çalışdılar. Lakin knyazın bu cəhdi uğursuz oldu. 1399-cu ildə ölkənin yeni mərkəzi olan Kazan knyazın qüvvələri Yuri Dmitreviçin silahlı dəstələri tərəfindən darmadağın edildi.

Rus qoşunlarının Kazan xanlığına qarşı yürüşləri. Kazan xanlığını Osmanlı imperiyası, Krım xanlığı və Noqay ordası dəstəkləyirdi. Kazan qoşunları 1534-cü ildən 1545-ci ilə qədər, hər il Rus dövlətinin şərq və şimal-şərq qıraqlarına yürüşlər edirdi. XVI əsrdə Kazan xanlığında 100 min rus əsiri var idi. Onların çoxusunu Osmanlıya və Aralıq dənizi ölkələrinə satılırdı. Bundan başqa ruslar Volqa və Kama üzərində ticarətlərini genişləndirərək, qaçılmaz olaraq tatarlarla toqquşmalı idilər. Eyni zamanda rus feodallarını xanlığın geniş torpaqları cəlb edirdi, bu ərazilərdə ruslar böyük mülklər əldə etmək fikrində idilər. == Mübarizənin başlanması == 1487-ci ildə Moskva knyazı III İvan Kazanı Moskvadan 1521-ci ilə qədər vassal asılı vəziyyətə saldı. III Vasili, Volqanın sağ qollarında dayaq məntəqələri olan, Vasilsursk istehkamının əsasını qoydu(1523) və Temniklər şəhərciyini möhkəmləndirdi. Kazan yürüşləri VI İvanın vaxtında baş verdi.

Kazan və ya Qazan (tatar. Казан, Qazan) — Rusiya Federasiyasında şəhər, Tatarıstan Respublikasının paytaxtı, Volqa çayının sağ sahilində yerləşir. Rusiyanın iri iqtisadi, siyasi, elmi, mədəni və idman şəhərlərindən biridir.. Şəhər Rusiyanın "üçüncü paytaxtı" hesab edilir. Qeyri-rəsmi şəkildə dünya tatarlarının paytaxtı da hesab edilir.

Kazan Kremli (rus. Казанский кремль, tatar. Казан кирмәне, Qazan kirmäne) — Kazan şəhərinin ən qədim hissəsi, şəhərin tarixini əks etdirən memarlıq, tarixi və arxeoloji abidələr kompleksi. Kremlin ərazisində üç müxtəlif dövrlərə aid yaşayış yerləri mövcüd olub. Birinci yaşayış yeri XII—XIII əsrlərə, ikincisi XIV—XV əsrlərə, üçüncüsü isə XV—XVI əsrlər siddir. Həmçinin Kreml ağ daşdan salınmış qaladan, tarixi-memmrlıq və mədəni əhəmiyyətli bir sıra məbəd və binadan ibarətdir. Tatarıstan Respublikasının Prezidentinin igamətgahı də məhz Kazan Kremlində yerləşir. Kremlin ərazisi onun yerləşdiyi təpənin formasını təkrarlıyan düzbucaq şəklindədir və şimal-qərbdən, Kazanka çayından, cənub-şərq, 1 May meydanına qədər uzanır. Volqa və Kazanka çaylarını sol sahilində yerləşir. 2000-ci ildən etibarən YUNESKO-nun Ümumdünya irsinə daxildir.

Kazan Ali Müsəlman Mədrəsəsi Məhəmmədiyyə (tatar. Mökhämmadiya) — Kazan şəhərinin tarixi Köhnə Tatar məskəninin ərazisindəki daha yüksək bir mədrəsədir. Stresdəki mədrəsə binası. Gabdulla Tukaya, 34, respublika əhəmiyyətli mədəni irs obyektidir 1882-ci ildən bəri mövcuddur. Qurucusu görkəmli bir tatar dini xadimi Qalimjan Barudidir. Birmərtəbəli kərpic bina 1883-cü ildə memar M. Ermolaevin layihəsinə əsasən M. I. Galeev tərəfindən inşa edilmişdir. Sonradan ikinci və üçüncü mərtəbələrdə tikildi. 1901-ci ildə on üç mərtəbəli cildinə yeni üç mərtəbəli bir kərpic bina əlavə edildi. Dini lider Zainulla Rasulev, “tatarların mənəvi kralı”, yeni binanın təməlinin ilk daşının qoyulması mərasiminə gəldi. 1918-ci ildə mədrəsə dağıldı, bina təşkilatlara verildi.

