MƏRKƏZÇİLİK

Mərkəzçilik — mərkəzdəki siyasi axımları müəyyən etmək üçün istifadə olunur. Sağ və soldan ayrı bir siyası güc iddiasında olub, bundan başqa sağ və sol arasında bir uzlaşma olaraq da qəbul edilən bir axımdır. Bu termin uzlaşmazlıqlar arasında mülayimliklə əlaqələndirilə bilər: İslahatlarda mühafizəkarlıq və irəliçilik, düşüncələrdə sosializm, liberalizm və mühafizəkarlıq, iqtisadi sahədə isə müdaxiləçilik və Laissez faire.

Sağ mərkəzçilik və ya mərkəz sağçılıq — cəmiyyətdə tədrici, təkamül xarakterli dəyişikliklərə əsaslanan ictimai-siyasi cərəyan. Siyasətdə sağ mərkəzçilər, onların fikrincə, siyasi spektrin sağ cinahına aid olan, lakin digər sağçılarla müqayisədə mərkəzə daha yaxın olan siyasətçilər və partiyalar hesab edilir. Bu, həm də bəzi məsələlərdə mərkəzçilərlə blokadaya düşən mötədil sağçı siyasi baxışların və sosial transformasiya üsullarının birləşməsi kimi də şərh oluna bilər. Sağ mərkəzçilərə xristian demokratlar, sosial mühafizəkarlar, klassik liberallar, iqtisadi liberallar, mühafizəkar liberallar, liberal mühafizəkarlar, neoliberallar, milli mühafizəkarlar, milli demokratlar və milli liberallar kimi istinad etmək adətdir. 2019-cu ildə aparılan araşdırmaya görə, 2018-ci ildə sağ mərkəzçi partiyalar 21 Qərb demokratiyasında təxminən 27% səs toplamışdır. Bu, 1960-cı ildəki 37%-dən azalma idi.

Üçüncü yol (mərkəzçilik) — sağ və həddindən artıq sağ, sol və həddindən artıq sol arasında qarşıdurmalardan qaçmağa çalışan müxtəlif siyasi mövqeləri təsvir etmək üçün istifadə edilən ümumi termin. Əsasən, üçüncü yol siyasətçilərinin fikirləri ifrat sağçıların iqtisadiyyatını ifrat solçuların sosial proqramları ilə birləşdirməyə çalışır. Üçüncü yol axtarışı bəzi sosial demokratlar və sosial liberallar üçün xarakterikdir. Digər tərəfdən, onlar həm laissez-faire prinsipinin tərəfdarları tərəfindən qeyri-sabit kimi, həm də kommunistlərdən satqın kimi solçu dəyərlərin tənqidinə məruz qalırlar. Tarix boyunca və müxtəlif dövlətlərdə “üçüncü yol” termini müxtəlif mənalarda istifadə edilmişdir. XX əsrin əvvəllərində mütərəqqi insanlar özlərini üçüncü yolun tərəfdarları adlandırdılar; 1950-ci illərdə ordoliberallar, məsələn, Vilhelm Röpke. Böyük Britaniyanın baş naziri Harold Makmillan “Orta yol” kitabını yazmışdır. İngiltərədə məşhur üçüncü yol nəzəriyyəçisi sosioloq Entoni Giddens idi. Baş nazirlər Toni Bler və Qordon Braun ondan təsirlənmişdi. İqtisadiyyata dövlət nəzarəti ilə bağlı ənənəvi sosialist baxışlarından fərqli olaraq, onlar “etik sosializmi” ideal hesab edirdilər.