I
сущ. король:
1. в некоторых государствах – титул монарха
2. лицо, носящее этот титул
3. перен. монополист в какой-л. отрасли промышленности и торговле. Birja kralı биржевой король, neft kralları нефтяные короли
4. разг. о том, кто является первым, самым лучшим среди других, кто достиг совершенства в чём-л. Rəqs kralı король танцев
5. вторая по старшинству игральная карта
II
прил. королевский (относящийся к королю; свойственный королю). Kral hakimiyyəti королевская власть; kral quşu (çalıquşu) зоол. королёк (небольшая лесная птица отряда воробьиных)
Kral
Kral (lat. rex, fr. roi, ing. king, alm. König) — monarxın titulu, irsi olaraq verilir, bəzi hallarda seçilir, dövlət başçısı.
Kraliça — kralın zövcəsi və ya krallığı idarə edən qadın.
Prins — kral ailəsindən olan şəxslərin oğlan övladlarından hər biri, kral oğlu
Prinses — kral və kraliçanın qız övladlarından hər biri, kral qızı
Avropada 1533-cü ilə qədər kral titulu Roma papası tərəfindən verilirdi.
== Müasir dövrdəki kralların siyahısı ==
Avropa
III Çarlz , Böyük Britaniya kralı.
X Frederik, Danimarka kralı.
XVI Karl Qustav, İsveç kralı.
Kral öldü, yaşasın kral!
"Kral öldü, yaşasın kral!" (fr. Le roi est mort, vive le roi!) — müxtəlif ölkələrdə yeni monarxın hakimiyyətə gəlməsindən sonra edilən ənənəvi bəyanat. Görünən ziddiyyətli ifadə eyni zamanda əvvəlki monarxın ölümünü elan edir və yeni monarxı salamlayaraq davamlılığı təsdiqləyir.
Bu ifadə məşhur fraza şablonuna çevrilmişdir. İfadənin qismən epanalepsisə borclu olduğu yaddaqalan xarakterini, eləcə də onun tarixi əhəmiyyətini nəzərə alaraq, bu ifadə müntəzəm olaraq varislik və ya əvəzetmə mövzularında məqalələr, redaksiya məqalələri və ya reklamlar üçün başlıq kimi yaranır. Millətlər Liqasının memarlarından Robert Sesil Millətlər Liqasının yekun sessiyasındakı çıxışını "Liqa öldü. Yaşasın Birləşmiş Millətlər Təşkilatı" ifadəsi ilə yekunlaşdırmışdır.
Dan (kral)
Dan və ya Halfdan (dan. Halvdan) — danlar və Danimarkanın birinci əfsanəvi kralı. Onun adı orta əsrlərdə yazılmış Skandinaviya ədəbiyyat nümunələrində verilir.
== Adı ==
Dan adının mənası naməlum olsa da, Halfdan adının mənası Azərbaycan dilində "yarı dan" deməkdir və qədim skandinav dilindən törəyib. Buna baxmayaraq, filoloqlar Dan adının Danimarkanın coğrafi adından daha qədim olduğunu düşünürlər. Kral Danın adı barədə VI əsrdə məşhurlaşmış bir xalq mahnısı mövcuddur. VII əsrdə Danimarka əhalisinə danlar olaraq müraciət edilməyə başlanmışdır.
Kral-Kristian
Kral-Kristian (ing. King Cristian Island) — Kanada Arktik arxipelaqının Kraliça Yelezaveta adaları və Sverdrup adaları qruplarına daxildir. Hal-hazırda adada həyat əlaməti yoxdur (2012).
== Coğrafiyası ==
Ada Kraliça Yelezaveta adalarının qərbində yerləşir, 13,5 km cənub-qərbdə Ellef-Rinqnes adası qərar tutur ki, Datç boğazı vastəsi ilə ayrılır. Baterst adasını adadan Mak-Klin boğazı ayırır.
Sahəsi 645 km², sahil xətdinin uzunluğu 116 km təşkil edir. Adanın uzunluğu 40 km, maksimal eni — 26 kilometrdir. Adanın səthi düzənliklərdən ibarət olaraq hündürlüyü 40–110 metr təşkil edir. Ən hündür nöqtəsi 165 metrdir.
== Tarixi ==
Ada ilk dəfə 1901-ci ildə Otto Sverdrup tərfindən kəşf edilir və adlandırılır.
Kral-Vilyam
Kral-Vilyam (ing. King William Island, Eskimos dili ᕿᑭᖅᑕᖅ Kikerktak) — Kanada Arktik arxipelaqına aid ada.
== Coğrafiyası ==
Kanadanın şimalında materik hissəsinə yaxın yerləşir. Sahəsi 13 111 km², sahil xətdinin uzunluğu 1289 km təşkil edir. Adaların dünyada sahəsinə görə sıralamasında 61-ci, Kanadada isə 15-ci yeri tutur. Maksimal ölçüsü 155–120 kilometrdir. Adeleyd yarımadasından şimalda yarləşir və onu Simpson boğazı (3,5 km) ayırır. Şimal, Şimal-şərdə Buthia yarımadası yerləşir və Rey və Ceyms-Ross boğazları ayırır. Qərbdə Viktoriya (ada)sından onu Viktoriya (boğaz) ayırır. Cənub qərbində onun sahillərini Kuin Mod körfəzi yuyur.
Kral-konsort
Kral-konsort, şahzadə-konsort və ya kraliça-konsort (Prince consort) — monarxın həyat yoldaşı (kişi və ya qadın özü monarx olduqda bu titul işlədilmir).
Müasir dövrün konsortları II Elizabetin həyat yoldaşı şahzadə Filip və Danimarkanın kraliçası II Marqretin əri şahzadə Henrikdir.
Kraliçanın həyat yoldaşının yüksək statusunu göstərmək üçün ona şahzadə, şahzadə-konsort və ya kral-konsort titulu verilə bilər. Kraliçanın ölümündən sonra konsort titulu itirilir və sadəcə şahzadə və ya hersoq çağrılır.
