Mark Minusi Feliks: Redaktələr arasındakı fərq
k r2.7.1) (Bot redaktəsi əlavə edilir: el:Μινούκιος Φήλιξ |
k Solavirum Minusius Feliks səhifəsinin adını Mark Minusi Feliks olaraq dəyişdi. |
||
| (14 istifadəçi tərəfindən edilmiş 34 dəyişiklik göstərilmir) | |||
| Sətir 1: | Sətir 1: | ||
{{Adaş|Feliks}} |
|||
Latın apologetlərindən olan Minusius Feliks II əsrin sonu - III əsrin əvvəllərində yaşamışdır. O, ya [[İtaliya]]da, ya da [[Afrika]]da anadan olmuşdur, sonra isə [[Roma]]da yaşamışdır. Onun yalnız bir əsəri – «Octavius» (Oktavius) dialoqu bizim zəmanəmizə çatmışdır. Üslub nöqteyi-nəzərindən bu əsər Sisseronun dialoqlarına bənzəyir. Burada söhbət bütpərəstlik və Xristianlıqdan gedir. Bu əsər, II əsrdə Xristianlıqla bütpərəstliyin arasında gedən polemikanın əsas məqamlarına toxunduğuna görə, çox əhəmiyyətlidir. Dioloq bütpərəst Sesilius (Cecilius) və xristian Oktaviusun arasında Minusiy Feliksin iştirakı ilə gedir. |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | Sesilius, insan idrakının həqiqəti əks etdirməyə qadir olmadığını əsas gətirərək, xristianları qınayır. O deyir ki, xristianların əksəriyyəti savadsız adamlar olduğu halda, onlar ən ali kateqoriyalar olan Tanrıdan, taledən, dünyanın yaranmasından söhbət açırlar və bunlarla bağlı problemləri həll etmək iddiasındadırlar. Halbuki, bunu ən savadlı adamlar belə edə bilməyiblər. Burada Sesilius skeptik mövqedən çıxış edir. |
||
|adı = Minusius Feliks |
|||
| ⚫ | |||
|şəkil = |
|||
|şəklin ölçüsü = |
|||
|şəklin izahı = |
|||
|digər adı = |
|||
|doğum tarixi = |
|||
|doğum yeri = |
|||
|vəfat tarixi = 210 |
|||
|vəfat yeri = |
|||
|vəfat səbəbi = |
|||
|dəfn yeri = |
|||
|vətəndaşlığı = [[Roma imperiyası]] |
|||
|milliyyəti = |
|||
|dini = |
|||
|ixtisası = |
|||
|təhsili = |
|||
|fəaliyyəti = Xristian [[Apologetika|apologeti]] |
|||
|fəaliyyət illəri = |
|||
|tanınır = |
|||
|mükafatları = |
|||
|imzası = |
|||
|imzanın ölçüsü = |
|||
|imzanın izahı = |
|||
|saytı = |
|||
|vikianbar = |
|||
}} |
|||
{{Erkən xristianlıq}} |
|||
'''Minúsius Féliks''' (lat. Marcus Minucius Felix, ö. 210) — latındilli [[apologetika]]sının nümayəndəsi, [[Roma]] [[vəkil]]i idi. |
|||
== Apologetikası == |
|||
| ⚫ | Daha sonra Sesilius deyir ki, dinin seçimi insanın özündən asılıdır. Çünki, dini kateqoriyalar son olaraq əsaslı dərk edilib sübuta yetirilə bilməz. Bu səbəbdən Xristianlığın başqa dinlərlə müqayisədə heç bir üstünlüyü yoxdur. Roma dini ən qədim zamanlardan mövcuddur. Ona romalılıların əjdadları sitayiş ediblər. Bu dinlə Roma qüdrətli bir imperiyaya çevrilib. Bu dindən çıxmaq öz millətinə, keçmişinə xəyanət etməkdir |
||
Təqribən 180—192 illər arası [[dialoq]]lar üslubunda yazılmış [http://www.earlychristianwritings.com/octavius.html "''Oktavius''"] adlı ''apologetik'' əsərin yazarı idi. Bu kitab üslub baxımından [[Siseron Mark Tulli|Siseronun]] dialoqlarına bənzəyir. Burada söhbət bütpərəstlik və Xristianlıqdan gedir. Bu əsər, II yüzillikdə [[Xristianlıq]]la antik dünyagörüşünün arasında gedən polemikanın əsas məqamlarına toxunduğuna görə, çox böyük önəm daşıyır. Dioloq [[bütpərəst]] ''Sesilius'' (Cecilius) və xristian ''Oktaviusun'' arasında Minusius Feliksin iştirakı ilə gedir.