Kazan fenomeni (rus. Казанский феномен, Kazanskiy fenomen) — jurnalistlər tərəfindən RSFSR-nin və daha sonra Rusiya Federasiyasının Kazan şəhərində yetkinlik yaşına çatmayanların küçə bandalarında fəaliyyətinin artımını təsvir etmək üçün istifadə edilən termin. 1970-ci illərin əvvəllərindən Kazanda yetkinlik yaşına çatmayanlar arasında cinayətkarlıq baxımından xüsusilə pis bir reputasiya var idi. Həm rus, həm də tatarmənşəli gənc kişilərin böyük bir hissəsi ərazi uğrunda bir-biri ilə vuruşan, əsasən əldəqayırma və ya satın alınmış soyuq silahlardan istifadə edən gənclərin bandalarına qoşulmuşdular. O zamanlar Rusiyada odlu silahlar geniş yayılmamışdı və onları tapmaq çətin idi. 1985–1999-cu illər arasında Tatarıstanda (1992-ci ilə qədər Tatarıstan MSSR) 16–29 yaşlı gənclər tərəfindən törədilən cinayətlərin nisbəti 1,7 dəfə artmışdır. Resursların mənimsənilməsində müvəffəqiyyətin çox vaxt zorakılıq qabiliyyətinə və bacarıqlarına əsaslandığı ictimai məkanda hökmranlıq uğrunda mübarizələr, bandalar ilə əlaqəsi olmayan bir çox gənci artan etibarsızlıq qarşısında seçimlərini yenidən nəzərdən keçirməyə məcbur etmişdir. Cinayət dalğası sovet əhalisi arasında mənəvi çaxnaşma yaratmışdı, çünki bu cür cinayətkarlığa ənənəvi olaraq kapitalist Qərbin məhsulu kimi baxılırdı, həmçinin yerli məmurların övladları da buna cəlb olunurdu. 1980-ci illərin sonunda və 1990-cı illərdə rus mafiyasının yüksəlişi zamanı küçə bandaları daha mürəkkəb və mütəşəkkil cinayətkar müəssisələrə çevrilmişdir. Tatarıstanda qoruyucu reketlərin idarə edilməsində rentabelliyin olmaması səbəbindən Kazan bandaları Sankt-Peterburqa köçməyə başlamış və burada yerli Tambov bandası ilə münaqişəyə girmişdilər.

Göy məscid — Kazanda Qədim Tatar qəsəbəsində yerləşən, tatar məbəd memarlığının bir nümunəsi. Adını divarlarının rənginə görə alıb. 1815–1819-cu illərdə klassisizm üslubunda kazanlı tacir Əhməd Aitov-Zamanovun vəsaitinə tikilib. 2 mərtəbəli, 2 zallı və damında 3 pilləli minarəsi olan məscidin memarı məlum deyil. == Tarixi == 1864-cü ildə tacir Q. Müstəqimov öz torpaq sahəsini məscidə bağışlayaraq onun binasını dah 3 pəncərə böyütmüş və ətrafında isə memar P. Romanovun layihəsi ilə hasar çəkdirmişdir. 1907-ci ildə tacir Q. İşmuratov məscidin mehrab hissəsini və digər texniki bölmələri böyütmüşdür. Tatarıstan Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin 10 mart 1932-ci il qərarı ilə məscid bağlanmış onun minarəsi isə sökülmüşdür. Sovet dövründə məscid binasından yaşayış evi kimi istifadə olunub. 1993-cü ildən təyinatı üzrə məscidi kimi fəaliyyət göstərməyə başlasa da minarəsi 2009-cu ildə yenidən tikilib. Bu ərazidə ibadətgahın yaranması 1778-ci ilə dayanır.

Mahmud xan — Kazan xanlığının 2-ci xanıdır. Uluq Məhəmmədin böyük oğludur. 1445-ci ildə Suzdal döyüşündə tatar ordularına başçılıq etmiş və II Vasilini əsir götürmüşdü. Onun dövründə ruslar Mahmud xanın qardaşı Qasım xana torpaqlar verərək onun üçün dövlət yaratdılar və Qasım xanlığı beləliklə iki dövlətin arasında bufer rolunu oynadı.