Anoloji status, kraliça-konsort kralın da həyat yoldaşına verilə bilər. Məsələn, VI Georqun həyat yoldaşı kraliça II Elizabetdə bu statusu daşımışdır (1936—1952).
Kral Artur
Kral Artur — orta əsr tarixşünaslığına və romanslarına görə V əsrin sonu — VI əsrin əvvəllərində sakson işğalçılarına qarşı Britaniyanın müdafiəsini təşkil etmiş əfsanəvi britaniyalı lider. Arturun hekayəsinin çox hissəsi "folklor və ədəbiyyat ixtirasından" ibarətdir, Arturun tarixən mövcud olub-olmaması şübhəli məsələdir və müasir dövr tarixçiləri üçün müzakirə mənbəyidir. Artur hekayəsi müxtəlif mənbələrdən — "Annales Cambriae", "Historia Brittonum" və britaniyalı keşiş Qildanın yazılarından toplanmışdır. Arturun adı həmçinin "Y Gododdin" kimi erkən dövr bədii mənbələrdə çəkilir, .
== Həmçinin bax ==
Aqraveyn
== İstinadlar ==
== Ədəbiyyat ==
Higham, N. J. (2002), King Arthur, Myth-Making and History, London: Routledge, ISBN 978-0-415-21305-9.
Charles-Edwards, Thomas M. (1991), "The Arthur of History", in Bromwich, Rachel; Jarman, A. O. H.; Roberts, Brynley F., The Arthur of the Welsh, Cardiff: University of Wales Press, pp. 15–32, ISBN 978-0-7083-1107-3.
Sims-Williams, Patrick (1991), "The Early Welsh Arthurian Poems", in Bromwich, Rachel; Jarman, A. O. H.; Roberts, Brynley F., The Arthur of the Welsh, Cardiff: University of Wales Press, pp. 33–71, ISBN 978-0-7083-1107-3.
Neubecker, Ottfried (1998–2002), Wappenkunde (in German), Munich: Orbis Verlag, p.
Kral Cəmiyyəti
Britaniya Kral Cəmiyyəti, London Kral Cəmiyyəti qısa və ən geniş tanınmış adı- Kral Cəmiyyəti. Geniş adı — Təbiət haqqında bilikləri genişləndirmək üçün London Kral Cəmiyyəti (en Royal Society of London for the Improvement of Natural Knowledge). Dünyada ən qədim elmi cəmiyyətlərdən biri: 1660-cı ildə yaradılmış və rəsmi olaraq 1662-ci ildə fəaliyyətə başlamış elmi cəmiyyətdir. İngiltərə kralı II Çarlz tərəfindən açılışı edilmişdir. Cəmiyyət təsisçiləri ilə bərabər tədqiqat və elmi müzakirələr üçün bir məkan olmağı hədəfləyirdi və əvvəlcə Invisible Kollecinin davamı idi. Cəmiyyət Britaniya hökumətinə qarşı dövlət yardımı alan elmi ekspertlər hazırlayan müəssisə kimi çıxış edir. Cəmiyyət Böyük Britaniyanın Elmlər Akademiyası kimi fəaliyyət göstərir və elmi-tədqiqat müəssisələrinə və elmi təşkilatlara sərmayələr qoyur.
Cəmiyyət öz şurası tərəfindən idarə olunur; Cəmiyyətə bir sıra nizamnamə və müəyyən rütbələrə müvafiq olaraq cəmiyyətin prezidenti rəhbərlik edir. Şuranın üzvləri və sədri, yəni cəmiyyətin əsas üzvləri akademiya üzvləri tərəfindən seçilir və akademiya üzvlərinin özləri isə mövcud olan digər akademiya üzvləri tərəfindən seçilirlər. Hər il təyin olunan 44 yeni üzvü ilə bərabər hal-hazırda FRS (Fellow of Royal Society: Kral Cəmiyyətinin üzvü) aşağı titulundan istifadə etmək imkanı verilmiş 1314 akademiya üzvü mövcuddur.
Kral Demusin
Kral Demusin (d. 4 – ö. 44) - Goguryeo krallığının üçüncü kralıdır. 18-44-cü illərdə hökmdarlıq etmişdir.Kral Yurinin oğludur. Ondan sonra hakimiyyətə qardaşı Kral Minjunq keçmişdir.
Kral Dongmyeong
Kral Dongmyeong (e.ə. 58, Buyeo krallığı – e.ə. 19), Jumong(주몽, 朱蒙) və ya Dongmyeongseongwang (동명성왕, 東明聖王) (mənası Şərqin müqəddəs kralı) — Goguryeo krallığının birinci kralıdır. Eramızdan əvvəl 37-19-cu illərdə hökmdarlıq etmişdir. Ondan sonra hakimiyyətə oğlu Kral Yuri keçmişdir.
== Doğum ==
Jumonqun atasının kim olduğu haqqındakı məsələ müzakirəlidir. Bir əfsanəyə görə, Jumong Hae Mo-su (해모수, 解慕漱) və Habaek (하백, 河伯) adlandırılan çay tanrısının qızı Yuhvanın (유화, 柳花) oğludur. Hae Mo-su Yuhva çayda çimərkən onunla qarşılaşmışdı. Ancaq çay tanrısı Hae Mo-sunu bəyənmədi və daha sonra Hae Mo-su əbədiyyətə qovuşdu. Çay tanrısı Yuhvanı Ubal çayından (우발수, 優渤水) uzağa atdı.
Kral Dongmyeonq
Kral Dongmyeong (e.ə. 58, Buyeo krallığı – e.ə. 19), Jumong(주몽, 朱蒙) və ya Dongmyeongseongwang (동명성왕, 東明聖王) (mənası Şərqin müqəddəs kralı) — Goguryeo krallığının birinci kralıdır. Eramızdan əvvəl 37-19-cu illərdə hökmdarlıq etmişdir. Ondan sonra hakimiyyətə oğlu Kral Yuri keçmişdir.
