Budapeşt Texnologiya və İqtisadiyyat Universiteti (ing. Budapest University of Technology and Economics, mac. Budapesti Műszaki és Gazdaságtudományi Egyetem və ya qısaca Műegyetem, rəsmi qısaldılması BME[3]), Macarıstanın ən qabaqcıl və dünyanın ən qədim texnologiya universitetidir. Universitetin əsası 1782-ci ildə qoyulub. BME-nin 110-dan çox departamenti və institutları, səkkiz fakültəsi var. Universitetdə təxminən 1100 mühazirəçi, 400 araşdırmaçı və digər dərəcəli müəllimlər, çoxlu sayda dəvət olunmuş mühazirəçilər və təcrübə keçən mütəxəssislər təhsil verir və araşdırmalar aparır. Son illərdə universitetin 25 000 tələbəsindən təxminən 1000-dən çoxu dünyanın dörd bir tərəfində yerləşən 50-dən çox xarici ölkədən gəlir. Macarıstanda mühəndislik üzrə hazırlanan mütəxəssislərin 70 faizi BME-nin payına düşür.
Budapeşt Texnologiya və İqtisadiyyat Universiteti BME | |
---|---|
47°28′47″ şm. e. 19°03′21″ ş. u.HGYO | |
Əsası qoyulub | 1782[1] |
Tip | Dövlət |
Rektor | János Józsa |
Tələbə sayı | təxminən 25 min |
Şəhər | Budapeşt |
Ölkə | |
Ünvan | 1111 Budapest, Műegyetem rkp. 3 |
Sayt |
bme.hu uni-bme.ir |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Budapeşt Texnologiya və İqtisadiyyat Universiteti, mərkəzi büdcə institutu olaraq dövlət balansında fəaliyyət göstərən ictimai ali təhsil institutudur. Onun təsisat nizamnaməsi, İnsan Resursları Naziri tərəfindən verilib. Qanunlara uyğun olaraq, universitetin təşkilatıçılıq və əməliyyat şərtləri onun öz nizamnaməsində göstərilib.
Universitetin əsas qurumu, onun Senatıdır.[6] BME, fakultələrə bölünür. Təhsil, araşdırma, innovasiya və birbaşa əlavə xidmətlər, fakultələr tərəfindən aparılır. Fakultələr arası iş bölümü, təhsil və texnolgiya sahələri üzrə bölünür. Fakultələr, dekanların idarələri və digər ofislər tərəfindən idarə edilən departamentlər, institutlar, araşdırma mərkəzlərindən ibarətdir. İdarəçilik, Rektor və Kansler idarələri tərəfindən dəstəklənir.
Universitet tərəfindən əsası qoyulan və ya Universitetin sahib olduğu digər təşkilatlar var. Həmçinin, Universitetə rifah institutları, tələbə və ya müəllim qrupları və digər təşkilatlar bağlıdır.
Rektor, Universitetin baş idarədarı və təmsilçisidir. Kansler, Universitetin fəaliyyət göstərməsini, texniki şəraitləri, idarəetməni, maliyyə idaretməni təmin edir. Rektor və Kansler, strateji qərarlarları hazırlamaq üçün müntəzəm olaraq İdarə Heyətinin görüşlərini təşkil edir. İş əlaqələri, İnsan Resursları Qaydalarının Əlavəsində tənzimlənir.
1. Mülki Mühəndislik Fakultəsi (ÉMK)
2. Mexaniki Mühəndislik Fakultəsi (GPK)
|
|
3. Memarlıq Fakultəsi (ÉPK)
|
|
4. Kimya Texnologiyası və Biotexnologiya Fakultəsi (VBK)
|
|
5. Elektrik Mühəndisliyi və İnformatika Fakultəsi (VIK)
6. Nəqliyyat Mühəndisliyi və Minik Vasitəsi Mühəndisliyi fakultəsi (KSK)
|
|
7. Təbii Elmlər Fakultəsi (TTK)
8. İqtisadiyyat və Sosyal Elmlər fakultəsi (GTK)
|
|
Budapeşt Texnologiya və İqtisadiyyat Universiteti, ali təhsil qurumları arasında daima beynalxalq reytinqlərdə qabaqcıl yerlərdə olub[8]. Bu reytinqlər universitetlər barədə tam etibarlı göstəricilər olmasa da, dünyanın ən yaxşı universitetləri ilə metodologiya və standartlar əsasında müqayisə aparmaq olar. Fərqli reytinqlər xüsusi metodlar və fərqli məlumat bazalarına malikdirlər. Məsələn, elmi tanınma Nobel mükafatlarının sayına, nəşrlərin məlumatlarına (Web of Science, Scopus citations), patentlərin sayına (WIPO, Patstat) görə ölçülür. Bu mənada həmçinin universitetlər barədə daxili məlumatlar da nəzərə alınır (fakültə, tələbələr və s.).