<ref>Minucius Feliks. [http://www.earlychristianwritings.com/text/octavius.html Octavius, V] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20211204185410/http://www.earlychristianwritings.com/text/octavius.html |date=2021-12-04 }}.</ref>. |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | Sesilius, insan idrakının həqiqəti əks etdirməyə qadir olmadığını əsas gətirərək, xristianları qınayır. O deyir ki, xristianların əksəriyyəti savadsız adamlar olduğu halda, onlar ən ali kateqoriyalar olan Tanrıdan, taledən, dünyanın yaranmasından söhbət açırlar və bunlarla bağlı problemləri həll etmək iddiasındadırlar. Halbuki, bunu ən savadlı adamlar belə edə bilməyiblər. Burada Sesilius [[Skeptisizm|skeptik]] mövqedən çıxış edir. |
||
| ⚫ | Sesiliusdan sonra, Oktavius xristianlara qarşı edilən ittihamlara cavab verir. O, ilk növbədə, hər bir insana müdrikliyin açıq olmasından danışır. Yəni, həqiqət təkcə filosoflara deyil, hər bir adama açıla bilər. İnsan tərəfindən dünyanın dərk edilməsinin vacibliyini inkar etməyən Oktavius, onun şüurunu yalnız bununla məhdudlaşdırmanın əleyhinə çıxış edir. Çünki, dünyada İlahinin rolu vardır. |
||
[[Fayl:Felix.jpg|200px|left]] |
|||
| ⚫ | Daha sonra Sesilius deyir ki, dinin seçimi insanın özündən asılıdır. Çünki, dini kateqoriyalar son olaraq əsaslı dərk edilib sübuta yetirilə bilməz. Bu səbəbdən Xristianlığın başqa dinlərlə müqayisədə heç bir üstünlüyü yoxdur. Roma dini ən qədim zamanlardan mövcuddur. Ona romalılıların əjdadları sitayiş ediblər. Bu dinlə Roma qüdrətli bir imperiyaya çevrilib. Bu dindən çıxmaq öz millətinə, keçmişinə xəyanət etməkdir.<ref>Minucius Feliks. [http://www.earlychristianwritings.com/text/octavius.html Octavius, VI-VIII] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20211204185410/http://www.earlychristianwritings.com/text/octavius.html |date=2021-12-04 }}.</ref>. |
||
| ⚫ | Sonda Sesilius Xristianlığa qarşı bir sıra dəlillərlə çıxış edir. O xristianların dini ayinlərinin icra tərzini insanlıqdan uzaq və əxlaqa zidd elan edir, onları mövhumatçılıqda ittiham edir. Sonra Sesilius qiyaməti və onunla bağlı hadisələri əsassız adlandırır, ölülərin dirilməsi ideyasını rədd edir. Xristianların əksəriyyətinin kasıblıq və zəlil vəziyyətdə yaşadıqlarını vurğulayan Sesilius, [[Tanrı]]nın dirilərə deyil, ölülərə (yəni onların qiyamətdə dirilməsi nəzərdə tutulur) kömək etməsinə görə təəccüb edir.<ref>Minucius Feliks. [http://www.earlychristianwritings.com/text/octavius.html Octavius, IX - XIII] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20211204185410/http://www.earlychristianwritings.com/text/octavius.html |date=2021-12-04 }}.</ref>. |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | Sesiliusdan sonra, ''Oktavius'' xristianlara qarşı edilən ittihamlara cavab verir. O, ilk növbədə, hər bir insana müdrikliyin açıq olmasından danışır. Yəni, həqiqət təkcə filosoflara deyil, hər bir adama açıla bilər. İnsan tərəfindən dünyanın dərk edilməsinin vacibliyini inkar etməyən Oktavius, onun şüurunu yalnız bununla məhdudlaşdırmanın əleyhinə çıxış edir. Çünki, dünyada İlahinin rolu vardır. |