== Doğum ==
Jumonqun atasının kim olduğu haqqındakı məsələ müzakirəlidir. Bir əfsanəyə görə, Jumong Hae Mo-su (해모수, 解慕漱) və Habaek (하백, 河伯) adlandırılan çay tanrısının qızı Yuhvanın (유화, 柳花) oğludur. Hae Mo-su Yuhva çayda çimərkən onunla qarşılaşmışdı. Ancaq çay tanrısı Hae Mo-sunu bəyənmədi və daha sonra Hae Mo-su əbədiyyətə qovuşdu. Çay tanrısı Yuhvanı Ubal çayından (우발수, 優渤水) uzağa atdı.
Kral Minjunq
Kral Minjunq (d. ? – ö. 48) — Goguryeo krallığının dördüncü kralıdır. 44–48-ci illərdə hökmdarlıq etmişdir.Kral Yurinin oğludur. Hakimiyyəti qardaşı Kral Demusindən təhvil almışdır. Ondan sonra hakimiyyətə Kral Demusinin oğlu Mobon keçmişdir.
Kral Mobon
Kral Mobon (d. 30 – ö. 53) - Goguryeo krallığının beşinci kralıdır. 48-53-cü illərdə hökmdarlıq etmişdir.Kral Demusinin oğludur. Hakimiyyəti əmisi Kral Minjunqdən təhvil almışdır. Ondan sonra hakimiyyətə Kral Demusinin qardaşı Go Jaesanın (재사, 再思) oğlu Kral Taejodae keçmişdir.
Kral Sindae
Kral Sindae (d. 89 – ö. 179) — Goguryeo krallığının səkkizinci kralıdır. 165-179-cu illərdə hökmdarlıq etmişdir. Hakimiyyəti Kral Çadaedan təhvil almışdır. Ondan sonra hakimiyyətə Kral Gogukçeon keçmişdir.
Kral TV
Kral TV — 1994-cü ildə yayıma başlayan Türkiyənin ilk musiqi kanalıdır. 10 oktyabr 2011-ci il tarixində yayımı dayandırıldı və tezliyində "Kral Pop TV" yayıma başladı. Lakin "Kral İlaç Gibi TV"nin "Kral TV" adı ilə yayımının davam etdirilməsinə qərar verildi və 14 noyabr 2011-ci ildə yenidən quruldu.
Kral Taejodae
Kral Taejodae (d. 47 – ö. 165) — Goguryeo krallığının altıncı kralıdır. 53–146-cı illərdə hökmdarlıq etmişdir. Hakimiyyəti Kral Mobondan təhvil almışdır. Ondan sonra hakimiyyətə qardaşı Kral Çadae keçmişdir.
Kral Yuri
Kral Yuri (d. ? – ö. 18) — Goguryeo krallığının ikinci kralıdır. E.ə. 19-cu ildən eramızın 18-ci ilinə qədər hökmdarlıq etmişdir. Kral Dongmyeongun tək oğludur. Ondan sonra hakimiyyətə oğlu Kral Demusin keçmişdir.
Kral kobrası
Kral kobrası (lat. Ophiophagus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin sürünənlər sinfinin pulcuqlular dəstəsinin aspidlər fəsiləsinə aid heyvan cinsi.
Kral koloniyası
Kral koloniyası (İngilis dili: Crown colony, XVII əsrdə royal colony) İngiltərə müstəmləkə imperiyasında və sonrakı Britaniya imperiyasında müstəmləkə idarə qaydalarının bir növü idi.
Kral koloniyalarını kralın təyin etdiyi valilər idarə edirdilər. XIX əsrin ortalarında bu təyinatlar müstəmləkə nazirinin təklifinə uyğun olaraq həyata keçirilməyə başlandı. İlk kral koloniyası 1624-cü ildə kralın Virciniya şirkətindən aldığı ABŞ ərazisində yerləşən Virciniya koloniyası idi.
19-cu əsrin ortalarına qədər “kral koloniyası” termini yalnız Trinidad və Tobaqo və ya Britaniya Qvianası kimi müharibə yolu ilə ələ keçirilmiş koloniyalarda istifadə edildi, ancaq o dövrdən etibarən Britaniya Hindistanı və sonralar dominion Statusu qazanmış məskunlaşdırılmış müstəmləkələr istisna olmaqla bütün koloniyalar üçün istifadə edildi.
Termin 1981-ci ildə Britaniya Vətəndaşlıq Qanunu ilə qalan Britaniya koloniyalarının "Britaniyadan asılı bölgələr" adlandırılmasına qədər istifadə edilməyə davam edildi. 2002-ci ildə bu ad da ləğv edildi və xaricdəki ingilis ərazisi adı istifadəyə verildi.
Kral pinqvini
Kral pinqvini (lat. Aptenodytes patagonicus Miller,JF, 1778) — uçmaq bacarığı olmayan pinqvinlər fəsiləsinə aid quş növü.
== Ümumi xüsiyyətlər ==
Kral pinqvini imperator pinqvininə bənzəyir. Ancaq ölçü baxımındam ondan kiçik və parlaq rənglərə sahibdir. Bədənin uzunluğu 91 sm — 1 metr arasında dəyişir. İri fərdlər boz rəngli belə sahibdirlər. Balalar qonur rəngə sahil olurlar. Böyür nahiyəsi ağdır.
== Yayılması ==
Kral pinqvinləri Odlu Toppaq, Cənubi Georgiya, Cənubi Sandviç adaları, Prins-Eduard, Kroze, Kergelen, Herd, Makkuori adalarında yayılmışdır.
Kral pinqvinlərinin dünyada sayı 1 milyon başdır.
Kral Çadae
Kral Çadae (71 – 165) — Goguryeo krallığının yeddinci kralıdır. 146–165-ci illərdə hökmdarlıq etmişdir. Hakimiyyəti Kral Taejodaedan təhvil almışdır. Ondan sonra hakimiyyətə ögey qardaşı Kral Sindae keçmişdir.
Kral Şakir
Kral Şakir — Cartoon Network (Türkiyə) üçün Grafi2000 şirkəti tərəfindən yaradılan televiziya animasiya serialıdır. Cartoon Network (Türkiyə)nin ilk yerli istehsalıdır. Serial premyerası 23 aprel 2016-cı ildə göstərildi və 16 May 2016-cı ildə yayımlanmağa başladı.
