MERİDİONAL
прил. геогр. астр. , физ. меридиональный (идущий в направлении меридиана, по меридиану). Meridional xətt меридиональная линия, meridional istiqamət меридиональное направление, meridional maqnitləşmə меридиональное намагничивание
Beynəlxalq Meridional Konfrans
Beynəlxalq Meridional Konfrans — Ümumdünya vaxtı məsələsini həll etmək üçün 1884-cü ildə Vaşinqtonda çağırılmış konfrans. Müzakirələrin əsas mövzusunu meridianlar təşkil etdiyindən konfransa belə ad verilmişdi. Sıfırıncı meridianın seçilməsi və dünyanın saat qurşaqlarına bölünməsi konfransın əsas məsələləri idi.
=== Zərurət ===
1876-cı ildə kanadalı mühəndis Sendford Fleminq İrlandiya vağzalında qatara gecikmişdi. Gecikmənin səbəbi Fleminqin məsuliyyətsizliyi deyil, vağzalın özünə aid olan lokal vaxtla işləməsi olmuşdur. XIX əsrin sonlarına kimi "ümumdünya vaxtı" anlayışı olmadığından bu kimi problemlərə tez-tez rast gəlinirdi. Qloballaşan və sənaye cəhətdən inkişaf edən dünyada Yer kürəsinin ayrı-ayrı bölgələrində vaxtın vahid şəklə salınması artıq zərurətə çevrilmişdi. Bu haqda təşəbbüsün ilk müəllifi Saratoqa məktəbinin direktoru Çarlz Daud olmuş, mühəndis Sendford isə böyük həvəslə onun bu ideyasına dəstək vermişdi. Məhz həmin gecikmədən sonra o, bu ideya üzərində səylə çalışaraq daha ciddi təkliflər verməyə başlamışdı. Onun bu fəaliyyəti sayəsində Yer kürəsi saat qurşaqlarına bölünüb.
Aglaia meridionalis
Aglaia meridionalis (lat. Aglaia meridionalis) — bitkilər aləminin sabunağacıçiçəklilər dəstəsinin meliyakimilər fəsiləsinin aqlaiya cinsinə aid bitki növü.
Amblyseius meridionalis
Amblyseius meridionalis (lat. Amblyseius meridionalis) — phytoseiidae fəsiləsinin amblyseius cinsinə aid heyvan növü.
== İstinadlar ==
Amblyseius meridionalis Catalogue of Life saytında
Mites GSDs: PhytoseiidBase.
Avena fatua subsp. meridionalis
Yulafca (lat. Avena fatua) — bitkilər aləminin qırtıcçiçəklilər dəstəsinin qırtıckimilər fəsiləsinin yulaf cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Anelytrum avenaceum Hack.
Avena ambigua Schoenb. [Invalid]
Avena cultiformis (Malzev) Malzev
Avena fatua var. acidophila Kiec
Avena fatua var. alcaliphila Kiec
Avena fatua var. alta Kiec
Avena fatua var. altissima Kiec
Avena fatua subsp. brevipilosa Kiec
Avena fatua subsp.
Avena meridionalis
Yulafca (lat. Avena fatua) — bitkilər aləminin qırtıcçiçəklilər dəstəsinin qırtıckimilər fəsiləsinin yulaf cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Anelytrum avenaceum Hack.
Avena ambigua Schoenb. [Invalid]
Avena cultiformis (Malzev) Malzev
Avena fatua var. acidophila Kiec
Avena fatua var. alcaliphila Kiec
Avena fatua var. alta Kiec
Avena fatua var. altissima Kiec
Avena fatua subsp. brevipilosa Kiec
Avena fatua subsp.
Chaetura meridionalis
Chaetura meridionalis (lat. Chaetura meridionalis) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin uzunqanadkimilər dəstəsinin uzunqanadlar fəsiləsinin i̇ynəquyruq cinsinə aid heyvan növü.
Globularia meridionalis
Globularia meridionalis (lat. Globularia meridionalis) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin bağayarpağıkimilər fəsiləsinin qlobulariya cinsinə aid bitki növü.
Lissotriton vulgaris meridionalis
Adi triton (lat. Lissotriton vulgaris), (Salamandridae) — fəsiləsinin (Caudata) dəstəsindən suda-quruda yaşayanlar növü. Nadir, sayı azalmaqda olan növdür.
== Qısa təsviri ==
Bədənin uzunluğu 110 mm-ə (adətən 80 mm-ə yaxın) çatır. Dərisi hamar və ya xırda ziyillidir. Bədənin bel hissəsinin rəngi zeytuni-qonur, qarınaltı hissə isə sarımtıl olub, xırda tutqun xallara malikdir. Başında olan tünd uzununa zolaqlardan biri gözlərindən keçir və yaxşı nəzərə çarpır. Çoxalma dövründə erkəklərin rəngi daha parlaq olur və peysərdən quyruğunun ucuna qədər daraq əmələ gəlir. Adətən bu hissədə narıncı haşiyəsi və parlaq rəngli göy zolağı olur. Bu üzgəcvari qırış quyruğun əsasında kəsilmir.