Rubin (Kazan) — Rusiyanın futbol klubu 1958-ci ildə yaradılıb. 3 dəfə Avropa kuboklarında iştirak edib.

Eliza Kazanova (26 noyabr 1973, Genuya) — İtaliyanı təmsil edən su poloçusu. == Karyerası == Eliza Kazanova, İtaliya yığmasının heyətində 2008-ci ildə Çinin ev sahibliyində baş tutan XXIX Yay Olimpiya Oyunlarında mübarizə apardı. Beşinci pillə uğrunda görüşdə Çin yığmasına 8:10 hesabı ilə məğlub olan İtaliya yığması, XXIX Yay Olimpiya Oyunlarını altıncı pillədə başa vurdu. Daha sonra Eliza Kazanova, İtaliya yığmasının heyətində 2012-ci ildə Birləşmiş Krallığın London şəhərinin ev sahibliyində baş tutan XXX Yay Olimpiya Oyunlarında mübarizə apardı. Yeddinci pillə uğrunda görüşdə Birləşmiş Krallıq yığmasını 11:8 hesabı ilə məğlub edən İtaliya yığması, London Olimpiadasını yeddinci pillədə başa vurdu.

Kazan Ali Tank Komandanlığı Məktəbi – Kazanda yerləşən bir Rusiya hərbi akademiyası. İndiki rəhbər Mironçenko Valeri Nikolayeviç, şagird sayı təxminən 4000 nəfərdir, məktəbin yeri Orenburq traktdır. == Tarix == 22 fevral 1919-cu ildə rəsmi olaraq quruldu. Bu gün Kazanda ilk müsəlman piyada kursları təşkil edildi. 1923-cü ildə müdir kurslarının yerində Tatar-Başqırd baş məktəbi quruldu. === Kama Tank Mərkəzi === 1922-ci ildə Cenova Konfransı, Konfransın imzaladığı Rappal Sazişi çərçivəsində Rusiya ilə Veymar Respublikası arasında əməkdaşlıq qurdu. Alman tank məktəbi, hərbi şəhərcik və poliqon Kazandakı Kargopol alayının ərazisinə əsaslanır. Beləliklə Kama Tank Mərkəzi quruldu. 5 sentyabr 1933-cü ildə Kama Tank Mərkəzinin fəaliyyətləri tamamlandı. Son Alman nəqliyyatı 1933-cü ildə Kazanı tərk etdi.

Kazan Beynəlxalq Hava Limanı (tatar. Казан Халыкара Аэропорты; rus. Международный аэропорт Казань) (IATA: KZN, ICAO: UWKD) — Rusiyada, Kazan şəhərindən 25 km cənub-şərqdə yerləşən hava limanı. Tatarıstanda yerləşən ən böyük hava limanı, Rusiyada isə 15-ci ən işlək hava limanıdır. Hava limanı bölgədə 3,8 milyona yaxın insana xidmət edir.

Kazan Dövlət Energetika Mühəndisliyi Universiteti, Volqa bölgəsində enerji sahəsində profilli yeganə universitetdir. 1968-ci ildə Moskva Enerji İnstitutunun Kazan filialı olaraq quruldu. Kazan Enerji İnstitutu 2000-ci ildə universitet dərəcəsinə layiq görülmüşdür. Ölkənin ən yaxşı 3 universitetindən biri olan Kazan Power Universiteti (digər ikisi İvanovo və Moskvada), təhsil şərtləri və texniki təchizat baxımından bölgənin ən yaxşı universitetlərindən biridir. Universitet Tatarıstan Respublikasının, Rusiya Federasiyasının, yaxın və uzaq xaricdəki enerji sistemləri üçün mütəxəssislər hazırlayır. Bu gün universitetdə Rusiyanın digər bölgələrindən, MDB, Asiya və Afrikadan 10.000-dən çox tələbə və aspirant təhsil alır. Universitetin müəllim heyəti 535 tədqiqatçıdan ibarətdir (bunlardan 304 nəfəri elmlər namizədi, 66 nəfəri elmlər doktorudur). Universitetdəki müəllim heyətinin 24% -i doktorlar və professorlar, 84% -i müxtəlif səviyyəli alimlərdir. Universitetin alimləri arasında Rusiya Elmlər Akademiyası və Tatarıstan Elmlər Akademiyasının müxbirləri var. Kazan Dövlət Enerji Universiteti istilik və elektrik enerjisi, elektrik mühəndisliyi və elektronika, ətraf mühitin qorunması və təbii ehtiyatlardan səmərəli istifadə mövzusunda araşdırmalar aparır.