== Məzmun ==
Bir şir ailəsinin balaca üzvü olan Şakirin ailəsi və dostları ilə yaşadığı macəralar izah edilir. Şakirin atası şir, anası pişikdir. Bacısı Canan, anası kimi bir pişikdir və tısbağa babası var. Remzinin Necati adlı bir dostu var və fildir. Həmişə onların evindədir, ancaq yemək yeyir və videooyun oynayır. Məktəbdə qapıçıdır və çox bacarıqsızdır. Evi olmayan, zibilxanalarda yaşayan və vafli sevən Tanju adlı bir sahibsiz it var.
Makkenzi-Kral
Makkenzi-Kinq (ing. Mackenzie King Island) — Kanada Arktik arxipelaqına daxil olan ada. Hal-hazırda yaşayış yoxdur (2012).
== Coğrafiya ==
Adanın sahəsi 5048 km² təşkil edir. Adaların dünyada sahəsinə görə sıralamasında 115-ci, Kanadada isə 26-cı yeri tutur. Sahil xətdinin uzunluğu 444 km təşkil edir.
Makkenzi Kinq adası Kraliça Yelezaveta adalarına daxil olan iri adalardandır. Qrup özünə Brok, Borden adalarını özündə birləşdirir.
Ada kvadrat formaya malik olaraq 75 – 80 km ölçülərə malikdir. Ada alçaq relyefə malikdi.
Vitse-kral
Vitse-krallıq ("Vitse-kral": "kralın nümayəndəsi", "vitse-prezident" və ya "vitse-admiral") — vitse-kral tərəfindən idarə edilən koloniya idarəetmə sistemi. Qeyri-məhdud hakimiyyətə malik olan monarxın həmin yerdəki nümayəndəsi. Vitse-kral vəzifəsi vərəsəlik yolu ilə keçmir və monarx tərəfindən təyin edilir.
Eqbert (Uesseks kralı)
Eqbert (ən tezi 775, Uesseks krallığı[d] – 839, Uesseks krallığı[d]) — 802-839-cu illər arasında Uesseks kralı.
O, 829-cu ildə Mersiyanı məğlub etmişdir və buna görə də İngiltərə kralı hesab edilə bilər.
Ermənistan Krallığı (antik)
Ermənistan krallığı — İran mənşəli Artaşes və Parfiya mənşəli Arşakilər sülalələrinin idarə etdikləri krallıq.
Filip (Belçika kralı)
Flip (Fransız dili: Philippe Léopold Louis Marie, Holland dili: Filip(s) Leopold Lodewijk Maria; d. 15 aprel 1960, Belvedere qalası, Laeken yaxınları) — II Albert və Kraliça Paolanın böyük oğlu. VII Belçika kralı.
Flip , 1978–1981-ci illərdə Belçika Kral Hərbi Akademiyasında təhsil almışdır. 26 sentyabr 1980-ci ildə ona baş leytenant rütbəsi verilmişdir. Flip bundan sonrakı təhsilini, Oksfordda Triniti Kollecində davam etdirdi vəKaliforniya ştatının Stanford Universitetindəki aspirantura məktəbinə qatıldı və Siyasət elmləri dərəcəsi ilə 1985-ci ildə məzun oldu.
4 dekabr 1999-cu ildə Şahzadə Filipp Mathilde d'Udekem d'Acoz ilə, Brüsseldə Saint Michel kafedralında evləndi. Cütlüyün 4 övladı var.
20 ildir ki, Belçika Kraliyyət taxtında oturan atası Kral II Albert, Belçikanın müstəqillik günündə taxtını oğluna, Şahzadə Filippə verəcəyini açıqladı.
Flip, 21 iyul 2013-cü il tarixində Belçikanın Kralı elan edildi.
Finlandiya krallığı
Finlandiya krallığı — 1918-1919-cu illər arasında mövcud olmuş, müvəqqəti monarxiya. Formal olaraq 9 oktyabr 1918-ci ildən 17 İyul 1919-cu ilə qədər olan dövrdə Finlandiya Respublikasında yaranmış dövlət idarəçiliyi forması mövcud olmuşdur. Lakin kral heç vaxt ölkəyə gəlməmişdi və heç bir dövlət sənədini imzalamadı. Dövlət başçısının rolunu reqent icra edirdi.
== Tarixçə ==
1918-ci ildə Finlandiyada baş vermiş vətəndaş müharibəsi və Finlandiyanın qələbə qazanmış "ağ" siyasi repressiyalar nəticəsində Finlandiya parlamentində sol fraksiyaların iştirakını istisna edən hakim çoxluq formalaşdırılıb. 1918-ci ilin mayında çağırılan parlamentdə 92 deputat-sosial-demokratdan 40-sı Rusiyada gizlənmişdi, 50-yə yaxın isə həbs edilmişdi. İlk iclasına 97 sağçı deputat və bir sosial demokrat Matti Paasivuori gəlmişdi. Deputatlar arasında monarxiya ideyaları xüsusilə məşhur idi. Parlament "parlament-kult" (Fin) ləqəbini alıb. Tynkäeduskunta).
Finlandiya krallığı (1742)
Finlandiya krallığı — 1742-ci ildə qurulmuş qısaömürlü monarxiya. yaratmaq cəhdi Finlandiya tarixində az tanınan bir fəsildir. 1741–1743-cü illər Rusiya-İsveç müharibəsində rus işğalından azad olmaq və ölkənin müstəqilliyi barədə verilən qeyri-müəyyən vədlərdən sonra finlər Pyotru Finlandiya kralı elan etmişdilər. Bununla birlikdə, siyasi vəziyyət müstəqil Finlandiya ideyasını üstələmiş, sonradan tez bir zamanda süquta uğramışdır.
== İstinadlar ==
== Əlavə ədəbiyyat ==
Sjöström (2011), «Y-DNA and records of medieval land inheritance in Rolandh and Tepponen lineages of Vehkalahti, Finland», Journal of the Foundation for Medieval Genealogy, volume 3 issue 6 (July 2011) pages 527..563
Veli Häkkinen and Seppo Sippu (2000), «Mämmälän kylän talot ja suvut», Vammala 2000.
