Danışıq üslubu

Danışıq üslubu — qeyri-rəsmi ünsiyyət üçün, xüsusən də qeyri-rəsmi şəraitdə gündəlik məsələlərin müzakirəsi üçün istifadə olunan funksional nitq tərzi. Danışıq üslubu adətən söhbətdə və digər qeyri-rəsmi kontekstlərdə istifadə olunan idiomdur.[1]

Danışıq üslubu ünsiyətlərin və digər ifadə vasitələrinin geniş tətbiqi ilə xarakterizə olunur, ixtisaslaşdırılmamış terminologiyadan istifadə edir və leksikanı dəyişir. O, həmçinin natamam məntiqi və sintaktik sıralama ifadələrin istifadəsi ilə də fərqlənə bilər.[2][3][4][5]

Belə bir dilin konkret nümunəsi danışıq üslubu adlanır. Lüğətlərdə belə bir ifadə üçün ən çox istifadə olunan termin danışıq dilidir.

İzahatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Danışıq üslubu və ya ümumi dil rəsmi nitqdən və ya rəsmi yazıdan fərqlidir.[6] Bu, danışanların adətən rahat olduqları zaman istifadə etdikləri dil formasıdır.[7]

Bəzi danışıq üslubunda çoxlu jarqon və ya slenq var, bəzilərində isə ümumiyyətlə yoxdur. Jarqon və slenq çox vaxt danışıq üslubunda istifadə olunur, lakin bu xüsusi registr müəyyən qruplarla məhdudlaşır və danışıq üslubunun zəruri elementi deyil.[7]

"Danışığı" qeyri-standartdan da fərqləndirmək lazımdır.[8] Standart və qeyri-standart arasındakı fərq mütləq rəsmi və danışıq dili arasındakı fərqlə əlaqəli deyil.[9]

Formal, danışıq və vulqar dil standart və qeyri-standart dixotomiyadan daha çox stilistik variasiya və diksiya məsələsidir.[10][11] "Danışıq üsulu" termini də bəzən, müəyyən kontekstlərdə və terminoloji konvensiyalarda "qeyri-standart" ilə eyniləşdirilir.[12][11]

Dil fəlsəfəsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Dil fəlsəfəsində "danışıq dili" məntiqdə və ya fəlsəfənin digər sahələrində istifadə olunan xüsusi formalardan fərqli olaraq adi təbii dildir.[13] Məntiqi atomizm sahəsində məna daha formal müddəalarla deyil, fərqli şəkildə qiymətləndirilir.

Digər üslublardan fərqi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Danışıq üslubu jarqon və ya slenqdən fərqlidir. Slenq yalnız konkret sosial qruplar tərəfindən istifadə edilən sözlərə, məsələn, regiona, yaşa və ya sosial-iqtisadi kimliyə əsaslanan demoqrafik göstəricilərə aiddir.[14] Bunun əksinə olaraq, jarqon ən çox xüsusi peşələr, sənayelər, fəaliyyətlər və ya maraq sahələri daxilində istifadə olunur.

Danışıq dilinə jarqon, eləcə də abreviaturlar, idiomlar, ifadələr və dil və ya dialektdə danışanların əksəriyyətinə tanış olan digər qeyri-rəsmi söz və ifadələr daxildir.[14]

Jarqon

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Jarqon konkret fəaliyyət, peşə və ya qrupa münasibətdə açıq şəkildə müəyyən edilən terminologiyadır. Bu termin müəyyən bir sahədə çalışan və ya ümumi maraqları olan insanların istifadə etdiyi dilə aiddir. Slenq kimi, bu abbreviatura qrup üzvləri arasında tez-tez müzakirə olunan fikirləri, insanları və nələri isə ifadə etmək üçün istifadə olunur. Slenqdən fərqli olaraq, çox vaxt qəsdən olunur.[15]

Standart termin müvafiq fənlərin praktikantları arasında daha dəqiq və ya unikal istifadəyə malik olsa da, jarqon müvafiq sahə ilə tanış olmayan insanlar üçün ünsiyyət üçün maneədir.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Bańko, Mirosław. Polszczyzna na co dzień (polyak). Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN. 2006. səh. 84. ISBN 8301147938. OCLC 123970553.
  2. ↑ Kwiek-Osiowska, Janina. ABC... polskiej gramatyki: leksykon szkolny (polyak). Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego. 1992. 101–103. ISBN 8370640486. OCLC 76290254.
  3. ↑ Buttler, Danuta. Miejsce języka potocznego w wśród odmian współczesnego języka polskiego // Urbańczyk, Stanisław (redaktor). Język literacki i jego warianty (polyak). Wrocław. 1982.
  4. ↑ Furdal, Antoni. Urbańczyk, Stanisław (redaktor). Językoznawstwo otwarte (polyak). Opole: Opolskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. Wydział Języka i Literatury. 1977.
  5. ↑ Buttler, Danuta. "Polskie słownictwo potoczne". Poradnik Językowy (polyak). 1977.
  6. ↑ colloquial. (n.d.) Dictionary.com Unabridged (v 1.1). Retrieved September 10, 2008, from Dictionary.com Arxivləşdirilib 2016-03-03 at the Wayback Machine
  7. ↑ 1 2 Trask, Robert. Key Concepts in Language and Linguistics. Psychology Press. 1999. 27–28. ISBN 978-0-415-15742-1.
  8. ↑ Arxivlənmiş surət. Penguin UK. 2000. 17. ISBN 9780141926308. 2023-07-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-02.
  9. ↑ "NGS". 17. German Department, Hull University. 1992: 208–233. 2023-07-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-02.
  10. ↑ Roger D. Hawkins; Richard Towell. French Grammar and Usage. Routledge. 2010. səh. x. ISBN 9780340991244. 2023-07-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-02.
  11. ↑ 1 2 Šipka, Danko. "Exclusion Labels in Slavic Monolingual Dictionaries: Lexicographic Construal of Non-Standardness". Colloquium: New Philologies. 1 (1). December 2016: 4. doi:10.23963/cnp.2016.1.1. ISSN 2520-3355.
  12. ↑ Roger D. Hawkins; Richard Towell. French Grammar and Usage. Routledge. 2010. səh. x. ISBN 9780340991244. 2023-07-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-02.
  13. ↑ Davidson, Donald. Truth and meaning // Peter Ludlow (redaktor). Readings in the Philosophy of Language. MIT Press. 1997. 89–107. ISBN 978-0-262-62114-4.
  14. ↑ 1 2 Zuckermann, Ghil'ad. Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew. Palgrave Macmillan. 2003. ISBN 978-1403917232. 2019-06-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-02.
  15. ↑ Lundin, Leigh. "Buzzwords– bang * splat !". Don Martin School of Software. Criminal Brief. 2009-12-31. 2018-07-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-03.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]