Şengen zonası

Şengen zonası (ing. Schengen Area; fr. Espace Schengen) — Lüksemburqun, Şengen şəhərində 1985-ci ildə imzalanmış Şengen müqaviləsinə əsasən 29 Avropa dövlətində daxili vizasız hərəkəti təmin edən şərti ərazi. Şengen zonası daxilində hərəkət edənlər üçün sərhəd yoxlanışı tələb olunmur və səyahətçilər vahid ölkə prinsipi ilə hərəkət edərək 29 Avropa ölkəsinə sərbəst şəkildə hərəkət edə bilirlər.

Şengen zonası
The Schengen Area
  Şengen zonası
  Açıq sərhəddi olan ölkələr
  Qoşulma ehtimalı olan ölkələr
DaxildirAvropa İttifaqı Avropa İttifaqı
NövüAçıq sərhəd siyasəti
Yaradılıb26 mart 1995
Üzv dövlətlər29 ölkə
Almaniya Almaniya
Avstriya Avstriya
Belçika Belçika
Bolqarıstan Bolqarıstan
Çexiya Çexiya
Danimarka Danimarka
Estoniya Estoniya
Finlandiya Finlandiya
Fransa Fransa
Niderland Niderland
İspaniya İspaniya
İsveç İsveç
İsveçrə İsveçrə
İtaliya İtaliya
İslandiya İslandiya
Latviya Latviya
Lixtenşteyn Lixtenşteyn
Litva Litva
Lüksemburq Lüksemburq
Macarıstan Macarıstan
Malta Malta
Norveç Norveç
Polşa Polşa
Portuqaliya Portuqaliya
Rumıniya Rumıniya
Slovakiya Slovakiya
Sloveniya Sloveniya
Xorvatiya Xorvatiya
Yunanıstan Yunanıstan
Ərazi4,595,191 km2 (1,774,213 kv. mil)
Əhali453,324,255


I Şengen müqaviləsi 1985-ci ilin 14 iyun tarixində beş Avropa ölkəsi arasında imzalanmışdır. Müqaviləni Fransa, Qərbi Almaniya ilə yanaşı Benilüks ölkələri olan Belçika, Hollandiya və Luksemburq imzalanmışdır. 1990-cı ilin 19 iyun tarixində Şengen Müqaviləsinin Tətbiq Konvensiyasının imzalanması ilə razılaşma qüvvəyə minmişdir. Müqavilə Lüksemburq, Fransa və Almaniyanın sərhədlərinin kəsişdiyi yer olan Lüksemburqun Şengen şəhərində imzalandığına görə həmin şəhərin adına adlandırılmışdır.

İkinci müqavilə isə Mos çayının ortasındakı Kraliça Mari-Astrid adlı gəmidə imzalanmışdır. Müqavilənin qüvvəyə minməsi 1995-ci ilin 26 mart tarixinə qədər uzanmış və bu müddət ərzində Portuqaliya və İspaniya da Şengen zonasına qoşulmuşdur. Monako, Norveç və İslandiya Avropa İttifaqının üzvü olmamaqlarına baxmayaraq Şengen zonasına daxil edilmişdir. Eyni zamanda İsveçrə 2008-ci ilin dekabr ayında Şengen müqaviləsi sahəsinə qəbul edilmişdir.

Lixtenşteynin Şengen zonasına daxil olması bir neçə dəfə təxirə salınmışdır. Ölkə 2008-ci ilin 28 fevral tarixində Avropa İttifaqı ilə Şengen razılığı əldə etmiş və 2009-cu ilin 1 noyabr tarixində Şengen zonasına daxil olması razılaşdırılmışdır. Lixtenşteynin daxili vergi nizamlanmasında problemlərinin olduğunu əsas gətirərək Almaniya və İsveç ölkənin şengen zonasına daxil olması tələbini müvəqqəti dondurmuşdur. 2011-ci ilin 7 mart tarixində Avropa İttifaqı Nazirlər Şurasının qərarı ilə Lixtenşteynin Şengen zonasına daxil olması yolu açılmışdır. 2011-ci ilin 19 dekabr tarixində ölkə rəsmən Şengen zonasının üzvü seçilmişdir.

Şengen müqaviləsi əsasında yaradılan Şengen zonası hal-hazırda 29 Avropa ölkəsində qüvvədədir və təqribən 4.595.131 kvadrat kilometr ərazini əhatə edir.

