Qavrayış
Qavrayış — həqiqi və mücərrəd varlığın insan tərəfindən bilavasitə hissən qavranılması, xarici aləmin hadisələrini qavramaq, dərk etmək, fərqləndirmək və anlamaq qabiliyyəti.
R.Əliquliyev, S.Şükürlü, S.Kazımova. Elmi fəaliyyətdə istifadə olunan əsas terminlər. Baki, İnformasiya Texnologiyaları, 2009, 201 s.
Ekstrasensor qavrayış
Ekstrasensor qavrayış, ekstrasensorika (lat. extra "yuxarıda, kənarda" + sensus "hiss") — mövcudluğu sübut olunmamış qavrayışın və ya insan qabiliyyətlərinin bir çox paranormal formaları üçün istifadə edilən qeyri-elmi termin . Belə qavrayış və qabiliyyət formalarının mövcudluğunun heç bir elmi sübutu yoxdur, ABŞ-ın Milli Elm Fondu ekstrasensor qavrayışı amerikalılar arasında ən çox yayılmış yalançı elmlərdən, yanlış təsəvvürlərdən biri kimi təsnif edir.
Bəzi hallarda subyektlərin patologiyaları və ya sinestetik vəziyyətləri nəticəsində yaranan qavrayış hadisələri onlar tərəfindən “ekstrasensor qabiliyyətlər” kimi şərh olunur (məsələn, insanın aurasını sinesteziya ilə görmək).
Paraelmlərdə ekstrasensor qavrayışın təzahürlərinə telepatiya, öncəgörmə və proskopiya, dərinin optik qavrayışı, “biointroskopiya” aiddir, lakin çox vaxt bu cür təzahürlərə cisimlərə, orqanizmlərə və ya fiziki hadisələrə qeyri-maddi fiziki təsirin bir növ üsulları da daxildir - telekinez və ya psixokinez, ekstrasensor şəfa və s.
Rayn və Soul telepatiyanı duyğu kanallarının vasitəçiliyi olmadan məlumatın beyindən beyinə ötürülməsi kimi başa düşdülər. Kriptesteziya - hər hansı bir şəkildə gizlədilmiş və məsafədə yerləşən maddi obyektlər haqqında məlumatların, həmçinin hisslərin vasitəçiliyi olmadan beyin tərəfindən qəbul edilməsidir. Onlar psixokinezi yenə maddi effektsiz, sırf zehni səydən istifadə edərək maddi obyektlərlə fəza manipulyasiyaları adlandırdılar. Görmə qabiliyyəti ilə onlar məlum faktlara əsaslanaraq nəticə çıxarmadan maddi hadisələrin gələcək vəziyyətlərini qabaqcadan görmək qabiliyyətini başa düşürdülər.
Bir sıra alimlər özünü ekstrasensor qabiliyyətlərə malik olduğunu bəyan edən insanları öyrənməyə çalışıblar.