Kazan Dövlət Memarlıq və İnşaat Universiteti (KDMİU) (əvvəlki Kazan İnşaat İnstitutu (Kİİ), Kazanda yerləşən və 1930-cu ildə qurulmuş rus ali təhsil müəssisəsidir. == Tarixi == 1889-cu ildə Rusiya İmperiyası Xalq Təhsili Nazirliyinin xüsusi bir komissiyası, Volqa-Ural tacirlərinin təşəbbüsü ilə Kazanda texniki işçilər yetişdirən bir təhsil müəssisəsi açmağa qərar verdi - iki səviyyəli peşə təhsili olan birləşmiş Sənaye Məktəbi : mexaniki, kimyəvi və inşaat ixtisasları ilə ikincil kimyəvi və aşağı texniki. Sənaye məktəbinin formalaşması ilə Kazanda və Volqa-Ural bölgəsində inşaat təhsili başlayır. Təhsil binasının ilk daşı 12 iyun 1896-cı ildə qoyuldu. Təhsil binalarının tikintisi üçün müqavilə V. və A. Şəxslər qardaşlarının Ticarət Evi ilə bağlanmışdır. Binaların tikintisinə nəzarət etmək üçün Kazan təhsil bölgəsinin memarı S.V.Beçko-Druzin təyin edildi. Binanın özü məşhur memar Konstantin Oleşkeviç tərəfindən dizayn edilmişdir. Rusiya Müvəqqəti Hökümətinin 30 may 1917-ci il tarixli 131 saylı fərmanına uyğun olaraq, bir bina da daxil olmaqla üç şöbədən ibarət olan (30 sentyabr 1917-ci il tarixdən) Kazan Politexnik Məktəbinə çevrildi. 21 Noyabr 1918-ci ildə Xalq Təhsil Komissarlığının universitetlər şöbəsinin 3420 nömrəli əmri ilə birincisini daxil edən Kazan Sənaye, İqtisadiyyat və Sənət Kolleci yaradıldı: Kazan Politexnik Məktəbi, Kazan Rəssamlıq Məktəbi, Kazan Ticarət Məktəbi və Vilna Kimya və Texniki Məktəbi. 2 yanvar 1919-cu ildə, RSFSR Xalq Təhsil Komissarlığının universitetlər şöbəsinin 22 saylı fərmanı ilə Kazan Sənaye, İqtisadiyyat və Sənət Kolleci, 9 yanvarda bir hissəsi olaraq işinə başlayan Kazan Politexnik İnstitutuna çevrildi.

Kazan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti (KazSUCA) Rusiyanın Tatarıstan bölgəsində Kazan şəhərində yerləşir. == Heyət == Kazan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin qurucusu Rusiya Federasiyası Mədəniyyət Nazirliyidir. Universitetin rektoru Rivkat Yusupovdur. KazSUCA, 32 professor, 107 baş müəllim, 148 elmlər doktoru da daxil olmaqla 300-dən çox müəllim ilə təmsil olunur. Universitetin 70-ə yaxın professor və müəlliminə Tatarıstan Respublikasının və Rusiya Federasiyasının fəxri adları verilmişdir, bunların arasında Rusiya Federasiyası və Tatarıstan Respublikasının dövlət mükafatları laureatları da var. Kazan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində təxminən 3000 tələbə var (əyani və qiyabi fakültələrdə təhsil alanlar). Universitet 9 fakültə, 30 bölmədən ibarətdir. KazSUKA 25 lisenziyalı proqramı, 3 magistr proqramını, 5 mütəxəssis proqramını yerinə yetirir. == Beynəlxalq fəaliyyət == Beynəlxalq fəaliyyət Universitetin inkişafı və modernləşdirilməsinin prioritet istiqamətlərindən biridir və təhsil məkanının genişləndirilməsinin, universitet elminin inkişafının, beynəlxalq təhsil müəssisələri ilə sosial və mədəni qarşılıqlı əlaqələrin strateji yollarından biri kimi qəbul edilir. Qarşıya qoyulmuş məqsədlərə çatmaq üçün Universitet xarici liseylər və universitetlərlə birbaşa ünsiyyət qurur.

