Antil adaları

Antil adaları (isp. Antillas) - Karib dəniziMeksika körfəzi suları ilə yuyulan, Şimali AmerikaCənubi Amerika arasında yerləşən adalar qrupu.

Antil adaları
ing. Antilles, fr. Antilles, isp. Antillas, nid. Antillen
Ümumi məlumatlar
Adaların sayı 50
Ən böyük adası Kuba adası
Ümumi sahəsi 228662 km²
Hündür nöqtəsi 3087 m
Əhalisi 42.000.000 nəfər (2009-cu il)
Yerləşməsi
12°11′10″ şm. e. 68°59′22″ q. u.
Ölkələr
Akvatoriya
Antil adaları xəritədə
Antil adaları
Antil adaları
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Ümumi məlumat

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Arxipelaqın sahəsi 228 662 km², əhalisi 42 mln. təşkil edir. Böyük Antil adalarına (Kuba, Haiti, Yamayka, Puerto-Riko) və Kiçik Antil adalarına (Virciniya adaları, Küləktutan adalar, Küləktutmayan adalar, Trinidad, Tobaqo və Barbados adaları) ayrılır. Antil adalarında Antiqua və Barbuda, Barbados, Haiti, Qrenada, Dominika, Dominikan Respublikası, Kuba, Sent-Vinsent və Qrenadina, Sent-Lüsiya, Sent-Kits və Nevis, Trinidad və Tobaqo, Yamayka dövlətləri, həmçinin Böyük Britaniya, ABŞ, FransaNiderlanda məxsus ərazilər yerləşir. Adaların bir hissəsi Venesuelanın tərkibindədir.[1]

Adalar materikvulkan mənşəlidir. Səthinin çox hissəsi dağlıqdır (maksimum hündürlüyü təqribən 3175 m); düzənliklər, əsasən, Kuba və Haitinin cənub-şərq hissəsində, həmçinin Virciniya və Küləktutmayan adalardadır. Vulkan mənşəli adalar Küləktutan adalar arxipelaqında üstünlük təşkil edir (fəaliyyətdə olan vulkanlar var. Dyabloten, Sufriyer, Montan-Pele və s.). Küləktutmayan adalar Karib And dağları strukturları ilə əlaqədardır. Antil adalarının ərazisi (Kubanın düzən sahələrindən başqa) çox seysmikdir.

İqlimi tropik passatdır. İllik yağıntı 1200–2000 mm, küləktutan yamaclarda 5000 mm, küləktutmayan yamaclarda 700–800 mm-dir. Yayın axırlarında güclü qasırğalar səciyyəvidir.

Bitki örtüyü

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Təbii bitki örtüyünə –savannalaratropik meşələrə az rast gəlinir. Küləktutan yamaclarda həmişəyaşıl meşələr qalmaqdadır.[2]

Böyük Antil adalarının tərkibinə daxil olan adalar:

Ada Sahə,
km²
Əhali,
nəf.
Sıxlıq,
nəf./km²
Dövlət
Kuba 110.860 11.242.621 101,41 Kuba Kuba
Haiti 76.480 19.890.000 260,07 Dominikan Respublikası Dominikan RespublikasıHaiti Haiti
Yamayka 10.991 2.735.520 248,89 Yamayka Yamayka
Kayman adaları 264 54.878 207,87 Kayman adaları Kayman adaları (Böyük Britaniyanın mülkiyyəti)
Puerto-Riko 9.104 3.994.259 438,74 Puerto-Riko Puerto-Riko (ABŞ)
Ümumi 207435 37862400 182,53

Tərkibinə daxil olan adalar:

Ada Sahə,
km²
Əhali,
nəf.
Sıxlıq,
nəf./km²
Dövlət
İngiltərə adası 96,0 14 436 150,38 Böyük Britaniya
Aneqada 38,0 200 5,26 Böyük Britaniya
Antiqua adası 281,0 67 000 238,43 Antiqua və Barbuda
Aruba adası 180,0 106 050 589,17 Niderland
Barbados adası 430,0 284 589 661,83 Barbados
Barbuda 161,0 1 500 9,32 Antiqua və Barbuda
Bas-Ter 848,0 186 000 219,34 Fransa
Bekiya adası 18,0 5 000 277,78 Seynt-Vinsent və Qrenadin
Boneyr adası 288,0 13 389 46,49 Niderland
Kanuan adası 13,0 2 000 153,85 Seynt-Vinsent və Qrenadin
Berdcin-Qorda 21,0 1 100 52,38 Böyük Britaniya
Qrand-Ter 589,0 197 000 334,47 Fransa
Dominika 746,0 72 514 97,20 Dominika
Qrenada 310,0 80 000 258,06 Qrenada
Yost-van-Deyk 8,0 260 32,5 Böyük Britaniya
Karriaku adası 34,0 6 000 176,47 Qrenada
Koçe adası 61,0 8 242 135,11 Venesuela
Kürasao 444,0 142 180 320,23 Niderland
La-Dezirat adası 21,1 1 591 75,40 Fransa
Kiçik Martinik 2,4 900 375,00 Qrenada
Marqarita 956,8 436 900 456,63 Venesuela
Mari-Qalat adası 158,0 13 470 85,25 Fransa
Martinika 1128,0 397 730 352,60 Fransa
Mero 4,0 300 75,00 Seynt-Vinsent və Qrenadin
Montserrat adası 102,0 6 409 62,83 Böyük Britaniya
Myostik adası 5,7 500 87,72 Seynt-Vinsent və Qrenadin
Nevis adası 93,0 11 500 123,66 Sent-Kits və Nevis
Orçila adası 40,0 100 2,5 Venesuela
Saba 13,0 1 737 133,62 Niderland
Santa-Krus 213,0 53 234 249,92 ABŞ
Sen-Bartelemi 21,0 8 255 393,10 Fransa
Seynt-Vinsent 346,0 117 000 338,15 Seynt-Vinsent və Qrenadin
Sent-Con 50,8 4 197 82,62 ABŞ
Sent-Kits adası 169,0 39 000 230,77 Sent-Kits və Nevis
Sent-Lüsiya 619,2 172 884 279,21 Sent-Lüsiya
Сен-Мартен 91,9 68 382 744,09 Niderland/Fransa
Sent-Tomas 80,9 51 181 632,65 ABŞ
Sint-Estatius adası 21,0 2 886 137,43 Niderland
Tobaqo 300,0 54 084 180,28 Trinidado və Tobaqo
Tortola 55,7 14 000 251,35 Böyük Britaniya
Trinidad 4821,0 1 250 000 259,28 Trinidado və Tabaqo
Yunion 8,0 5 000 625,00 Seynt-Vinsent və Qrenadin
  1. Antilles/Greater Antilles and Lesser Antilles/Antilles Map Arxivləşdirilib 2019-01-15 at the Wayback Machine, Map Universal
  2. Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 1-ci cild: A – Argelander (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2009. səh. 545. ISBN 978-9952-441-02-4.