Proprioseius meridionalis
Proprioseius meridionalis (lat. Proprioseius meridionalis) — phytoseiidae fəsiləsinin proprioseius cinsinə aid heyvan növü.
Proprioseius meridionalis Catalogue of Life saytında
Mites GSDs: PhytoseiidBase.
Lutra lutra meridionalis
Qafqaz susamuru (lat. Lutra lutra meridionalis) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin yırtıcılar dəstəsinin dələlər fəsiləsinin amerika susamuru cinsinin adi susamuru növünə aid heyvan yarımnövü. Sayı getdikcə azalır.
== Görünüşü ==
Bədənin uzunluğu 700 mm. Quyruğunun uzunluğu 470 mm. Zahiri görünüşü Afrika susamuru kimidir. Belinin və yanlarının rəngi açıq-qəhvəyidir. Qarın hissəsinin rəngi yetərincə açıqdır. Quyruğu üstən və altdan eyni rəngdədir.
== Arealı ==
Şimali Qafqazda, Cənubi Qafqazda, Azərbaycanda, İranda, ola bilər İraqda, Suriyada, Fələstində və Türkiyədə yayılmışlar.
Sympterum meridionale
Sympetrum meridionale — cənub aquatik cırcıraması Libellulidae cinsinə aid olan həşərat növüdür.
İynəcələr dəstəsinin geniş yayılmış növlərindən biridir. Onların həyat dövriyyəsi orta hesabla 2–3 il davam edə bilir. Aprel-oktyabr ayları ərzində onlara şirin su kənarlarında rast gəlmək mümkündür. May ayından Noyabr ayının əvvəlinə kimi öz sürfələrinə şirin su hövzələrinin kənarlarına və otlaqların üzərinə yerləşdirirlər.
Bədən ölçüləri 40 mm-ə qədər böyüyə bilir. Qanadları açıldıqda ümumi bədən ölçüsü 55–60 mm-ə qədər uzanır. Erkək fərdlərin qarıncığı dişilərdən fərqli olaraq qırmızımtıl rənglidir. Dişilərin qarıncıq seqmentlərində isə qara ləkələrə rast gəlmək mümkündür. Qanadları sarımtıl rənglidir, pterostiqma və hialindən qurulmuşdur.
Lobelia cardinalis var. meridionalis
Lobelia cardinalis (lat. Lobelia cardinalis) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin zəngçiçəyikimilər fəsiləsinin firəngotu cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
=== Homotipik sinonimləri ===
Dortmanna cardinalis (L.) Kuntze
Lobelia coccinea (Moench) Stokes
Rapuntium cardinale (L.) Mill.
Populus grandidentata f. meridionalis
Populus grandidentata (lat. Populus grandidentata) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin söyüdkimilər fəsiləsinin qovaq cinsinə aid bitki növü.
Kanadanın qərbindən ABŞ-nin cənub-şərqinə qədər yayılmışdır.
Populus tremula subsp. grandidentata (Michx.) Á.Löve & D.Löve
Populus dentifolia Kirwan
Populus grandidentata var. angustata Vict.
Populus grandidentata f. coelestina Tidestr.
Populus grandidentata f. meridionalis Tidestr.
Rubus tomentosus f. meridionalis
Rubus aetnicus (lat. Rubus aetnicus) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin moruq cinsinə aid bitki növü.
== Təbii yayılması ==
Avopada, Orta Balkan yarımadasında, Kiçik Asiyada və İranda geniş yayılmışdır.
== Botaniki təsviri ==
Birillik, budaqları qövsvarı əyilmiş, tilli, üzəri yatıq keçətüklü, az halda tüksüz, müxtəlif formalı tikanlı koldur. Çiçək oxu düz yönəlmiş, çökək, az tikanlıdır. Çiçək qrupu sıx, uzunsov, çoxçiçəkli salxımdır. Kasayarpağı kül rəngli boz keçətüklü, aşağıya yönəlmişdir. Meyvəsi uzunsov şar formalı, bir qədər qurudur. İyun-avqust aylarında çiçəkləyir və meyvə verir.
== Ekologiyası ==
Çay kənarlarında rütubətli yerlərdə bitir.
Rubus tomentosus var. meridionalis
Rubus aetnicus (lat. Rubus aetnicus) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin moruq cinsinə aid bitki növü.
== Təbii yayılması ==
Avopada, Orta Balkan yarımadasında, Kiçik Asiyada və İranda geniş yayılmışdır.
== Botaniki təsviri ==
Birillik, budaqları qövsvarı əyilmiş, tilli, üzəri yatıq keçətüklü, az halda tüksüz, müxtəlif formalı tikanlı koldur. Çiçək oxu düz yönəlmiş, çökək, az tikanlıdır. Çiçək qrupu sıx, uzunsov, çoxçiçəkli salxımdır. Kasayarpağı kül rəngli boz keçətüklü, aşağıya yönəlmişdir. Meyvəsi uzunsov şar formalı, bir qədər qurudur. İyun-avqust aylarında çiçəkləyir və meyvə verir.
== Ekologiyası ==
Çay kənarlarında rütubətli yerlərdə bitir.