Şengen ölkələri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ölkə Ərazi
(km²) 		Əhali İmzalayıb İlk həyata keçirilmə tarixi
Avstriya Avstriya 83.871 8.922.082 28 aprel 1995[1] 1 dekabr 1997[2][3]
Belçika Belçika 30.528 11.611.419 14 iyun 1985[4] 26 mart 1995[5]
Bolqarıstan Bolqarıstan 110.994 6.885.868 25 aprel 2005[6] 31 mart 2024[7][Note 1]
Xorvatiya Xorvatiya 56.594 4.060.135 9 dekabr 2011[8] 1 yanvar 2023[9][10][Note 2]
Çexiya Çexiya 78.866 10.510.751 16 aprel 2003[11] 21 dekabr 2007[12]
Danimarka Danimarka
       [13][14] 		43.094 5.854.240 19 dekabr 1996[15] 25 mart 2001[16]
Estoniya Estoniya 45.338 1.328.701 16 aprel 2003[11] 21 dekabr 2007[12]
Finlandiya Finlandiya 338.145 5.535.992 19 dekabr 1996[17] 25 mart 2001[16]
Fransa Fransa
        		551.695 64.531.444 14 iyun 1985[4] 26 mart 1995[5]
Almaniya Almaniya 357.050 83.408.544 14 iyun 1985[4] 26 mart 1995[5]
Yunanıstan Yunanıstan 131.990 10.445.365 6 noyabr 1992[18] 1 yanvar 2000[19]
Macarıstan Macarıstan 93.030 9.709.786 16 aprel 2003[11] 21 dekabr 2007[12]
İslandiya İslandiya 103.000 370.335 19 dekabr 1996[20]
18 may 1999[21] 		25 mart 2001[16]
İtaliya İtaliya 301.318 59.240.329 27 noyabr 1990[22] 26 oktyabr 1997[3][23]
Latviya Latviya 64.589 1.873.919 16 aprel 2003[11] 21 dekabr 2007[12]
Lixtenşteyn Lixtenşteyn 160 39.039 28 fevral 2008[24] 19 dekabr 2011[25]
Litva Litva 65.300 2.786.651 16 aprel 2003[11] 21 dekabr 2007[12]
Lüksemburq Lüksemburq 2.586 639.321 14 iyun 1985[4] 26 mart 1995[5]
Malta Malta 316 526.748 16 aprel 2003[11] 21 dekabr 2007[12]
Niderland Niderland
        		41.526 17.501.696 14 iyun 1985[4] 26 mart 1995[5]
Norveç Norveç
       (Svalbard daxil deyil)[26] 		385.155 5.403.021 19 dekabr 1996[20]
18 may 1999[21] 		25 mart 2001[16]
Polşa Polşa 312.683 38.307.726 16 aprel 2003[11] 21 dekabr 2007[12]
Portuqaliya Portuqaliya 92.391 10.290.103 25 iyun 1991[27] 26 mart 1995[5]
Rumıniya Rumıniya 238.391

19.328.560

25 aprel 2005[6] 31 mart 2024[7][Note 1]
Slovakiya Slovakiya 49.037 5.447.622 16 aprel 2003[11] 21 dekabr 2007[12]
Sloveniya Sloveniya 20.273 2.119.410 16 aprel 2003[11] 21 dekabr 2007[12]
İspaniya İspaniya
        		510.000 47.486.935 25 iyun 1991[28] 26 mart 1995[5]
İsveç İsveç 449.964 10.467.097 19 dekabr 1996[29] 25 mart 2001[16]
İsveçrə İsveçrə 41.285 8.691.406 26 oktyabr 2004[30] 12 dekabr 2008[31]
Avropa İttifaqı Avropa İttifaqı 4.595.131 453.234.255 14 iyun 1985[4] 26 mart 1995[5]
Ölkə Ərazi Əhali
Monako Monako 2 36.686
San-Marino San-Marino 61 33.745
Vatikan Vatikan 0,44 511

Qeydlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 For air and sea borders, date for land is to be determined
  2. ↑ For land and sea borders, 26 March 2023 for airports