Jyrki Paaskoski (2003), биография барона Иоганна Бальтазара Кампенгаузена (1689—1758) в сборнике Suomen Kansallisbiografia, part 2 (National Encyclopedia of Biography of Finland), 2003, pages 101—102.
Goguryeo krallığı
Goguryeo krallığı (kor. 고구려, 高句麗) — Koreyanın şimali və mərkəz hissələrini əhatə edir və e.ə. 37-ci ildən 668-ci ilə qədər mövcud olmuşdur .Hal-hazırda bu dövlətin ərazisi Rusiya Federasiyası, Koreya Xalq Demokratik Respublikası(Şimali Koreya), Koreya Respublikası(Cənubi Koreya) və Çinin bir hissəsidir
== Siyasi tarixi ==
=== Kral Dongmyeongun dövrü ===
Jumonq atası Hae Mo-sunun Coseon torpaqlarını birləşdirmək (Han dövlətinin rüşvətxor hökuməti tərəfindən məhv edilmiş idi) və Coseon xalqını xilas etmək məqsədini yerinə yetirmək üçün Buyeonu tərk etdi. Əfsanəyə görə, o, at üstündə sürətlə axan çaya yaxınlaşdı. Tısbağalar və digər su canlıları suyun yuxarısına qalxdılar və körpü əmələ gətirdilər. Eramızdan əvvəl 37-ci ildə Jumonq Goguryeo krallığının birinci kralı oldu və Colbonun beş qəbiləsini birləşdirdi. Colbonu başçısının qızı Soseono Jumonqla evləndi. Soseononun Onjo adlı oğlu var idi. Onjo daha sonra Bekçe krallığını qurdu.
E.ə.
Gürcüstan krallığı
Gürcüstan çarlığı (gürc. საქართველოს სამეფო) və ya Gürcü imperiyası — eramızdan əvvəl 1008- ci ildə meydana gələn orta əsr Avrasiya monarxiyası idi. 11-ci əsrdən 13-cü əsrlərə qədər çar IV David və çariça Tamaranın hakimiyyəti dövründə siyasi və iqtisadi gücünün Qızıl çağına çatdı. Gürcüstan Qüdsdəki xaç monastırı və Yunanıstandakı Iviron Monastırı kimi, Şərqi xristianlıqdan və Şimali Qafqazdan İran və Anadolunun şərqinə qədər uzanan və eyni zamanda xarici dini mülkləri qorumaqla, ən böyük ölçüdə Şərqi Avropadan ve Şimali Qafqazdan uzanan Pan-Qafqaz imperatorluğunun aparıcı millətlərindən biri oldu.Bu, indiki Gürcüstanın əsas tarixi müqəddiməsi idi.
Bir neçə əsr davam edən səltənət 13-cü əsrdə monqol istilalarının altına düşdü, lakin 1340-cı illərə qədər yenidən suverenliyini təmin etdi. Sonrakı onilliklərdə Qara Ölümlə yanaşı ölkənin iqtisadiyyatını, əhalisini və şəhər mərkəzlərini viran edən Timurun rəhbərliyi ilə çoxsaylı istilalarla yadda qaldı. Bizansın, sonra Trebizond imperiyasının süqutundan sonra çarlığın geosiyasi vəziyyəti daha da pisləşdi. Bu proseslər nəticəsində XV əsrin sonlarında Gürcüstan sınıq bir varlığa çevrildi. 1386-cı ildən etibarən Timur tərəfindən edilən hücumlarla yanaşı, Qara Qoyunlular və Ağ Qoyunluların sonrakı istilaları 1466-cı ilədək çarlığın son anarxiyaya uğramasına və Kartli, Kaxeti və İmereti'nin quruluşlu səltənətlərinin 1490 ilə 1950 arasında müstəqil çarlıq olaraq tanınmasına gətirib çıxardı. 1493-cü ildə hər biri Baqrationi sülaləsinin rəqib bir qolu olmaqla Odishi, Guria, Abxaziya, Svaneti və Samtsxe adlanan beş feodal klanlar quruldu.
Hicaz Krallığı
Hicaz krallığı — Səudiyyə Ərəbistanının Hicaz bölgəsində yaranmış dövlət. Haşimilər sülaləsi tərəfindən idarə olunan Hicaz krallığı 1916-cı ildən 1925-ci ilə qədər mövcud olmuşdur.
== Krallıq öncəsi Hicaz ==
1517-ci ildə Misiri ələ keçirən Osmanlı sultanı I Səlim Hicaz bölgəsini də Osmanlı torpaqlarına daxil etdi. Osmanlıların dövründə Hicazın idarə edilməsi Məkkə şəriflərinə tapşırılmışdır. 1807-ci ildə xəvariclərin çıxışlarını yatırdığı üçün Misir hakimi Mehmed Əli Paşanın idarəçiliyinə verilir. 1845-ci ildə Osmanlı İmperiyası ilə Misir arasında bağlanan müqaviləyə əsasən Hicaz təkrar Osmanlı torpaqlarına daxil olur.
== Krallığın yaranması ==
Osmanlı dövlətinin II konstitusiyasının elan edilməsindən sonra Hicaza şərif təyin olunan Hüseyn ibn Əli əl-Haşimi I Dünya müharibəsinin əvvəllərində Osmanlı hakimiyyətinə və Osmanlı sultanına bağlı olaraq görsənsə də sonradan hakimiyyətini möhkəmləndirmək, bütün ərəbləri hakimiyyəti altında salmaq üçün Osmanlılara qarşı Böyük Britaniya ilə əməkdaşlığa başladı. Böyük Britaniya Osmanlılara qaşrı döyüşlərdə Hicaz ordusundan istifadə etmək məqsədilə Hüseyn ibn Əli əl-Haşimiyə Osmanlılara qarşı döyüşəcəyi təqdirdə silahlı yardım edəcəyi, xəlifələrin Məhəmmədin soyundan olmasını təmin edəcəyini bildirdi. Hüseyn ibn Əli əl-Haşiminin oğulları Feysəl ibn Hüseyn və Abdullah ibn Hüseyn ilə Misirdəki Britaniya nümayəndəsi Henri MakMahon ilə diplomatik əlaqələrini davam etdirməklə yanaşı, Osmanlı İmperiyasının Fələstində olan IV Ordu komandanı Camal Paşa ilə də razılığa gəlmək üçün yollar axtarırdı. Ancaq Camal paşanın Beyrutda və Şamda bəzi ərəb milliyətçilərini dövlətə xəyanətdə ittiham edərək edam etməsi ilə münasibətlər dəyişdi.
