Çenstoxova

Çenstoxova (pol. Częstochowa) — Polşanın cənubunda, Sileziya voyevodalığında şəhər.^[1] Polşanın 13-cü ən çox əhalisi olan şəhəridir. Tarixən Aşağı Polşanın ərazisində yerləşmişdir, və Çenstoxova voyevodalığının inzibati mərkəzi idi.

şəhər
Çenstoxova
pol. Częstochowa
Bayraq[d] Gerb
50°48′34″ şm. e. 19°07′19″ ş. u.
Ölkə	Polşa
Tabesində	Sileziya voyevodalığı
Başçı	Kşiştof Matiyaşik
Tarixi və coğrafiyası
Əsası qoyulub	1377
İlk məlumat	1220
Sahəsi	160 km²
Mərkəzin hündürlüyü	317 m
Saat qurşağı	UTC+01:00 UTC+02:00
Əhalisi
Əhalisi	231,115 nəfər (2013)
Sıxlığı	1,400 nəf./km²
Rəsmi dili	polyak dili
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu	+48 34
Poçt indeksləri	42-200 to 42-229, 42-263, 42-271, 42-280, 42-294
Nəqliyyat kodu	SC
Digər
czestochowa.pl/page/
Çenstoxova
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Şəhər, Qara Madonna rəsminin evi olan məşhur Yasna Qoranın Paulin monastırı ilə tanınır. Hər il milyonlarla ziyarətçi Çenstoxovaya bu monastırı ziyarət etmək üçün gəlir. Şəhər həmçinin 18 və 19-cu əsrlərin sonunda Frankism hərakatının da vətəni olmuşdur.

Çenstoxova sözü çenstoxların vətəni anlamına gəlir və Çęstobor və Çęstomir kimi də işlədilərək orta əsr sənədlərində göstərilən Çestox adlı şəxsinin adlı ilə bağlıdır.^[2]

Əhalisi 248 min (2004).^[1]

Varta çayı (Odra çayının sağ qolu) sahilindədir. Nəqliyyat qovşağı.^[1]

Metallurgiya kombinatı var; maşınqayırma, toxuculuq (yun, kətan), yeyinti, kağız, mebel sənayesi müəssisələri fəaliyyət göstərir.^[1]

Hal-hazırda şəhər, bölgənin əsas turistik yerlərindən biridir və bəzən kiçik Nürnberq adlanır, çünki ,oxlu sayda xatirə mağazaları var^[3]. Hər il şəhərə milyonlarla turistlər və zəvvarlar (4,5 milyon — 2005) cəlb edilir. Yasna Qora monastırında yerləşən Çenstoxovanın Qara Madonnası əsəri xüsusilə diqqətləri özünə cəlb edir.^[4]

Əsrlər boyu bir çox binalar tikilmişdir, onların əksəriyyəti Çenstoxovada orta əsrlərdə tikilmişdir, və indi turistik və tarixi abidələr statusuna sahibdirlər. Bu cazibədar yerlər arasında qədim şəhərlər və şəhərin mərkəzində qalalar var. Yuxarıda göstərildiyi kimi dini turizm ilə ən məşhur olan Yasna Qora monastırıdır.

Şəhər mərkəzindəki ən görməli arxitektik ərazi Maryi Panni prospektidir (Müqəddəs Məryəm prospekti). XIX əsrin əvvəllərində, Çenstoxova ilə Yeni Çenstoxova ilə birləşdirildi, 1826-cı ildə isə idarəçilikləri də birləşdirilmişdir. Prospektin ən xarakterik xüsusiyyətlərindən biri onun tərtibatıdır ki, burada yollar yamaclı bulvarla ayrılır. Ziyarət dövründə, xiyabanlar Yasna Qora monastrına gedən ziyarətçilər tərəfindən istifadə olunur. Bu prospektlər 1,5 km uzunluğunda və 44 m enindədirlər; Əsasən ticarət, xidmət, maliyyə və mədəni funksiyaları yerinə yetirirlər. Mənzillər əsasən klassik, son-klassik evlərdən ibarətdir, nadir hallarda eklektikdir. Daha müasir binalar da fərqlənə bilər. Ən maraqlı şəhərlər:

• Franki Evi — ilk öncə Böyük Polşadan gələn bir Lüteriyalı olan və bir iplik və toxuculuq dəyirmanı sahibi Adolf Frankiyə məxsus idi. 1901-ci ildən 1903-cü ilə qədər tikilmişdir. 1918–1939-cu illərdə "Viktoria" otelində yerləşirdi. İkinci Dünya Müharibəsi dövründə, yəhudi qettosunun sərhədinə yerləşirid ki, bu da ondan qaçmaq istəyənlərin əsas hədəfi idi. Qettonun sökülməsindən sonra, Franki Evi Almaniya xəstəxanası və ordu oteli oldu və müharibədən sonra İncəsənət Liseyi və bir bursla kimi fəaliyyət göstərdi. Eklektikdir və yeni renesans xüsusiyyətləri ilə seçilir.
• Merkantil Qalaevi — eklektik şəhər evi, 1894–1907-ci illər arasında tikilmişdir. Əvvəlcə burada biznes və iqtisadiyyat kursları keçirilmişdir. İkinci Dünya müharibəsinin əvvəllərində, Varşava Sənaye Bankı və Çenstoxova əmanət və kreditlər bankı idi.
• Kön Evi — 1865-ci ildə tikilmiş bir neo klassik şəhər evi idi. Müharibədən əvvəl banklar, Jackowski nin restoranı və kafesi, Bata ayaqqabı mağazası və 1909–1930-cu illər arasında "Odeon" adlı bir kinoteatr da daxil olmaqla bir sıra müəssisələr fəaliyyət göstərirdi.
• Polşa Bankının Qala evi — 1904-cü ildə tikilmiş bir incəsənət nouveau şəhəridir. Əvvəllər bu bank Rusiya Dövlət Bankının yerli şöbəsinin filialı idi. 1927-ci ildə Polşa Bank ASC tərəfindən, İkinci Dünya müharibəsindən sonra Polşa Milli Bankının mülkiyyətinə çevrildi. 1990-cı ildə bina ING Silesian Bankına satılmışdır.

Ən görkəmli tarixi binası Yasna Qora Monastırıdır. Lakin bir neçə digər muzey və sərgi kimi fəaliyyət göstərən binaları da mövcuddur.

• Yakob Błaszczykovski
• Abraham Bomba
• Aqnes Milovka
• İnqrid Pit
• Herşl Sperlinq

• Varşava
• Lodz
• Krakov
• Vronslav
• Poznak
• Qdansk

• Qara Madonna Monastrı
• Çenstoxova Yizkor kitabı

1. ↑ ^{1 2 3 4} Çenstoxova// Büssel – Çimli-podzol torpaqlar / baş red. M.K. Kərimov. — Azərbaycan Milli Ensiklopediyası. — Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi, 2014. — 25 cilddə. — V cild. — Səhifələrin sayı: 592. — Səh.: 508. — 25 000 nüsx. — ISBN 978-9952-441-10-9.
2. ↑ "Częstoch" w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom I (Aa – Dereneczna) z 1880 Arxivləşdirilib 2022-03-31 at the Wayback Machine (in Polish)
3. ↑ "Częstochowa: ten Rzym polski, ta Norymberga północy, Gazeta Wyborcza, 09.02.2012". 2015-04-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-07-18.
4. ↑ Duricy, Michael P. "Black Madonnas: Our Lady of Częstochowa". © 2008 The Marian Library/International Marian Research Institute, Dayton, Ohio. Archived from the original on 2011–10-12. Retrieved 2008–10-22.