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Protocol on the accession of the Government of the Republic of Austria to the Agreement between the Governments of the Member States of the Benelux Economic Union, the Federal Republic of Germany and the French Republic on the gradual abolition of controls at their common borders, signed at Schengen on 14 June 1985, as amended by the Protocols of 27 November 1990, 25 June 1991 and 6 November 1992 on the accession of the Governments of the Italian Republic, the Kingdom of Spain and the Portuguese Republic and the Hellenic Republic, respectively". Government of the Netherlands. 31 March 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-10-31.
  2. ↑ "Beschluß des Exekutivausschusses zur Inkraftsetzung des Schengener Durchführungsübereinkommens in Österreich". 1997-10-07. 2019-04-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-01.
  3. ↑ 1 2 "Council Decision of 20 May 1999 concerning the definition of the Schengen acquis for the purpose of determining, in conformity with the relevant provisions of the Treaty establishing the European Community and the Treaty on European Union, the legal basis for each of the provisions or decisions which constitute the acquis". Official Journal of the European Union. L (176/1). 1999-07-10. 2019-04-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-01.
  4. ↑ 1 2 3 4 5 6 "Agreement between the Governments of the States of the Benelux Economic Union, the Federal Republic of Germany and the French Republic on the Gradual Abolition of Checks at their Common Borders". Government of the Netherlands. 2019-04-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-10-31.
  5. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 "Decision of the Executive Committee of 22 December 1994 on bringing into force the Convention implementing the Schengen Agreement of 19 June 1990". Official Journal of the European Union. L (239/130). 1994-12-22. 2019-04-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-10-31.
  6. ↑ 1 2 "Treaty between the Kingdom of Belgium, the Czech Republic, the Kingdom of Denmark, the Federal Republic of Germany, the Republic of Estonia, the Hellenic Republic, the Kingdom of Spain, the French Republic, Ireland, the Italian Republic, the Republic of Cyprus, the Republic of Latvia, the Republic of Lithuania, the Grand Duchy of Luxembourg, the Republic of Hungary, the Republic of Malta, the Kingdom of the Netherlands, the Republic of Austria, the Republic of Poland, the Portuguese Republic, the Republic of Slovenia, the Slovak Republic, the Republic of Finland, the Kingdom of Sweden, the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland (Member States of the European Union) and the Republic of Bulgaria and Romania, concerning the Accession of the Republic of Bulgaria and Romania to the European Union (Deposited with the Government of the Italian Republic)". Council of the European Union. 30 October 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 January 2019.
  7. ↑ 1 2 "Council Decision (EU) 2024/210 of 30 December 2023 on the full application of the provisions of the Schengen acquis in the Republic of Bulgaria and Romania". Official Journal of the European Union. L (2024/210). 2024-01-04. 2024-01-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-01-03.
  8. ↑ "TREATY CONCERNING THE ACCESSION OF THE REPUBLIC OF CROATIA TO THE EUROPEAN UNION". EU. 2022-12-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-12-09.
  9. ↑ "Council Decision (EU) 2022/2451 of 8 December 2022 on the full application of the provisions of the Schengen acquis in the Republic of Croatia". Official Journal of the European Union. L (320/41). 2022-12-14. 2022-12-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-12-15.
  10. ↑ "Schengen area: Council decides to lift border controls with Croatia". EU. 2022-12-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-12-09.
  11. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 "Treaty between the Kingdom of Belgium, the Kingdom of Denmark, the Federal Republic of Germany, the Hellenic Republic, the Kingdom of Spain, the French Republic, Ireland, the Italian Republic, the Grand Duchy of Luxembourg, the Kingdom of the Netherlands, the Republic of Austria, the Portuguese Republic, the Republic of Finland, the Kingdom of Sweden, the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland (Member States of the European Union) and the Czech Republic, the Republic of Estonia, the Republic of Cyprus, the Republic of Latvia, the Republic of Lithuania, the Republic of Hungary, the Republic of Malta, the Republic of Poland, the Republic of Slovenia, the Slovak Republic concerning the accession of the Czech Republic, the Republic of Estonia, the Republic of Cyprus, the Republic of Latvia, the Republic of Lithuania, the Republic of Hungary, the Republic of Malta, the Republic of Poland, the Republic of Slovenia and the Slovak Republic to the European Union (Deposited with the Government of the Italian Republic)". Council of the European Union. 2017-10-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-01.
  12. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 "COUNCIL DECISION of 6 December 2007 on the full application of the provisions of the Schengen acquis in the Czech Republic, the Republic of Estonia, the Republic of Latvia, the Republic of Lithuania, the Republic of Hungary, the Republic of Malta, the Republic of Poland, the Republic of Slovenia and the Slovak Republic". Official Journal of the European Union. L (323/34). 2007-12-08. 2019-04-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-10-27.
  13. ↑ "Agreement on the Accession of the Kingdom of Denmark to the Convention implementing the Schengen Agreement of 14 June 1985 on the gradual abolition of checks at the common borders signed at Schengen on 19 June 1990". 19 June 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 February 2017.
  14. ↑ "General Information on Schengen Short-Term Visas". Royal Danish Embassy in London. 4 June 2009. 10 January 2010 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 February 2010.