I Aleksandr (Yuqoslaviya kralı)
I Aleksandar Qaracorceviç (serb. Александар I Карађорђевић), həmçinin Birləşdirici Aleksandar (serb. Александар Ујединитељ; 16 dekabr 1888[…], Çetinye, Monteneqro Knyazlığı – 9 oktyabr 1934[…], Marsel, Üçüncü Fransa Respublikası) — 1921–1934-cü illərdə Yuqoslaviya kralı. 1912–1913-cü illər Balkan müharibələri zamanı 1-ci serb ordusuna başçılıq etmiş, Birinci Dünya müharibəsində serb ordusunun baş komandanı olmuşdur. Xarici siyasətdə Fransaya arxalanırdı. Marseldə faşistpərəst xorvat və Makedoniya sui-qəsdciləri tərəfindən öldürülmuşdür.
== İstinadlar ==
== Əlavə ədəbiyyat ==
Crampton, Richard. Eastern Europe in the Twentieth Century-And After. London: Routledge. 1997.
I Amadeus (İspaniya kralı)
I Amadeus (isp. Amadeo Fernando María de Saboya) (30 may 1845[…], Turin, Sardiniya Krallığı[d] – 18 yanvar 1890[…], Turin, İtaliya krallığı) — Savoyya sülaləsinə mənsub ilk və tək İspaniya kralı. Atası İtaliya kralı II Viktor Emmanuel, anası isə Müqəddəs Roma imperatoru II Leopold və İnfanta Mariya Luizanın nəvəsi Avstriyalı Adelyadır. II İzabellanın 1868-ci ildə devrilməsi və Fransaya qaçmasının ardından kortes birliyi tərəfindən 1870-ci ildə İspaniya kralı seçildi. Onun İspaniyadakı 3 illik səltənəti şimalda monarxiya tərəfdarlarının üsyanı, Kubadakı azadlıq hərəkatı və respublikaçıların güclənməsi ilə fərqləndi. 1873-cü ildə taxtdan çəkildi və İtaliyaya geri döndü. Beləcə, Birinci İspaniya Respublikası quruldu.
== Mənbə ==
Pollock, Sabrina (August 2006). "Spain's Forgotten Queen". European Royal History Journal.
I Con (Fransa kralı)
I Con (fr. Jean Ier) və ya Atasız Con (fr. Jean le Posthume) (15 noyabr 1316, Paris – 20 noyabr 1316, Paris) — Fransa tarixinin ən gənc və ən qısa səltənəti olan Fransa və Navarra kralı.
Atası Fransa kralı X Lüdovik hamilə xanımı Klementinayla ilk xanımından dünyaya gələn 4 yaşlı qızı Jannanı geridə qoyaraq 5 iyun 1316-cı ildə vəfat etdi. I Conun dünyaya gəldiyi 1316-cı ilin noyabr ayınadək isə əmisi Uzun Filipp kral naibi olaraq krallığı idarə etdi. 15 noyabr günü doğulan I Con cəmi 5 gün sonra vəfat etdi. Fransa kralı ünvanıyla doğulan yeganə şəxs olması və cəmi 5 gün davam edən səltənətiylə Fransa tarixində iz qoymuşdur. Ölümünün ardından kral naibi olan əmisi Uzun Filipp Reyms şəhərində özünü kral elan etdi.
== Mənbə ==
Carpegna Falconieri, Tommaso di (19 September 2008). The Man Who Believed He Was King of France.
I Con (Kastiliya kralı)
Kastiliyalı I Con (isp. Juan I) (24 avqust 1358 – 9 oktyabr 1390, Alkala-de-Enares[d]) – Kastiliya kralı.
Kastiliya kralı II Henri və xanımı Yuanna Manuelin ən böyük oğlu idi. O, rəsmi tacqoyma mərasimi keçirilən son Kastiliya monarxı idi.
== Mənbə ==
Borrás Gualis, Gonzalo M. (2014). "La Virgen de Tobed. Exvoto dinástico de los Trastámara" (PDF). In Escribano Paño, María Victoria;
Duplá Ansuátegui, Antonio; Sancho Rocher, Laura;
Villacampa Rubio, María Angustias (eds.). Miscelánea de estudios en homenaje a Guillermo Fatás Cabeza. Zaragoza: Institución Fernando el Católico.
I Con (İngiltərə kralı)
I Con və ya Torpaqsız Con (ing. John, King of England; ing. John Lackland) (d. 24 dekabr 1166 – ö. 19 oktyabr 1216) — İngiltərə kralı. Onun Normandiya hersoqluğu və Fransadakı digər ingilis mülklərini itirməsi, İngiltərə və Fransanın bir hissəsini özündə birləşdirən Plantagenet imperiyasının süqutu və Kapetinqlər sülaləsinin Fransada güclənməsinə səbəb oldu. Səltənətinin sonlarında çıxan baron üsyanı nəticəsində imzalanan Maqna Karta xartiyası, bu gün Birləşmiş Krallığın konstitusiya tarixinin başlanğıcı olaraq qəbul edilir.
Con, İngiltərə kralı II Henri və Akvitaniya hersoqinası Eleonoranın dörd oğlundan ən kiçiyi idi. Bu səbəblə taxt və monarx mülkiyyətindən miras alması gözlənilmədiyi üçün Torpaqsız Con olaraq anılırdı. Qardaşları Gənc kral Henri, Riçard və Cefrinin 1173-1174-cü ildə krala qarşı üsyan çıxarmasının ardından atasının ən sevimli oğlu oldu.