Kazan Dövlət Tibb Akademiyası, Rusiya Səhiyyə Nazirliyinin Davamlı Peşəkar Təhsil Tibb Akademiyasının təhsil şöbəsidir və əvvəllər müstəqil bir ali təhsil müəssisəsidir. == Tarixi == 22 aprel 1920-ci ildə V. İ. Kazan Vilayət İcraiyyə Komitəsinin Leninin 50 illiyinə həsr olunmuş iclasında universitet "V. Mən Lenin adına Kazan Klinik İnstitutu ". 1923-cü ildə Kazan Klinik İnstitutu RSFSR Xalq Səhiyyə Komissarlığının elmi müəssisələri siyahısına daxil edildi. 1925-ci ildə institut "VI. Lenin Dövlət Həkimlərin İnkişafı İnstitutu. " 1995-ci ildə Akademiya adlandırıldı. 2003-cü ildən — Rusiya Federasiyası Səhiyyə Nazirliyinin Kazan Dövlət Tibb Akademiyası. Qurumun ilk rektoru professor Roman Albertoviç Luria idi. Mars Konstantinoviç Mixaylov 1980–2007-ci illərdə rektor vəzifəsində çalışıb. 2007–2015-ci illərdə akademiyanın rektoru Kamil Shaharovich Ziyatdinov vəzifəsində çalışıb. 2015-ci ildə Rüstəm Şamiloviç Xasanov rektor təyin edildi (2016-cı ildən filial direktoru).

Kazan Dövlət Tibb Universiteti (KSMU) Kazandakı tibb universitetidir.\ Kazan Dövlət Tibb Universiteti Rusiyanın ən böyük və ən qədim universitetlərindən biridir. Təməli 1814-cü ilin mayında, Kazan Universitetində tibb fakültəsi qurulduğu zaman qoyuldu. Təhsil rus və ingilis dillərində aparılır. Tatar dilinin istifadəsi ilə bağlı tibbdə dərslər verilir. == Tarix == 18 noyabr 1804-cü il İmperator I Aleksandr Kazan Universitetini və onun Tibb Elmləri Bölməsini yaratdı. 15 may 1814-cü il Tibb Elmləri Fakültəsi Kazan Universitetində açılır. XIX əsrin ilk yarısı. İlk professorlar: K. F. Fuchs, F. H. Erdman, I. O. Brown, N. A. Skandovski, E. F. Aristov. Anatomiya Teatrının (1837, klassikliyin şah əsəri) və Universitet Klinikasının tikintisi. XIX əsrin ikinci yarısı.

Kazan Kremlinin Blaqoveşenskiy kilsəsi (rus. Благовещенский собор Казанского кремля) — Kazan Kremlinin ərazisində yerləşən kilsə. XVI əsrdə inşa edilmişdir. Pskov memarlıq məktəbinin nümunəsidir. Kremlin ərazisində yerləşən ən qədim tarixi memarlıq abidəsidir. == Tarixi == Kilsənin yerində əvvəl 1552-ci ildə taxta kilsə inşa edilmişdir. 1562-ci ildə çar İvan Qroznının əmri ilə əhəngdaşından kilsə ucaldılmışdır. Kilsədə 1596, 1672, 1694, 1742, 1749, 1757 illərdə yanğınlar baş verib. 1736-cü ildə kilsə restavrasiya olunub və bir neçə dəyişikliklər həyata keçirilib (gümbəzlər soğanvari gümbəzlər ilə əvəz olunub, mərkəzi gümbəz barokko üslubunda uc ilə bəzədilib, qərb tərəfdə birmərtəbəli qonaq evi və pilləkənli eyvan tikilib). 1815-ci ildə kilsədə güclü yanğın baş verib və bura 2 il boş qalıb.