  15. ↑ "Protocol on the accession of the Kingdom of Denmark to the Agreement on the gradual abolition of controls at the contracting parties' common borders, signed at Schengen on 14 June 1985". Government of the Netherlands. 2019-04-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-10-31.
  16. ↑ 1 2 3 4 5 "COUNCIL DECISION of 1 December 2000 on the application of the Schengen acquis in Denmark, Finland and Sweden, and in Iceland and Norway". Official Journal of the European Union. L (309/24). 2000-12-09. 2020-01-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-10-27.
  17. ↑ "Protocol on the accession of the Government of the Republic of Finland to the Agreement on the gradual abolition of controls at the contracting parties' common borders, signed at Schengen on 14 June 1985". Government of the Netherlands. 2019-01-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-10-31.
  18. ↑ "Protocol on the accession of the Government of the Hellenic Republic to the Agreement between the Governments of the Member States of the Benelux Economic Union, the Federal Republic of Germany and the French Republic on the gradual abolition of controls at their common borders, signed at Schengen on 14 June 1985, as amended by the Protocol signed at Paris on 27 November 1990 on the accession of the Government of the Italian Republic and by the Protocols signed at Bonn on 25 June 1991 on the accession of the Governments of the Kingdom of Spain and the Portuguese Republic". Government of the Netherlands. 2 January 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-10-31.
  19. ↑ "COUNCIL DECISION of 13 December 1999 on the full application of the Schengen acquis in Greece". Official Journal of the European Union. L (327/58). 2000-12-09. 2019-04-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-10-27.
  20. ↑ 1 2 "Cooperation agreement between the Kingdom of Belgium, the Federal Republic of Germany, the French Republic, the Grand Duchy of Luxembourg, the Kingdom of the Netherlands, the Italian Republic, the Kingdom of Spain, the Portuguese Republic, the Hellenic Republic, the Republic of Austria, the Kingdom of Denmark, the Republic of Finland, the Kingdom of Sweden, i.e. the Contracting Parties to the Schengen Agreement and to the Schengen Convention, and the Republic of Iceland and the Kingdom of Norway, on the gradual abolition of controls at their common borders". Government of the Netherlands. 2019-04-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-01.
  21. ↑ 1 2 "Agreement with the Republic of Iceland and the Kingdom of Norway concerning the latters' association with the implementation, application and development of the Schengen acquis". Council of the European Union. 2017-10-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-01.
  22. ↑ "Protocol on the accession of the Government of the Italian Republic to the Agreement between the Governments of the Member States of the Benelux Economic Union, the Federal Republic of Germany and the French Republic on the gradual abolition of controls at their common borders, signed at Schengen on 14 June 1985". Government of the Netherlands. 2019-01-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-10-31.
  23. ↑ "Resolución de 26 de mayo de 1998, de la Secretaría General Técnica del Ministerio de Asuntos Exteriores". 1997-07-10. 2017-10-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-01.
  24. ↑ "Protocol between the European Union, the European Community, the Swiss Confederation and the Principality of Liechtenstein on the accession of the Principality of Liechtenstein to the Agreement between the European Union, the European Community and the Swiss Confederation on the Swiss Confederation's association with the implementation, application and development of the Schengen acquis". Council of the European Union. 2017-10-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-01.
  25. ↑ "COUNCIL DECISION of 13 December 2011 on the full application of the provisions of the Schengen acquis in the Principality of Liechtenstein". Official Journal of the European Union. L (334/27). 2011-12-05. 2020-03-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-10-27.
  26. ↑ "OJ L 176, 10/07/1999 P. 36". 2017-10-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-02-13.
  27. ↑ "Protocol on the accession of the Government of the Portuguese Republic to the Agreement between the Governments of the Member States of the Benelux Economic Union, the Federal Republic of Germany and the French Republic on the gradual abolition of controls at their common borders, signed at Schengen on 14 June 1985, as amended by the Protocol on the accession of the Italian Republic signed at Paris on 27 November 1990". Government of the Netherlands. 2 January 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-10-31.
  28. ↑ "Protocol on the accession of the Government of the Kingdom of Spain to the Schengen Agreement of 14 June 1985 between the Governments of the Member States of the Benelux Economic Union, the Federal Republic of Germany and the French Republic on the gradual abolition of controls at their common borders, as amended by the Protocol on the accession of the Italian Republic signed at Paris on 27 November 1990". Government of the Netherlands. 2 January 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-10-31.
  29. ↑ "Protocol on the accession of the Government of the Kingdom of Sweden to the Schengen Agreement of 14 June 1985 on the gradual abolition of controls at the contracting parties' common borders". Government of the Netherlands. 2019-01-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-10-31.
  30. ↑ "Agreement between the European Union, the European Community and the Swiss Confederation on the Swiss Confederation's association with the implementation, application and development of the Schengen acquis". Council of the European Union. 2017-10-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-01.
  31. ↑ "COUNCIL DECISION of 27 November 2008 on the full application of the provisions of the Schengen acquis in the Swiss Confederation". Official Journal of the European Union. L (327/15). 2008-12-05. 2019-05-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-10-27.