||
| ⚫ | Sonra Oktavius |
||
| ⚫ | Bizim ətrafımızda olan ahəng, gözəllik, yaradanın varlığına işarə edir. Nizamda olan bu dünya heç də xaotik təsadüfdən yarana bilməzdi. Bəşəriyyətin ən ağıllı insanları, məsələn, [[Fales]], [[Pifaqor]], [[Demokrit]], [[Platon]] və başqaları, Tanrının varlığını təsdiq edirdilər <ref>Minucius Feliks. [http://www.earlychristianwritings.com/text/octavius.html Octavius, XIX] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20211204185410/http://www.earlychristianwritings.com/text/octavius.html |date=2021-12-04 }}.</ref>. |
||
Yunona isə daha doğa bilmir?. Oktaviusa görə, o tanrıların bəziləri nə vaxtsa adi insanlar olublar. Sonra, onlar öləndən sonra, onları ilahələşdiriblər [7]. |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | Sonra Oktavius Roma tanrıları ilə bağlı rəvayətləri tənqid edərək deyir ki, onların yaşadığı həyat heç də tanrılara layiq deyil, onlar özlərini insanlar kimi aparırlar, insanlar kimi müxtəlif qüsurlara malikdirlər. Məsələn O deyir: əgər tanrılar və vaxtsa doğulurlarsa, onda nə üçün onlar indi doğulmurlar? Məgər [[Yupiter]] qocalıb, [[Yunona]] isə daha doğa bilmir? Oktaviusa görə, o tanrıların bəziləri nə vaxtsa adi insanlar olublar. Sonra, onlar öləndən sonra, onları tanrılaşdırılıblar<ref>Minucius Feliks. [http://www.earlychristianwritings.com/text/octavius.html Octavius, XXIII] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20211204185410/http://www.earlychristianwritings.com/text/octavius.html |date=2021-12-04 }}.</ref>. |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | Bütpərəstliyi tənqid edən Oktavius, eyni zamanda, Xristianlığın romalılar tərəfindən yüksək qiymətləndirilən sağlam düşüncəyə zidd olmamasından danışır, və bu mövzuda qədim filosofların irsi ilə müqayisələr aparır<ref>Minucius Feliks. [http://www.earlychristianwritings.com/text/octavius.html Octavius, XXXIV] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20211204185410/http://www.earlychristianwritings.com/text/octavius.html |date=2021-12-04 }}.</ref>. |
||
== Mənbə == |
== Mənbə == |
||
*{{cite book|last=[[Aydın Əlizadə]]|first=|date=2007|title=Xristianlıq: tarix və fəlsəfə|url=http://www.ebooks.az/view/shUNpGOw.pdf|location=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160822073110/http://www.ebooks.az/view/shUNpGOw.pdf|archivedate=2016-08-22|publisher=Bakı: Əbilov, Zeynalov və qardaşlar|pages=s. 57-58|isbn=5-87459-013-7|accessdate=2016-08-16|ref=|url-status=dead}} |
|||
Aydın Əlizadə. [http://alizadeh.narod.ru/kitablar/Xristianliq/3.4.html#_ftn1 Minusius Feliks (Minucius Feliks)] |
|||
| ⚫ | |||
== Ədəbiyyat == |
|||
*{{cite book|last=[[Aydın Əlizadə]]|first=|date=2007|title=Xristianlıq: tarix və fəlsəfə|url=http://www.ebooks.az/view/shUNpGOw.pdf|location=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160822073110/http://www.ebooks.az/view/shUNpGOw.pdf|archivedate=2016-08-22|publisher=Bakı: Əbilov, Zeynalov və qardaşlar|pages=s. 57-58|isbn=5-87459-013-7|accessdate=2016-08-16|ref=|url-status=dead}} |