Times Higher Education-a əsasən BME, dünyanın 800 ən yaxşı universitetləri arasındadır.[9] "Times Higher Education Rakings"in yazarı Phil Bathy Universitetə göndərdiyi məktubda BME-ni 601-800 yerlərə daxil edib. Araşdırmaya əsasən, BME sənayə gəlirinə və bilik transferinə görə ən yaxşı universitetlərdəndir. Bu sahədə BME 373-cü yeri tutur və 39.7 xal toplayıb. Belə ki, universitetin bu göstəricisi orta xal olan 36.9-dan yüksəkdədir.
Bu mənada, Webometrics ranking-ə görə Universitet 395-ci yerdədir[10]. So
nuncu dəfə universitet 428-ci yerdə idi və böyük sıçrayış edib. Mərkəzi və Şərqi Avropa regionunda bu göstərici 10-cu yerə bərabərdir[11].
Quacquarelli Symonds ranking-ə (QS World University Rankings 2014/15) əsasən, BME, mühəndislik və texnologiya sahələrində dünyanın ən yaxşı 400 universiteti sırasındadır və 254-cü yerdə qərarlaşıb[12]. Daha geniş araşıdırma əsasında müəyyən edilən bu beynəlxalq reytinq, universitetləri dörd əsas kriteriyalara görə müəyyənləşdirib:
AcademyRank.com-a görə, BME Macarıstanda birinci, Avropada 96-cı, dünyada isə 421-ci yerdədir.
Center For World University Rankings (CUWR) BME-ni təhsilin keyfiyyətinə görə dünyada 256-cı, fakültələırin reytinqinə görə isə 218-ci yerdə görür[14]
Eduniversal-a görə, BME Şərqi Avropada Mühasibat uçotu və Audit sahələrində 9-cu, Korporativ Maliyyə sahəsində 15-ci, Marketinq sahəsində isə 13-cüdür. Bu reytinq 154 ölkənin 30 təhsil sahəsinə malik universitetləri arasında tərtib olunub.[15]
«QS University Rankings: Emerging Europe and Central Asia (EECA)» reytinqinə görə görə BME regionda ən yaxşı 150 universitet arasında 32-cidir.[16]
“Science without Borders” proqramına görə, Braziliyadan olan ən çox tələbələrin təhsil aldığı ölkələr arasında Macarıstan universitetlər arasında isə BME də var[17]. Braziliya hökuməti tərəfindən ərsəyə gələn bu proqrama əsasən, 55 657 braziliyalı tələbə bir və ya daha çox semestr ali təhsillərini ölkə xaricində alır. Ən üst pillələrdə Macarıstan yerləşir. Ölkə, Avropada 7-ci, dünyada isə 11-cidir. Universitetlərə gəlincə, BME, dünyada ən çox braziliyalı tələbə qəbul edən 5-ci universitetdir. Macarıstan universitetləri arasında isə BME birinci yerdə qərarlaşır (538 tələbə).[18]
Universitet, Szabadság (Azadlıq) və Petőfi körpüləri arasında Rákóczi körpüsü istiqamətdə Dunay çayının sağ tərəfində yerləşir. Bu isə universitet kampusunu daha uzun və dar edir: universitetin bir hissəsindən o biri hissəsinə gediş 20 dəqiqə vaxt aparır. Budapeştin İçəri şəhəri (Peşt) çay boyuncadır, körpülərdən oraya 10 dəqiqəlik piyada yol var.
Universitetin “Műegyetemi AFC” idman klubu var. 1901-ci ildə komanda Macarıstan Liqasında çıxış edib. Univesitet 2008-ci ilin oktyabrında Dünya Universitetləri arası Oyunları qəbul edib.
