I
сущ. меридиан: геогр. воображаемая круговая линия, проходящая через полюсы земного шара и под прямым углом пересекающая экватор. Qrinviç meridianı Гринвичский меридиан (меридиан, от которого ведётся отсчёт географической долготы)
2. астр. воображаемая круговая линия, проходящая через полюсы мира. Meridianların yığılması схождение меридианов
II
прил. меридианный. Meridian dairəsi меридианный круг (астрономический прибор, служащий для определения экваториальных координат звёзд)
Meridian
Meridian (latınca: meridies - Günorta xətti) – Coğrafi qütübləri yer səthindən keçməklə birləşdirən qısa xətt meridian adlanır. Meridianlar yarım çevrədir. Bütün meridianlar 360 dərəcədə kəsişirlər. Bütün meridianların uzunluqları eynidir. Onların uzunluğu 20 003,93 km-dir. Beynəlxalq təcrübədə meridianların başlanğıcı Böyük Britaniyanın paytaxtı London şəhərindəki Qrinviç rəsədxanasından keçir. Başlanğıc meridianı, ya da sıfırıncı meridian da deyilir. Xəritədə digər meridianlardan daha qalın göstərilir. Qrinviç meridianı Yer kürəsini Şərq və Qərb yarımkürələrinə bölür.
Meridian (coğrafiya)
Meridian (latınca: meridies - Günorta xətti) – Coğrafi qütübləri yer səthindən keçməklə birləşdirən qısa xətt meridian adlanır. Meridianlar yarım çevrədir. Bütün meridianlar 360 dərəcədə kəsişirlər. Bütün meridianların uzunluqları eynidir. Onların uzunluğu 20 003,93 km-dir. Beynəlxalq təcrübədə meridianların başlanğıcı Böyük Britaniyanın paytaxtı London şəhərindəki Qrinviç rəsədxanasından keçir. Başlanğıc meridianı, ya da sıfırıncı meridian da deyilir. Xəritədə digər meridianlardan daha qalın göstərilir. Qrinviç meridianı Yer kürəsini Şərq və Qərb yarımkürələrinə bölür.
180-ci meridian
180-ci meridian — Bu meridian Qrinviç meridianının davamını təşkil edir. Meridianın böyük qismi Sakit okean ərazisindən keçir.
180-ci meridian Qrinviç meridianı ilə birlikdə Yer planetini xəyali olaraq Qərb yarımkürəsi və Şərq yarımkürəsinə bölür.
Şimal qütbündən şimal qütbünə qədər keçdiyi ərazilər:
180-ci meridianın yaxınlığında yerləşən ərazilər:
Hilberta adaları və Feniks adası, Kiribati;
Şimal adası və Kermadek, Yeni Zelandiya;
Baunti adaları və Çatem arxipelaqı, Yeni Zelandiya.
Meridian qum siçanı
Meridian qum siçanı (lat. Meriones meridianus) , (Rodentia) dəstəsindan bir Məməli növü.Araz boyunca (Naxçıvan MR-də) nadir rast gəlir.
Meridian Air Cargo reys 3032
Reys 3032 Meridian Air Cargo (ukr. Авіакатастрофа Ан-12 біля Кавали) — Aviasiya qəzası, baş vermiş 16 iyul 2022-ci il Niş—Amman—Ər-Riyad—Əhmədabad—Dəkkə yük reysini yerinə yetirərkən.
Fəlakət yerli vaxtla təxminən 23:00-da baş verib, Ehtimal ki, mühərrikin yanması və uğursuz qəza enməsi səbəbindən baş verib.
141-сi şərq meridianı
Qrinviçin şərqindəki 141-ci şərq meridian— Şimal qütbündən Şimal Buzlu okeanı, Asiya, Sakit okean, Avstraliya, Hind okeanı, Cənub okeanı, Antarktidadan cənub qütbünə keçən və qərb uzunluğunun 39-cu meridianı ilə ortodromiya təşkil edən uzunluq xətti.
141-ci şərq meridian, 39-cu meridianın qərb ilə böyük bir dairə meydana gətirir.
== Sərhəd ==
Yeni Qvineya adasında meridian, qərbdə İndoneziya ilə şərqdə Papua-Yeni Qvineya ilə arasındakı quru sərhədinin bir hissəsini təyin edir.Flay çayı 141-ci meridianın qərbindən axdığı ərazini təşkil edir. Flayın cənubu sərhədi meridianın şərqindən bir qədər,paralel olaraq uzanır (bax. İndoneziya - Papua Yeni Qvineya münasibətləri).
Avstraliyada Cənubi Avstraliya əyalətinin şərq sərhədi, Kvinslend və Yeni Cənubi Uels ilə həmsərhəddir.
Başlanğıc meridianı
Qrinviç meridianı (ing. Greenwich) – Böyük Britaniyanın paytaxtı Londondakı Qrinviç qəsəbəsində yerləşən Qrinviç rəsədxanasından keçən meridiana deyilir. Bu meridian sıfırıncı meridian adlanır. Əvvəllər sıfırıncı meridian İngiltərədə "Qrinviç meridianı" , Fransada "Paris meridianı" və Rusiyada "Pulkov meridianı" adlanırdı. 1884-cü ildə ABŞ Konqresində sıfırıncı meridian kimi "Qrinviç meridianı" anlayışı qəbul olunmuşdur.