I Corc (Böyük Britaniya kralı)
I Georq (alm. Georg Ludwig von Hannover, ing. George I; 28 may (7 iyun) 1660, Hannover – 11 (22) iyun 1727, Osnabrük, Müqəddəs Roma imperiyası) — alman mənşəli Hannoverlər sülaləsindən olan ilk Böyük Britaniya kralı (1714-1727).
I Domnall (Dal Riada kralı)
I Domnall (şot.kelt Domnall I, ing. Donald I), Domnall mak Exdax (şot.kelt Domnall mac Echdach), Domnall Brekk (şot.kelt Domnall Brecc), I Çilli Domnall (ing. Donald The Freckled; VII əsr – 642) — Dal Riada kralı (629–642).
== Həyatı ==
I Domnall I Eoxaydın oğlu idi. Onun adı tarixi mənbələrdə ilk dəfə 622-ci ildə qeyd edilmişdir. O, Konall Qutbinn ilə birlikdə bir döyüşdə qalib olmuşdur.
629-cu ildə atasının ölümündən sonra Dal Riada kralı olan I Domnall İrlandiya klan rəhbəri Kenel Konayll ilə olan ittifaqını pozmuş, ona hücum etmişdir. I Domnall 637-ci ildə Olster kralı Yalançı Konqal ilə birlikdə Domnall mak Edo rəhbərliyindəki koalisiyaya Maq Rot döyüşündə məğlub olmuşdur. Domnall mak Exdax 635-ci ildə və daha sonra 638-ci ildə piktlərə məğlub olmuşdur. Əlavə olaraq, Domnall Brekk Alt Klut kralı Euqeyn ap Beliyə Stratkarron döyüşündə məğlub olmuşdur.
I Domnall (Şotlandiya kralı)
I Donald (ing. Donald I), I Domnall (şot.kelt Domnall I) və ya Domnall mak Alpin (ortagel: Domnall mac Ailpín, şot.kelt Domnall mac Ailpín; 812, Ayona – 13 aprel 862 və ya 13 aprel 863, Pertşir[d]) — 858–862-ci illərdə Alba (Şotlandiya) kralı, Dal Riada kralı II Alpinin oğlu, Dal Riada kralı I Kennetin qardaşı. İrlandiya annallarında I Donaldın "Piktlər kralı" titulunu daşıdığı məlumatı verilir. Onun hakimiyyəti dövründə "Ed qanunları" bütün Şotlandiyaya şamil edilmişdir.
== Həyatı ==
Domnall mak Alpin təqribən 812-ci ildə indiki Böyük Britaniyaya tabe Şotlandiyanın Ayona adasında anadan olmuşdur. O, Dal Riada kralı II Alpinin oğlu və Dal Riada kralı I Kennetin qardaşı idi. I Kennet 858-ci ildə vəfat edəndə iki oğlu var idi, ancaq krallığın tanistri formasındakı vərəsəlik qanunlarına görə, onun xələfi ən böyük oğlu yox, kiçik qardaşı Domnall mak Alpin olmuşdu.
== Mənbə ==
=== İstinadlar ===
=== Ədəbiyyat ===
Дональд // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб..
I Donald (Şotlandiya kralı)
I Donald (ing. Donald I), I Domnall (şot.kelt Domnall I) və ya Domnall mak Alpin (ortagel: Domnall mac Ailpín, şot.kelt Domnall mac Ailpín; 812, Ayona – 13 aprel 862 və ya 13 aprel 863, Pertşir[d]) — 858–862-ci illərdə Alba (Şotlandiya) kralı, Dal Riada kralı II Alpinin oğlu, Dal Riada kralı I Kennetin qardaşı. İrlandiya annallarında I Donaldın "Piktlər kralı" titulunu daşıdığı məlumatı verilir. Onun hakimiyyəti dövründə "Ed qanunları" bütün Şotlandiyaya şamil edilmişdir.
== Həyatı ==
Domnall mak Alpin təqribən 812-ci ildə indiki Böyük Britaniyaya tabe Şotlandiyanın Ayona adasında anadan olmuşdur. O, Dal Riada kralı II Alpinin oğlu və Dal Riada kralı I Kennetin qardaşı idi. I Kennet 858-ci ildə vəfat edəndə iki oğlu var idi, ancaq krallığın tanistri formasındakı vərəsəlik qanunlarına görə, onun xələfi ən böyük oğlu yox, kiçik qardaşı Domnall mak Alpin olmuşdu.
== Mənbə ==
=== İstinadlar ===
=== Ədəbiyyat ===
Дональд // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб..
I Ferdinand (Araqon kralı)
I Ferdinand (isp. Fernando I) (d. 27 noyabr 1380 - ö. 2 aprel 1416) – Araqon kralı. Qardaşının kiçik oğlu II Conun ilk səltənət illərində Kastiliya taxtının naibi oldu.
Kastiliya kralı I Con və ilk xanımı Araqonlu Eleonoranın ikinci oğlu idi. Dayısı olan Araqon kralı I Martinin geridə varis buraxmadan ölümünün ardından, 1412-ci ildə Araqon kralı seçildi. Taxtın digər namizədi isə Araqon krallarının şəcərəsindən olan Urgel qrafı buna etriaz edərək üsyan başlatdı. Nəticədə I Ferdinand bölgəni işağl edərək krallığın ərazisinə birləşdirdi.
== İstinadlar ==
== Mənbə ==
Hillgarth, J.N. (1976).
I Ferdinand (Leon kralı)
I Ferdinand (isp. Fernando I of León) və ya Böyük Ferdinand (isp. Fernando el Magno; təq. 1016, Navarra muxtar birliyi – 27 dekabr 1065, Leon, Kastiliya və Leon) — Leon kralı.
== Mənbə ==
Sánchez Candeira, Alfonso (1999). Rosa Montero Tejada (ed.). Castilla y León en el siglo XI, estudio del reinado de Fernando I (in Spanish). Madrid: Real Academia de la Historia. ISBN 978-84-8951241-2
Martínez Díez, Gonzalo (2005). El Condado de Castilla (711–1038): la historia frente a la leyenda (in Spanish).