BME-nin CrySyS Lab komandası dünyanın ən böyük və davamlı təhsil haker yarışması olan "International Capture The Flag"də qalib gəlib. Yarışda dünyanın müxtəlif ölkələrinin 88 komandası iştirak etmişdi. BME, Kriptoqrafiya və Sistem Qorunması Laboratoriyasının «!SpamAndHex» komandası ilə təmsil olunurdu. Laboratoriya, Şəbəkələşmiş Sistemlər və Xidmətlər departamentinə aiddir.[20]
BME-nin Telekommunikasiya və Mediya İnformatikası departmentinin araşdırmaçılar komandası "Hər şeyin nəzəriyyəsi" filminin dublyajında iştirak edib[21]. Macar film şirkəti «Mafilm» dünyanın ən məşhur fiziklərindən olan Stiven Hokinqsin həyatına aid olan filmdə alimin cihazının ərsəyə gətirdiyi qırxa yaxın cümlənin ingilis dilindən macar dilinə tərcüməsində iştirak etmək üçün BME mütəxəssislərini dəvət edib.
Mərkəzi Avropada ilk dəfə olaraq BME-nin tələbələri «Solar Decathlon Europe 2012» yarışında "Odoo" adlı uğurlu tenderi təqdim ediblər. Bu isə onların yarışmanın bütün şərtlərini həyata keçirməsi deməkdir. Hal-hazırda komandada 50 tələbə üzvü var, onlar təkcə Memarlıq Fakultəsindən deyil, həmçinin Mexaniki Mühəndislik Fakultəsi və digər mühəndislik fakultələrindən də tələbələr var. Onların məqsədi innovativ günəş binası yaratmaqla orada özlərinin memarlıq və texniki inkişaflarını tətbiq etmək idi.[22]
BME-də nəşr olunuan «Express Polymer Letters» (EPL) jurnalı, Macarıstanda təsiredici gücə malik jurnallar arasında birincidir. Bu kateqoriya üzrə EPL 35 macar jurnalların arasında yarışmanın qalibi olub. Bu göstəricinin özəlliyi ondadır ki, EPL-dan sonra gələn səkkiz jurnal «Kluwer-Akadémiai Kiadó» və ya «Springer» kimi aparıcı publisist şirkətlərə aiddir.[23]
BME-nin Formula yarış komandası fəaliyyət göstərir. Komanda, 2007-ci ildə Formula Tələbə yarışlardına iştirak etmək məqsədi ilə yaranıb. Bu yarış isə Macarıstanda ənənə halını alıb. Son illərdə komanda 4 yarış maşını hazırlayıblar, müxtəlif sahələrdən ibarət işdə (dizayn, logistika, biznes, istehsalat və s.) 180 yaxın insan iştirak edib. Hal-hazırda komandada aktiv 30 adam fəaliyyət göstərir. Onlar arasında mexaniklər,avto və elektrik mühəndislər, iqtisadiyyat üzrə tələbələr və s. vardır.[24]
BME-nin «RescueBot» Yarış komandası, «Boeing»-in maliyyə dəstəyi ilə keçirilən «ARLISS» yarışında iştirak edən bir qrup tələbələrdən ibarətdir. Beynəlxalq tələbə komandasının bir hissəsi olaraq onlar öz-özünə ona göstərilən hədəfə tərəf hərəkət edə bilən robot cihazının inkişaf etdirirlər. BME «RescueBot» komandası mexanika mühəndisliyi sahəsində mekatronika ixtisası üzrə təhsil alan 5 tələbədən ibarətdir. Onlar ABŞ-nin Corciya Texnologiya Universitetinin və Cənubi Koreyanın Kumoh Texnologiya Milli İnstitutunun tələbələri ilə sıx əməkdaşlıq edirlər. Tələbələr BME-nin Tətbiqi Mexanika departamentinin nəzarəti altında fəaliyyət göstərirlər.[25]
12 fevral 2012-ci ildə BME-nin tələbələri Macarıstanın ilk yerli peykini hazırladılar. «MaSat-1» adlanan peyk orbitaya buraxılan və Macarstanı bu mənada 47-ci ölkə edən peyk oldu. 9-10 yanvar 2015-ci il tarixlərində peyk atmosferaya daxil oldu, belə də onun missiyası tamamlandı.[26]
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq istinad şablonları ilə göstərilməlidir. |