Qrinviç meridianı Yer kürəsini Şərq və Qərb yarımkürələrinə bölür.
== Coğrafiya ==
== Ədəbiyyat ==
Хауз Д. Гринвичское время и открытие долготы. — Москва, 1983.
Ferro Meridianı
Ferro meridianı —Kanar adaları arxipelaqındakı El Hierro (əvvəlki Ferro) adasından keçən taxrixi başlanğıc meridian. El Hierro adasının ikinci adı Isla del Meridiano –dur (Meridian adası).
== Etimologiya ==
Bax: El Hierro adası
== Tarix ==
Ada Avropa tarixində başlanğıc meridian kimi tanınmışdır. İlk dəfə olaraq 150-cü ildə Ptolomey xəritə tərtib edərkən həmin dövrdə bəlli olan ən ucqar qərb nöqtəsini kimi başlanğıc meridian olaraq istifadə etmişdir. Xətitədə yalnız şərq uzunluğundan istifadə etmişdir. Enlik isə ekvatora nisbətdə hesablanırdı.
1634-cü ildə fransa kralı XIII Luis və dövlət xadim Kardinal Rişelye Arman-Jan dyu Plessi de Rişelye Ferro adasının meridianını xəritədə istinad nöqtəsi kimi istifadə olunması fikrini irəli sürürlər. Çünki həmin dövrə qədər Köhnə dünyaya bəlli olan ucqar qərb nöqtəsi həmin ada sayılırdı. Qitənin ən ucqar qərb quru nöqtəsi olan Flores adası XV əsrdə Azor adaları kəşf olunmayana qədər avropalılar üçün naməlum idi. Bu səbəbdən həmin ada Köhnə dünya daxil edilmir.
Paris meridianı
Paris meridianı – Paris rəssədxanasından keçən meridiana deyilir. Meridianın adı 1884-cü ildə Fransada qəbul olunmuşdur. Coğrafi uzunluqların hesablanmasında istifadə olunur.
Paul Murdin: Full Meridian of Glory. Perilous Adventures in the Competition to Measure the Earth.
Qrinviç meridianı
Qrinviç meridianı (ing. Greenwich) – Böyük Britaniyanın paytaxtı Londondakı Qrinviç qəsəbəsində yerləşən Qrinviç rəsədxanasından keçən meridiana deyilir. Bu meridian sıfırıncı meridian adlanır. Əvvəllər sıfırıncı meridian İngiltərədə "Qrinviç meridianı" , Fransada "Paris meridianı" və Rusiyada "Pulkov meridianı" adlanırdı. 1884-cü ildə ABŞ Konqresində sıfırıncı meridian kimi "Qrinviç meridianı" anlayışı qəbul olunmuşdur.
Qrinviç meridianı Yer kürəsini Şərq və Qərb yarımkürələrinə bölür.
Хауз Д. Гринвичское время и открытие долготы. — Москва, 1983.
Qrinviç meridianından... kənarda (film, 2007)
Filmin süjet xətti belədir: Qəhrəman gənc rəssamdır. O, siyasətdən uzaq olmaq istəyir. Hər bir yaradıcı insan kimi onun da öz dünyası var. Amma vəziyyət elə inkişaf edir ki, məcburiyyət qarşısında o da, dövrün hadisələrinə qarışmalı olur. Çünki, ən yaxın dostu cəbhənin bir tərəfində, sevgilisi o biri tərəfindədir...
Filmin layihəsi Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin "Yeni əsr. Yeni gənclər. Yeni baxış" qısametrajlı film layihə müsabiqəsində 2-ci yeri tutub (02.08.2006).
Çəkilişlər 2 aya yaxın davam etmişdir.
1) 2007-ci ildə Ukrayna Beynəlxalq Kinofestivalı
"Ən yaxşı operator işinə görə" Nadir Mehdiyevə Mükafat verilmişdir.
Qrinviç meridianından... kənarda
Filmin süjet xətti belədir: Qəhrəman gənc rəssamdır. O, siyasətdən uzaq olmaq istəyir. Hər bir yaradıcı insan kimi onun da öz dünyası var. Amma vəziyyət elə inkişaf edir ki, məcburiyyət qarşısında o da, dövrün hadisələrinə qarışmalı olur. Çünki, ən yaxın dostu cəbhənin bir tərəfində, sevgilisi o biri tərəfindədir...
Filmin layihəsi Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin "Yeni əsr. Yeni gənclər. Yeni baxış" qısametrajlı film layihə müsabiqəsində 2-ci yeri tutub (02.08.2006).
Çəkilişlər 2 aya yaxın davam etmişdir.
1) 2007-ci ildə Ukrayna Beynəlxalq Kinofestivalı
"Ən yaxşı operator işinə görə" Nadir Mehdiyevə Mükafat verilmişdir.