|||
*Catholic Encyclopedia (1913)/ [https://en.wikisource.org/wiki/Catholic_Encyclopedia_(1913)/Minucius_Felix Minucius Feliks] |
|||
| ⚫ | |||
== Həmdə bax == |
|||
*[[Apologetika]] |
|||
*[[Tertullian]] |
|||
*[[Arnobius]] |
|||
*[[Laktansius]] |
|||
== İstinadlar == |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
[[Kateqoriya:Fəlsəfə tarixi]] |
|||
[[ca:Marc Minuci Fèlix]] |
|||
[[Kateqoriya:Xristianlıq tarixi]] |
|||
[[de:Minucius Felix]] |
|||
[[el:Μινούκιος Φήλιξ]] |
|||
| ⚫ | |||
[[es:Minucio Félix]] |
|||
[[fi:Marcus Minucius Felix]] |
|||
[[fr:Minucius Félix]] |
|||
[[it:Minucio Felice]] |
|||
[[la:Minucius Felix]] |
|||
[[oc:Minuci Fèlix]] |
|||
[[pl:Minucjusz Feliks]] |
|||
[[pt:Marcus Minucius Felix]] |
|||
[[ru:Марк Минуций Феликс]] |
|||
[[sh:Minucije Feliks]] |
|||
[[sk:Marcus Minucius Felix]] |
|||
[[sv:Minucius Felix]] |
|||
[[zh:米努修]] |
|||
Səhifəsinin 11:35, 18 oktyabr 2023 tarixinə olan son versiyası
| Minusius Feliks | |
|---|---|
| Marcus Minucius Felix | |
| Doğum tarixi | II əsr |
| Vəfat tarixi | |
| Vətəndaşlığı | Roma imperiyası |
| Fəaliyyəti | Xristian apologeti |
| Erkən xristianlıq |
|
|
Yunandilli apologetika:
Yustin • Tatian • Afinoqor • Teofil Latındilli apologetika:
Minusius Feliks • Arnobius • Laktansius • Tertullian Qnostiklərə qarşı olanlar:
|
Xristian ehkamlarının formalaşması
Rəsmi kilsəyə qarşı duran təriqətlər:
Rəsmi kilsə tərəfdarları:
Atanasius • İoann Xrisostom • Saxta Dionisius Xristoloji mübahisələr səbəbilə ayrılan təriqətlər:
|
Latın qərbində Kilsə Ataları
Boesius • Kassiodor • Avqustin Avrelius |
Minúsius Féliks (lat. Marcus Minucius Felix, ö. 210) — latındilli apologetikasının nümayəndəsi, Roma vəkili idi.
Apologetikası
[redaktə | mənbəni redaktə et]Təqribən 180—192 illər arası dialoqlar üslubunda yazılmış "Oktavius" adlı apologetik əsərin yazarı idi. Bu kitab üslub baxımından Siseronun dialoqlarına bənzəyir. Burada söhbət bütpərəstlik və Xristianlıqdan gedir. Bu əsər, II yüzillikdə Xristianlıqla antik dünyagörüşünün arasında gedən polemikanın əsas məqamlarına toxunduğuna görə, çox böyük önəm daşıyır. Dioloq bütpərəst Sesilius (Cecilius) və xristian Oktaviusun arasında Minusius Feliksin iştirakı ilə gedir.[1].
Sesilius, insan idrakının həqiqəti əks etdirməyə qadir olmadığını əsas gətirərək, xristianları qınayır. O deyir ki, xristianların əksəriyyəti savadsız adamlar olduğu halda, onlar ən ali kateqoriyalar olan Tanrıdan, taledən, dünyanın yaranmasından söhbət açırlar və bunlarla bağlı problemləri həll etmək iddiasındadırlar. Halbuki, bunu ən savadlı adamlar belə edə bilməyiblər. Burada Sesilius skeptik mövqedən çıxış edir.
Daha sonra Sesilius deyir ki, dinin seçimi insanın özündən asılıdır. Çünki, dini kateqoriyalar son olaraq əsaslı dərk edilib sübuta yetirilə bilməz. Bu səbəbdən Xristianlığın başqa dinlərlə müqayisədə heç bir üstünlüyü yoxdur. Roma dini ən qədim zamanlardan mövcuddur. Ona romalılıların əjdadları sitayiş ediblər. Bu dinlə Roma qüdrətli bir imperiyaya çevrilib. Bu dindən çıxmaq öz millətinə, keçmişinə xəyanət etməkdir.[2].