Kazan Milli Tədqiqat Texnoloji Universiteti (tatar. Казан милли тикшеренү технология университеты, Qazan milli tikşerenü texnologia universitetı) — Kazan şəhərində dövlət ali təhsil müəssisəsi. == Tarixi == KMTTU-nun tarixi 1890-cı ildə açılan Kazan Birləşmiş Sənaye Məktəbindən başlayır. 1919-cu ildə Kazan Sənaye Məktəbi Kazan Politexnik İnstitutuna çevrildi. 13 may 1930-cu ildə Kazan Politexnik İnstitutunun Kimya fakültəsi və Kazan Dövlət Universitetinin Kimya fakültəsi əsasında 23 iyun 1930-cu ildən etibarən Kazan Kimya-Texnoloji adlandırılan Kazan Kimya İnstitutu yaradıldı. A. M. Butlerov adına institut və 23 aprel 1935–1992-ci il dekabr tarixləri arasında S. M. Kirov adına Kazan Kimya-Texnoloji İnstitutu. 1992-ci ildə Kazan Dövlət Texnologiya Universiteti (KDTU) olaraq dəyişdirildi. 2010-cu ildə universitetə ​​milli tədqiqat universiteti statusu verildi. KMTTU-da 25 mindən çox tələbə təhsil alır. Universitetdə 1670 müəllim çalışır: 330 elmlər doktoru, 236 professor, 1189 elmlər namizədi, 870 dosent.

Kazan Sovet Fəhlə-Kəndli Respublikası — Kazan quberniyası ərazisində müvəqqəti qurulan edövlət qurumu. Kazan Sovetinə daxil olan partiyaların razılığı ilə 1918-ci ilin fevralında təşkil edilmişdir. Kazan quberniysa ispalkomunun qərarı ilə 16 may 1918-ci ildə ləğv edilmişdir. == Hökumət == Xalq Komisarlar Sovetinin Sədri — Yakov Semyonoviç Şeynkman. Daxili İşlər üzrə Xalq Komissarı — V. İ. Moxov. Əkinçilik üzrə Xalq Komissarı — K. M. Şnurovski. Ərzaq məhsulları üzrə Xalq Komissarı — Y. S. Şeykman. Nəqliyyat üzrə Xalq Komissarı — İ. O. Anosov. Ticarət və Sənaye üzrə Xalq Komissarı — A. İ. Karpov. Maliyyə üzrə Xalq Komissarı — V. N. Skaçkov.

Kazan kafedralı və ya Kazan Tanrı Anası ikonasının kafedralı (rus. Казанский кафедральный собор) — Ampir üslubunda inşa olunmuş Peterburqda fəaliyyət göstərən ən böyük pravoslav kilsə. Kilsə əhali arasında əziz tutulan Kazan Tanrı Anasının möcüzəvi ikonasının saxlanması məqsədilə memar A. Voronixin tərəfindən 1801-1811-ci ildə Nevski Prospekti üzərində inşa olunmuşdur. 1812-ci ilin Böyük Vətən müharibəsindən sonra, kilsə Rusiya hərbi şöhrətinin ən əhəmiyyətli abidəsinə çevrilmişdir. 1813-cü ildə burada general-feldmarşal Mixail Kutuzov dəfn olunmuş, həmçinin alınan şəhərlərin açarları və başqa hərbi qənimətlər yerləşdirilmişdir. 1932-ci ildə kilsə Din və Ateizm Muzeyinə çevrilir, 1991-ci ildən isə artıq fəaliyyət göstərən məbədin içərisində bir neçə il muzey ekspozisiyası saxlanılırdı. 2000-ci ildən Kazan kafedralı Rus pravoslav kilsəsinin Sankt-Peterburq yeparxiyasının tabeliyindədir. Kilsənin başçısı protoiyerey Pavel Krasnotsvetovdur. == Tarixi == === Birinci dərəcəli müqəddəs Tanrı anasının doğulması kilsəsi === 6 (17) sentyabr 1733-cü ildə Nevski Prospekti üzərində barokko üslublu, taxta qübbəli və girişi üzərində zəng gülləsi olan daş kilsənin əsası qoyulmuşdur. Layihənin müəllifi memar Mixail Zemtsov idi.