I Ferdinand (Portuqaliya kralı)
I Ferdinand (port. Fernando I de Portugal; 31 oktyabr 1345 və ya 31 oktyabr 1345, Santaren[d] – 22 oktyabr 1383 və ya 22 oktyabr 1383, Lissabon) — Portuqaliya krallığının IX kralı.
I Ferdinand (Siciliya kralı)
I Ferdinand (isp. Ferdinando Antonio Pasquale Giovanni Nepomuceno Serafino Gennaro Benedetto di Borbone) (12 yanvar 1751[…], Neapol – 4 yanvar 1825[…], Neapol) — Neapol, Siciliya və İki Siciliya kralı. Burbon sülaləsinin Burbon-İki Siciliya qolunun əsası qoyuldu.
Atası Neapol və Siciliya kralı III Karl, anası isə Polşa kralı III Avqustun qızı Mariya Amaliyadır. 10 avqust 1759-cu ildə sonsuz əmisi VI Ferdinandın vəfatının ardından atası İspaniya taxtına əyləşdi. Ancaq onun İspaniya taxtına keçə bilməsi üçün Neapol və Siciliya taxtından əl çəkməsi tələb edildi. Bu səbəblə III Karl həmin il 6 oktyabrda Neapol və Siciliya taxtından üçüncü oğlu Ferdinandın lehinə əl çəkdi. Çünki böyük oğlu Antonio əqli xəstə olduğu üçün varislikdən çıxarılmış, ikinci oğlu Karl isə İspaniya taxtının varisi (infant) elan edilmişdi.
== Mənbə ==
Davis, John (2006). Naples and Napoleon: Southern Italy and the European Revolutions, 1780–1860.
I Filip (Kastiliya kralı)
I Filip və ya Kastiliyalı Filip (fr. Philippe de Castille; 22 iyun 1478, Brügge – 25 sentyabr 1506[…], Burqos, Kastiliya və Leon) — Burqundiya hersoqu və Habsburq ailəsinə mənsub olan ilk Kastiliya kralı.
Müqəddəs Roma imperatoru Maksimilian və xanımı Burqonlu Mariyanın oğlu olan Filip hələ 4 yaşında ikən anası vəfat etdi və beləcə 4 yaşlı Filip Burqundiya hersoqu oldu. 1496-cı ildə atasının istəyilə Kastiliya kralı Ferdinand və xanımı Kastilyalı İzabellanın qızı Yuanna ilə evləndi. Bundan başqa razılaşmaya görə Filipin bacısı Marqarita da İspaniya kralının oğlu və varisi Conla evləndi. Nikahdan 4 il sonra xanımı Yuanna qardaşı, böyük bacısı və bacısının kiçik oğlunun vəfatı ilə Kastiliya taxtının varisi oldu. 1504-cü ildə qaynanası Kastiliyalı İzabellanın vəfatı ilə xanımı Yuanna Kastiliya taxtına keçdi və beləcə, Filip Kastiliyanın de-yure kralı oldu. Ancaq bundan 2 il sonra vəfat etdi.
Filip İspaniyadakı ilk Habsburq monarxı idi və bu günədək gələn bütün İspaniya krallarının əcdadı hesab olunur. Atasından öncə vəfat etmişdi və bu səbəblə nə Müqəddəs Roma imperatoru ola bildi, nə də onun mientras me la agarraba con 2 manos.
I Fransisk (İki Siciliya kralı)
I Fransisk (isp. Francisco de las Dos Sicilias; it. Francesco Gennaro Giuseppe) (19 avqust 1777, Neapol – 8 noyabr 1830[…], Neapol) — İki Siciliya kralı.
Atası Neapol və Siciliya kralı I Ferdinand, anası isə Müqəddəs Roma imperatoru I Fransiskin qızı Mariya Karolina idi. 1796-cı ildə o, həm bibisi qızı, həm də dayısı qızı olan Mariya Klementina ilə evləndi. Ancaq xanımının vəfatından sonra əmisi qızı Mariya İzabella ilə evləndi.
== Mənbə ==
Genealogie ascendante jusqu'au quatrieme degre inclusivement de tous les Rois et Princes de maisons souveraines de l'Europe actuellement vivans [Genealogy up to the fourth degree inclusive of all the Kings and Princes of sovereign houses of Europe currently living] (in French). Bourdeaux: Frederic Guillaume Birnstiel. 1768. pp.
I Georq (Böyük Britaniya kralı)
I Georq (alm. Georg Ludwig von Hannover, ing. George I; 28 may (7 iyun) 1660, Hannover – 11 (22) iyun 1727, Osnabrük, Müqəddəs Roma imperiyası) — alman mənşəli Hannoverlər sülaləsindən olan ilk Böyük Britaniya kralı (1714-1727).
I Georq (Yunanıstan kralı)
I Georgi (yun. Γεώργιος A', Βασιλεύς των Ελλήνων; 24 dekabr 1845[…], Kopenhagen – 18 mart 1913[…], Saloniki) — Yunanıstan kralı.
== Həyatı ==
I Georq 1845-ci il dekabrın 24-də Danimarkanın paytaxtı Kopenhagendə dünyaya gəlib. Danimarka kralı IX Kristianın ikinci oğludur. 1863-cü ildə 17 yaşında Yunanıstan kralı seçilib.
I Georq başda olmaqla kral ailəsi Böyük Britaniya və Rusiyaya ilə geniş əlaqələrə malik idi. Belə ki, I Georqun doğma bacısı Aleksandra Böyük Britaniya kralı VII Eduardın həyat yoldaşı və gələcək kral V Georqun anası idi. Digər bacısı Mariya isə Rusiya çarı III Aleksandrın həyat yoldaşı, gələcək çar II Nikolayın isə anası idi. I Georqun özü isə II Aleksandrın yaxın qohumu Olqa Konstantinovna ilə evlənmişdi.
1912-1913-cü illər Birinci Balkan Müharibəsində türklərin Balkandakı torpaqları hesabına Yunanıstanın ərazisi iki dəfə genişləndi.