Azərbaycan əlifbasının otuz ikinci hərfi. bax ze
is. [fars.] mus. Tarda bir pərdə. Mirzə Sadıq tarın qoluna zabil pərdəsini əlavə etmişdir. Ə.Bədəlbəyli
is. [ər.] Ordu və donanmada komanda heyətinə mənsub şəxs. Zabit rütbəsi. Zabitlər klubu. – Axırımcı teleqraf xəbərlərindən aşkar olur ki, Trablisdə os
is. [ər.] 1. Qayda, qanun, nizam, intizam. [Divanbəyi:] Barı bu işin şükranəsinə nizamə tabe olun, əgərçi heç nizamı və zabitəni anlamırsınız
sif. Zabitəsi olan, nizam və intizam tələb edən, çox ciddi və tələbkar olan, nüfuz və təsir gücünə malik olan
is. Zabitəli olma, zabitəli adamın xassəsi
sif. Zabitəsi olmayan, sözü keçməyən, tələbkar olmayan. Zabitəsiz adam
is. Zabitənin, ciddiyyətin, tələbkarlığın, nüfuzun olmadığı hal
is. hərb. Zabit rütbəsi. Mən zabitliyə bir adi soldat ikən nail olmuşam. M.S.Ordubadi. [Sona:] Yaxşı, biz zabitliyə kimi təyin edək? H
[rus. зачёт] Ali və orta ixtisas məktəblərində tələbələrin biliyini yoxlama növü. Zaçota hazırlanmaq
is. [ər.] 1. Şey. Hər zad. Heç zad yoxdur. – Nə şirindir məhəbbəttək zad olmaz; Ölənədək könül ondan yad olmaz
[fars.] Əsil mənası “doğulmuş, törəmiş” olub: 1) adətən isimlərə qoşularaq onların əslini, kimdən törədiyini, nəslini bildirir; məs
is. [fars.] klas. Oğul, övlad. Duruyor oxşamaya zadəsini; Sevgili, nazlı xudadadəsini. M.Hadi
top. [fars.] Hakim sinfin yüksək kübarlar təbəqəsi, əsilzadələr; aristokratiya. …Bağdadda dul qadınlar və öz ərlərindən intiqam almaq istəyən zadəgan
zərf Zadəgan kimi, ağa kimi; ağacasına, kübarcasına
is. 1. Əsilzadəlik, əyanlıq, kübarlıq, aristokratlıq. 2. məc. Nəciblik, alicənablıq; nəcib hərəkət
is. [fars.] klas. Qara qarğa. [Aşıq Hüseyn:] Hüseyn düşsə cananından uzağa; Şeyda bülbül tənə vurar o zağa… Aşıq Hüseyn
is. [ər. zac] kim. Bəzi metalların sulfat duzu
is. Qılıncı, bıçağı itiləyərək verilən cila, parlaqlıq. // Ümumiyyətlə silaha verilən cila, parıltı
zağ-zağ əsmək (titrəmək) – bərk qorxmaq, qorxudan titrəmək. [Veysəl:] İki yüzdən artıq fəhlə səni görəndə zağ-zağ əssin, iki gədə səni tələyə salsın?
is. Heyvan yuvası, mağara. Qurd da, quş da qoy çəkilsin öz ünvanına; Bir zağa da, bir saralmış yarpaq da yurddu
is. məh. Yoğun, yekəqarın
is. Dəri papağın aşağı və yuxarı kənarı, qırağı. // Palto yaxasına qoyulan dərinin qırağı, boynu. □ Zağarası getmək (çıxmaq) – dəri papaq və ya yaxalı
is. zool. Qarğalar fəsiləsindən qara parlaq lələkli köçəri quş
is. Silahı zağla suvaran, cilalandıran usta
“Zağlamaq”dan f.is
f. Cilalamaq, cila vermək. Xəncəri (qılıncı) zağlamaq
“Zağlanmaq”dan f.is
məch. Cilalanmaq, cila verilmək, parıldadılmaq. Tüfəng zağlandı
“Zağlatmaq”dan f.is
icb. Cilalatmaq, cila verdirmək
sif. Zağ verilmiş, cilalanmış, cilalı. Zağlı tüfəng. Zağlı xəncər. – …Yanan lampanın qüvvətli işığı altında göy zağlı xəncər yaşıl bir parıltı buraxır
is. [fars.] Yenicə doğmuş qadın. [Cəbrayıl bəy:] Onda ayrı evə keçək, yaxşı deyil, zahının yanında oturmayaq
is. Yenicə doğmuş qadının vəziyyəti
is. [ər.] 1. Dünyanın zövq və nemətlərindən əl çəkib vaxtını ibadətlə keçirən dindar adam. Zahidi-xudbin nə bilsin zövqünü eşq əhlinin; Bir əcəb meydi
zərf [ər. zahid və fars. …anə] Zahid kimi. Zahidanə yaşamaq. Zahidanə həyat keçirmək
zərf Zahid kimi, zahidanə. Zahidcəsinə həyat sürmək. Özünü zahidcəsinə aparmaq
is. 1. Zahidin hal və vəziyyəti. Heç birimiz müqəddəslik və zahidlik iddiası etmirik. M.F.Axundzadə. 2
[fars.] bax zahidanə. Mən otuz il cahanda zahidvar; Bilmədim qız-qadın nədir, zinhar! H.Cavid
is. [ər.] 1. Açıq, aşkar, aydın, meydanda olan (batin müqabili). Mən bir Fərhad, sən bir şirindəhansan; Dərdin zahir, amma özün nəhansan
is. [ər.] İç-üz, əsil, zat, mahiyyət. Zahir-batinini üzə çıxarmaq
zərf Üzdə, zahirən, xarici görünüşcə. …Bir para cüvəllağı oxumuşlarımız ürəkdən gülə-gülə və zahirdə guya ağlayaağlaya dəstənin qabağında dolanırdılar
zərf [ər.] Xarici görünüşünə, görkəminə görə, xaricən, üzdən. Zahirən kim gözü görməz fələki-xunxarın; Məni bu gündə görən böylə sitəmkar olmaz
sif. [ər.] Xarici görünüşcə, üz tərəfdən, zahirdə olan (batini müqabili). Zahiri görünüş. Zahiri oxşarlıq
is. Zahiri görkəm, görünüş. □ Zahiriliyi yoxdur – kifirdir, çirkindir, görkəmsizdir
sif. [ər. zahir və fars. …pərəst] Ancaq zahiri görünüşə, xarici görkəmə əsasən qiymət verən
is. [ər.] köhn. 1. Artan, əlavə edilən. …İstərsən əgər oğlun edə kəsb fəvaid; Həm sərvəti zaid ola, həm miknəti zaid; Tərğib elə ta kəsbi-həram eyləsi
is. [ər.] Dadbilmə duyğusu, qabiliyyəti
sif. [ər.] klas. Daimi olmayan, müvəqqəti, fani, keçici, puç. □ Zail etmək (eyləmək) – puç etmək, yox etmək, məhv etmək, heçə çıxarmaq
is. [ər.] din. Zikr edən (bax zikr 2-ci mənada). // Keçmişdə təkyələrdə ilahiyyat oxuyan adam. Zakirəm, zikr eylərəm, yəni ki şeyxəm; sufiyəm; Gör nə