Sonda Sesilius Xristianlığa qarşı bir sıra dəlillərlə çıxış edir. O xristianların dini ayinlərinin icra tərzini insanlıqdan uzaq və əxlaqa zidd elan edir, onları mövhumatçılıqda ittiham edir. Sonra Sesilius qiyaməti və onunla bağlı hadisələri əsassız adlandırır, ölülərin dirilməsi ideyasını rədd edir. Xristianların əksəriyyətinin kasıblıq və zəlil vəziyyətdə yaşadıqlarını vurğulayan Sesilius, Tanrının dirilərə deyil, ölülərə (yəni onların qiyamətdə dirilməsi nəzərdə tutulur) kömək etməsinə görə təəccüb edir.[3].
Sesiliusdan sonra, Oktavius xristianlara qarşı edilən ittihamlara cavab verir. O, ilk növbədə, hər bir insana müdrikliyin açıq olmasından danışır. Yəni, həqiqət təkcə filosoflara deyil, hər bir adama açıla bilər. İnsan tərəfindən dünyanın dərk edilməsinin vacibliyini inkar etməyən Oktavius, onun şüurunu yalnız bununla məhdudlaşdırmanın əleyhinə çıxış edir. Çünki, dünyada İlahinin rolu vardır.
Bizim ətrafımızda olan ahəng, gözəllik, yaradanın varlığına işarə edir. Nizamda olan bu dünya heç də xaotik təsadüfdən yarana bilməzdi. Bəşəriyyətin ən ağıllı insanları, məsələn, Fales, Pifaqor, Demokrit, Platon və başqaları, Tanrının varlığını təsdiq edirdilər [4].
Sonra Oktavius Roma tanrıları ilə bağlı rəvayətləri tənqid edərək deyir ki, onların yaşadığı həyat heç də tanrılara layiq deyil, onlar özlərini insanlar kimi aparırlar, insanlar kimi müxtəlif qüsurlara malikdirlər. Məsələn O deyir: əgər tanrılar və vaxtsa doğulurlarsa, onda nə üçün onlar indi doğulmurlar? Məgər Yupiter qocalıb, Yunona isə daha doğa bilmir? Oktaviusa görə, o tanrıların bəziləri nə vaxtsa adi insanlar olublar. Sonra, onlar öləndən sonra, onları tanrılaşdırılıblar[5].
Sonra Oktavius xristian əxlaqının təmizliyi və aliliyini, xristianların fağırlıq (yoxsulluq) idealını müdafiə edərək, əksinə, bütpərəstlərin əxlaqsız və mənəviyyatsız həyat sürmələri, haqqında söhbət açır.
Bütpərəstliyi tənqid edən Oktavius, eyni zamanda, Xristianlığın romalılar tərəfindən yüksək qiymətləndirilən sağlam düşüncəyə zidd olmamasından danışır, və bu mövzuda qədim filosofların irsi ilə müqayisələr aparır[6].
Mənbə
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Aydın Əlizadə. Xristianlıq: tarix və fəlsəfə (PDF). Bakı: Əbilov, Zeynalov və qardaşlar. 2007. s. 57-58. ISBN 5-87459-013-7. 2016-08-22 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-08-16.
Ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Aydın Əlizadə. Xristianlıq: tarix və fəlsəfə (PDF). Bakı: Əbilov, Zeynalov və qardaşlar. 2007. s. 57-58. ISBN 5-87459-013-7. 2016-08-22 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-08-16.
- Catholic Encyclopedia (1913)/ Minucius Feliks
- // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
Həmdə bax
[redaktə | mənbəni redaktə et]İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Minucius Feliks. Octavius, V Arxivləşdirilib 2021-12-04 at the Wayback Machine.
- ↑ Minucius Feliks. Octavius, VI-VIII Arxivləşdirilib 2021-12-04 at the Wayback Machine.
- ↑ Minucius Feliks. Octavius, IX - XIII Arxivləşdirilib 2021-12-04 at the Wayback Machine.
- ↑ Minucius Feliks. Octavius, XIX Arxivləşdirilib 2021-12-04 at the Wayback Machine.
- ↑ Minucius Feliks. Octavius, XXIII Arxivləşdirilib 2021-12-04 at the Wayback Machine.
- ↑ Minucius Feliks. Octavius, XXXIV Arxivləşdirilib 2021-12-04 at the Wayback Machine.